Trường Sơn
Writer
Nhưng văn bản này đến 5000 năm tuổi, đừng tưởng dễ xơi
Một hệ thống chữ viết do một trong những xã hội đô thị đầu tiên trên thế giới phát triển đã gây ra nỗi đau khổ cho các nhà ngôn ngữ học kể từ khi nó được phát hiện lần đầu tiên trên một con dấu đá không thể hiểu được ở thành phố cổ Harappa, nơi hiện là Pakistan, cách đây 150 năm. Với hy vọng cuối cùng sẽ giải mã được mật mã, các nhà chức trách hiện đã công bố giải thưởng trị giá 1 triệu đô la (khoảng 25 tỷ) cho bất kỳ ai giải mã được cái gọi là Chữ viết Thung lũng Indus (IVS).
Còn được gọi là chữ Harappan, IVS được phát minh bởi nền văn minh lưu vực sông Ấn xuất hiện ở khu vực bao quanh miền bắc Ấn Độ và Pakistan khoảng 5.300 năm trước. Nổi tiếng với những thành phố có tường bao quanh, nền văn hóa thời đại đồ đồng đã phát triển mạnh mẽ trong nhiều thế kỷ trước khi biến mất một cách bí ẩn, khiến các nhà khảo cổ học có rất ít manh mối về cách sống của những người cổ đại này.
Con dấu đầu tiên có biểu tượng IVS được tìm thấy bởi Sir Alexander Cunningham – người sáng lập Cục Khảo cổ học Ấn Độ – vào năm 1875. Trên phiến đá có khắc hình một con bò đực đi kèm với hai ngôi sao và một loạt sáu ký tự không thể đọc được mà Cunningham mô tả là “ chắc chắn không phải là chữ cái của người da đỏ ”.
Hàng ngàn ví dụ đã được phục hồi, mỗi ví dụ có một con vật trung tâm và một chuỗi ký tự ngắn. Thường bao gồm từ bốn đến sáu ký tự, các chữ viết này trở nên khó hiểu hơn do sự ngắn gọn đến khó chịu của chúng, không có dòng chữ dài nào được tìm thấy.
Không giống như các hệ thống chữ viết cổ khác như chữ tượng hình Ai Cập, IVS không xuất hiện trên bất kỳ hiện vật đa ngôn ngữ nào được biết đến như Đá Rosetta, có thể được sử dụng để tham chiếu chéo chữ viết với các ngôn ngữ khác đã biết. Tuy nhiên, vì tất cả các ví dụ được tìm thấy cho đến nay đều xuất hiện trên các đồ gốm nhỏ hoặc con dấu đá được sử dụng cho mục đích thương mại, nên có vẻ hợp lý khi cho rằng nội dung của chúng liên quan đến các hoạt động và giao dịch trần tục hơn là các khái niệm tâm linh.
Chán ngán việc chờ đợi các nhà nghiên cứu giải mã, Muthuvel Karunanidhi Stalin – Bộ trưởng Chính quyền bang Tamil Nadu của Ấn Độ – hiện đã công bố “ giải thưởng tiền mặt trị giá 1 triệu đô la cho các cá nhân hoặc tổ chức giải mã được chữ viết này khiến các chuyên gia khảo cổ hài lòng”. Nếu may mắn, động lực này sẽ thành công như Thử thách Vesuvius, được phát động vào năm 2023 và trao phần thưởng tương tự cho bất kỳ ai có thể tiết lộ chữ viết cổ trên một loạt cuộn giấy cháy đen từ Herculaneum, nơi đã bị xóa sổ cùng với Pompeii bởi một vụ phun trào núi lửa vào năm 79 sau Công nguyên.
Trong ví dụ cụ thể đó, chữ viết được viết bằng một ngôn ngữ đã biết – tiếng Latin – nhưng đã trở nên không thể đọc được sau khi bị cacbon hóa bởi sức nóng dữ dội do vụ phun trào tạo ra. Trong vòng một năm kể từ khi thử thách được đưa ra, giải thưởng lớn đã được trao cho một nhóm người tham gia sử dụng trí tuệ nhân tạo để tiết lộ văn bản mà không làm hỏng các cuộn giấy, khám phá ra một đoạn văn chứa đựng những suy ngẫm triết học về thú vui ăn uống.
Nếu cuộc thi của Stalin có thể tạo ra người chiến thắng, thì nó có thể truyền cảm hứng cho các sáng kiến khoa học công dân khác nhằm giải mã các văn bản cổ xưa chưa được giải mã tương tự, bao gồm hệ thống chữ viết " Linear A " bí ẩn do người Minoan phát minh ra cách đây khoảng 5.000 năm. Có trụ sở tại đảo Crete, nền văn minh huyền thoại thời kỳ đồ đồng này thường được coi là xã hội biết chữ đầu tiên của châu Âu, nhưng văn bản mà nó phát minh ra vẫn chưa được các nhà nghiên cứu giải mã.
Ở nơi khác, các ký tự Rongorongo được tìm thấy trên các đồ tạo tác bằng gỗ trên Đảo Phục Sinh đã khiến các nhà ngôn ngữ học bối rối vì chúng hoàn toàn không giống với bất kỳ hệ thống chữ viết nào đã biết, trong khi Bản thảo Voynich dài 240 trang là một trong những ví dụ nổi tiếng nhất về văn bản chưa được giải mã trên thế giới. Người ta cho rằng nó được viết ở đâu đó tại Châu Âu cách đây khoảng 500 năm, cuốn sách bí ẩn này dường như bao gồm mọi thứ từ thiên văn học đến thực vật học, nhưng không ai biết nó thực sự nói gì.
