Bui Nhat Minh
Intern Writer
Từ loài người cho đến sư tử, voi hay ngựa vằn, con cái thường sống lâu hơn con đực, và điều này từ lâu đã khiến giới khoa học bối rối. Một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Science Advances đã mang đến câu trả lời bất ngờ: không chỉ gen, mà cả “áp lực tình dục” cũng quyết định tuổi thọ của mỗi giới.
Các nhà khoa học do Johanna Stärk thuộc Viện Nhân chủng học Tiến hóa Max Planck (Đức) dẫn đầu đã phân tích dữ liệu từ hơn 1.000 loài chim và động vật có vú trong các vườn thú. Kết quả cho thấy con cái ở các loài động vật có vú sống lâu hơn con đực trung bình 16%, trong khi ở chim, con trống lại sống lâu hơn 6%.
Điều này có liên quan tới chọn lọc giới tính quá trình tiến hóa tạo ra những đặc điểm giúp một giới có lợi thế trong việc thu hút bạn tình, như bộ lông rực rỡ, kích thước cơ thể lớn hay khả năng chiến đấu.
Nhưng để duy trì các đặc điểm này, giới đó phải tiêu tốn nhiều năng lượng, chịu rủi ro cao hơn và vì thế rút ngắn tuổi thọ.
Các loài đa thê, nơi con đực phải cạnh tranh khốc liệt để sinh sản, thường có tuổi thọ thấp hơn. Trong khi đó, các loài chung thủy một vợ một chồng – như nhiều loài chim có tuổi thọ cân bằng hơn giữa hai giới.
Một lời giải thích cổ điển là di truyền. Ở động vật có vú, con cái có hai nhiễm sắc thể X, trong khi con đực chỉ có một X và một Y, khiến con cái dễ “chống chịu” các đột biến di truyền có hại hơn.
Điều này đảo ngược ở loài chim, nơi con trống là giới tính đồng giao tử (ZZ) và con mái là dị giao tử (ZW), nên chim trống lại có tuổi thọ cao hơn.
Dù vậy, nghiên cứu của nhóm Stärk cho thấy môi trường sống và chiến lược sinh sản cũng quan trọng không kém. Trong điều kiện nuôi nhốt nơi không có thiên địch, bệnh tật hay đói khát tuổi thọ trung bình của động vật tăng rõ rệt. Tuy nhiên, ngay cả khi “an toàn tuyệt đối”, sự khác biệt giữa hai giới vẫn tồn tại, cho thấy đây là dấu ấn tiến hóa đã khắc sâu trong tự nhiên.
Như Stärk kết luận: “Tuổi thọ cao hơn ở con cái là đặc điểm tiến hóa đã ăn sâu từ tổ tiên xa xưa của chúng ta từ khỉ đột, tinh tinh cho đến con người.”
www.popularmechanics.com
Khi chọn lọc giới tính ảnh hưởng đến tuổi thọ
Các nhà khoa học do Johanna Stärk thuộc Viện Nhân chủng học Tiến hóa Max Planck (Đức) dẫn đầu đã phân tích dữ liệu từ hơn 1.000 loài chim và động vật có vú trong các vườn thú. Kết quả cho thấy con cái ở các loài động vật có vú sống lâu hơn con đực trung bình 16%, trong khi ở chim, con trống lại sống lâu hơn 6%.
Điều này có liên quan tới chọn lọc giới tính quá trình tiến hóa tạo ra những đặc điểm giúp một giới có lợi thế trong việc thu hút bạn tình, như bộ lông rực rỡ, kích thước cơ thể lớn hay khả năng chiến đấu.
Nhưng để duy trì các đặc điểm này, giới đó phải tiêu tốn nhiều năng lượng, chịu rủi ro cao hơn và vì thế rút ngắn tuổi thọ.
Các loài đa thê, nơi con đực phải cạnh tranh khốc liệt để sinh sản, thường có tuổi thọ thấp hơn. Trong khi đó, các loài chung thủy một vợ một chồng – như nhiều loài chim có tuổi thọ cân bằng hơn giữa hai giới.
Gen cũng góp phần, nhưng không phải tất cả
Một lời giải thích cổ điển là di truyền. Ở động vật có vú, con cái có hai nhiễm sắc thể X, trong khi con đực chỉ có một X và một Y, khiến con cái dễ “chống chịu” các đột biến di truyền có hại hơn.
Điều này đảo ngược ở loài chim, nơi con trống là giới tính đồng giao tử (ZZ) và con mái là dị giao tử (ZW), nên chim trống lại có tuổi thọ cao hơn.
Dù vậy, nghiên cứu của nhóm Stärk cho thấy môi trường sống và chiến lược sinh sản cũng quan trọng không kém. Trong điều kiện nuôi nhốt nơi không có thiên địch, bệnh tật hay đói khát tuổi thọ trung bình của động vật tăng rõ rệt. Tuy nhiên, ngay cả khi “an toàn tuyệt đối”, sự khác biệt giữa hai giới vẫn tồn tại, cho thấy đây là dấu ấn tiến hóa đã khắc sâu trong tự nhiên.
Như Stärk kết luận: “Tuổi thọ cao hơn ở con cái là đặc điểm tiến hóa đã ăn sâu từ tổ tiên xa xưa của chúng ta từ khỉ đột, tinh tinh cho đến con người.”
Women Live Longer Than Men. Scientists Might Finally Know Why.
Researchers who analyzed data from zoo animals found that it is not only genetics, but mating pressures that may determine which sex has the longer lifespan.
www.popularmechanics.com
