ThanhDat
Intern Writer
Trong nhiều thập kỷ, các thiết bị tác chiến điện tử chủ yếu tập trung vào các dải tần số thấp. Tuy nhiên, bối cảnh chiến tranh hiện đại đã thay đổi nhanh chóng. Ngay cả các hệ thống liên lạc dân sự sử dụng tần số cao như mạng vệ tinh Starlink của Mỹ cũng không còn là vùng an toàn, khi có thể bị phát hiện, theo dõi và gây nhiễu với độ chính xác cao.
Truyền thông Hồng Kông cho rằng nếu các thiết bị tác chiến điện tử thế hệ mới này được triển khai, Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc có khả năng cắt đứt liên lạc của đối phương ngay từ giai đoạn đầu xung đột. Điều này giúp tránh lặp lại kịch bản tại Ukraine, nơi Starlink đã trở thành một lợi thế bất ngờ, hỗ trợ hiệu quả cho quân đội Ukraine trước Nga.
Đến giữa năm 2023, hơn 40.000 thiết bị đầu cuối Starlink đã xuất hiện trên chiến trường Ukraine, được sử dụng từ điều khiển máy bay không người lái cá nhân đến chỉ huy và điều phối lực lượng cấp lữ đoàn. Một ví dụ tiêu biểu là hệ thống liên lạc tại nhà máy thép Azovstal. Khi các tuyến liên lạc mặt đất bị cắt đứt, các chỉ huy Ukraine vẫn duy trì kết nối với Bộ Tổng tham mưu thông qua Starlink. Các thiết bị này không cần trạm gốc, có thể vận hành bằng máy phát điện, thậm chí được cải tiến để gắn trên xe tải quân sự, trở thành trung tâm chỉ huy di động. SpaceX còn phát hành các bản cập nhật phần mềm cho phép cấp nguồn từ ổ cắm bật lửa ô tô, biến Starlink từ thiết bị dân sự thành công cụ không thể thiếu trên chiến trường.
Mối đe dọa của Starlink không dừng ở cấp chiến thuật. Hệ thống này hiện đã vượt mốc 10.000 vệ tinh và phiên bản quân sự Star Shield dự kiến triển khai vào năm 2025, hình thành mạng lưới khoảng 15.000 vệ tinh cho phép liên lạc toàn cầu được mã hóa. Với quân đội Mỹ, điều đó đồng nghĩa binh sĩ ở Biển Đông hay eo biển Đài Loan chỉ cần thiết bị đầu cuối là có thể kết nối trực tiếp với các nhóm tác chiến tàu sân bay. Tuy nhiên, kinh nghiệm từ Nga cho thấy việc phá hủy vệ tinh là bất khả thi do số lượng quá lớn và chi phí khổng lồ. Điểm yếu thực sự nằm ở các thiết bị đầu cuối trên mặt đất.
Khả năng đầu tiên là thu tín hiệu toàn dải. Thay vì phải sử dụng nhiều thiết bị cho các dải tần khác nhau, một hệ thống duy nhất có thể giám sát từ tần số thấp đến dải gigahertz, khiến chiến thuật nhảy tần của Starlink không còn hiệu quả. Thứ hai là năng lực giải mã tốc độ cao. Trong khi các hệ thống cũ cần hàng chục giây để phân tích, thiết bị này có thể tái cấu trúc toàn bộ thông điệp chỉ trong vài mili giây và xác định vị trí thiết bị đầu cuối với độ chính xác ở mức mét. Thứ ba là tích hợp cả tấn công và phòng thủ, vừa gây nhiễu đối phương, vừa bảo đảm liên lạc ổn định cho phía mình.
Một cuộc diễn tập tại Biển Đông cho thấy hiệu quả của hệ thống này khi một xe jeep chiến thuật triển khai ven biển đã khiến máy bay chống tàu ngầm P 8A của Mỹ ở khoảng cách 300 km phát hiện một nhóm tác chiến tàu sân bay giả. Khi tiếp cận, máy bay chỉ ghi nhận mặt biển trống rỗng. Đây không đơn thuần là gây nhiễu mà là mô phỏng tín hiệu radar và liên lạc, tạo mục tiêu giả có độ tin cậy cao. Với Starlink, ngay khi thiết bị đầu cuối bật nguồn và phát tín hiệu, vị trí của nó có thể bị khóa gần như tức thì, và việc vô hiệu hóa chỉ còn là lựa chọn chiến thuật.
Truyền thông Hồng Kông ước tính Nga cần trung bình ba đạn bay lượn để phá hủy một trạm Starlink, trong khi hệ thống của Trung Quốc có thể tăng hiệu quả tấn công gấp năm lần sau khi khóa mục tiêu. Báo cáo Đánh giá xu hướng công nghệ quốc phòng năm 2024 cũng chỉ ra rằng chuỗi phát hiện định vị tấn công có thể rút ngắn từ vài phút xuống chỉ vài giây, khiến thiết bị đầu cuối Starlink trở thành mục tiêu có độ rủi ro rất cao.
Với sự xuất hiện của thiết bị mới, J 16D có thể chặn tín hiệu Starlink từ trên không, trong khi hệ thống mặt đất định vị mục tiêu và truyền dữ liệu cho máy bay không người lái, hình thành chu trình phát hiện và tiêu diệt khép kín. So với cách tiếp cận của Nga, hiệu quả tác chiến theo hệ thống này được đánh giá cao hơn đáng kể.
Trên không gian, Trung Quốc triển khai chòm sao vệ tinh Ngàn Cánh Buồm. Tháng 12 năm 2024, tên lửa Trường Chinh 6A đã phóng 18 vệ tinh trong một lần, nâng tổng số lên 54 vệ tinh. Chòm sao này không chỉ phục vụ liên lạc mà còn đóng vai trò như một hệ thống cảnh giới điện tử trên quỹ đạo, phối hợp với thiết bị mặt đất để tạo rào cản điện từ. Khi vệ tinh Starlink bay qua khu vực lân cận, hệ thống này có thể cảnh báo sớm và đưa các đơn vị vào trạng thái sẵn sàng.
Yếu tố then chốt là sự tự chủ công nghệ. Trong khi thiết bị tác chiến điện tử của Mỹ phụ thuộc vào chip gallium nitride, Trung Quốc đã đạt tiến bộ trong vật liệu đất hiếm và chip tần số cao, giúp giảm phụ thuộc bên ngoài. Từ phần cứng radar đến thuật toán xử lý tín hiệu đều do trong nước phát triển, rút ngắn đáng kể thời gian triển khai và cho phép vận hành linh hoạt trên địa hình phức tạp như đảo và bờ biển.
Theo phân tích của truyền thông nước ngoài, Trung Quốc không chỉ đối phó mà đang vượt lên Starlink bằng ưu thế công nghệ kết hợp hệ thống. Một mô phỏng năm 2025 của quân đội Mỹ cho thấy trong kịch bản xung đột tại Biển Đông, hơn 90 phần trăm thiết bị đầu cuối Starlink trong khu vực có thể bị vô hiệu hóa trong vòng 10 phút đầu giao tranh. Điều này cho thấy trên chiến trường tương lai, tín hiệu điện từ có thể là phát súng đầu tiên, và Trung Quốc đang nắm giữ lợi thế đáng kể trong lĩnh vực này. (Sohu)
Truyền thông Hồng Kông cho rằng nếu các thiết bị tác chiến điện tử thế hệ mới này được triển khai, Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc có khả năng cắt đứt liên lạc của đối phương ngay từ giai đoạn đầu xung đột. Điều này giúp tránh lặp lại kịch bản tại Ukraine, nơi Starlink đã trở thành một lợi thế bất ngờ, hỗ trợ hiệu quả cho quân đội Ukraine trước Nga.
Huyền thoại Starlink trên chiến trường từ thiết bị dân dụng đến công cụ quân sự
Starlink ban đầu được nhiều người biết đến thông qua các tuyên bố hỗ trợ Ukraine của Elon Musk. Tuy nhiên, ít ai ngờ rằng những thiết bị đầu cuối hình đĩa màu trắng, đường kính chưa đến một mét, lại có thể làm thay đổi cục diện chiến trường. Tháng 4 năm 2022, tàu tuần dương Moskva của Nga bị đánh chìm. Sau đó, phía Ukraine xác nhận rằng hệ thống định vị thời gian thực do các thiết bị đầu cuối Starlink cung cấp đã giúp tên lửa chống hạm xác định chính xác mục tiêu.
Đến giữa năm 2023, hơn 40.000 thiết bị đầu cuối Starlink đã xuất hiện trên chiến trường Ukraine, được sử dụng từ điều khiển máy bay không người lái cá nhân đến chỉ huy và điều phối lực lượng cấp lữ đoàn. Một ví dụ tiêu biểu là hệ thống liên lạc tại nhà máy thép Azovstal. Khi các tuyến liên lạc mặt đất bị cắt đứt, các chỉ huy Ukraine vẫn duy trì kết nối với Bộ Tổng tham mưu thông qua Starlink. Các thiết bị này không cần trạm gốc, có thể vận hành bằng máy phát điện, thậm chí được cải tiến để gắn trên xe tải quân sự, trở thành trung tâm chỉ huy di động. SpaceX còn phát hành các bản cập nhật phần mềm cho phép cấp nguồn từ ổ cắm bật lửa ô tô, biến Starlink từ thiết bị dân sự thành công cụ không thể thiếu trên chiến trường.
Mối đe dọa của Starlink không dừng ở cấp chiến thuật. Hệ thống này hiện đã vượt mốc 10.000 vệ tinh và phiên bản quân sự Star Shield dự kiến triển khai vào năm 2025, hình thành mạng lưới khoảng 15.000 vệ tinh cho phép liên lạc toàn cầu được mã hóa. Với quân đội Mỹ, điều đó đồng nghĩa binh sĩ ở Biển Đông hay eo biển Đài Loan chỉ cần thiết bị đầu cuối là có thể kết nối trực tiếp với các nhóm tác chiến tàu sân bay. Tuy nhiên, kinh nghiệm từ Nga cho thấy việc phá hủy vệ tinh là bất khả thi do số lượng quá lớn và chi phí khổng lồ. Điểm yếu thực sự nằm ở các thiết bị đầu cuối trên mặt đất.
Thiết bị tác chiến điện tử Trung Quốc và cách làm suy yếu Starlink
Thiết bị tác chiến điện tử mới của Trung Quốc, theo truyền thông Hồng Kông, được thiết kế để giải quyết trực tiếp thách thức từ các tín hiệu tần số cao của Starlink. Nếu các hệ thống cũ gặp khó khăn khi xử lý tín hiệu phức tạp, thì thiết bị mới có khả năng thu nhận đồng thời cả tín hiệu tần số thấp và các xung tần số cao trong thời gian thực.
Khả năng đầu tiên là thu tín hiệu toàn dải. Thay vì phải sử dụng nhiều thiết bị cho các dải tần khác nhau, một hệ thống duy nhất có thể giám sát từ tần số thấp đến dải gigahertz, khiến chiến thuật nhảy tần của Starlink không còn hiệu quả. Thứ hai là năng lực giải mã tốc độ cao. Trong khi các hệ thống cũ cần hàng chục giây để phân tích, thiết bị này có thể tái cấu trúc toàn bộ thông điệp chỉ trong vài mili giây và xác định vị trí thiết bị đầu cuối với độ chính xác ở mức mét. Thứ ba là tích hợp cả tấn công và phòng thủ, vừa gây nhiễu đối phương, vừa bảo đảm liên lạc ổn định cho phía mình.
Một cuộc diễn tập tại Biển Đông cho thấy hiệu quả của hệ thống này khi một xe jeep chiến thuật triển khai ven biển đã khiến máy bay chống tàu ngầm P 8A của Mỹ ở khoảng cách 300 km phát hiện một nhóm tác chiến tàu sân bay giả. Khi tiếp cận, máy bay chỉ ghi nhận mặt biển trống rỗng. Đây không đơn thuần là gây nhiễu mà là mô phỏng tín hiệu radar và liên lạc, tạo mục tiêu giả có độ tin cậy cao. Với Starlink, ngay khi thiết bị đầu cuối bật nguồn và phát tín hiệu, vị trí của nó có thể bị khóa gần như tức thì, và việc vô hiệu hóa chỉ còn là lựa chọn chiến thuật.
Truyền thông Hồng Kông ước tính Nga cần trung bình ba đạn bay lượn để phá hủy một trạm Starlink, trong khi hệ thống của Trung Quốc có thể tăng hiệu quả tấn công gấp năm lần sau khi khóa mục tiêu. Báo cáo Đánh giá xu hướng công nghệ quốc phòng năm 2024 cũng chỉ ra rằng chuỗi phát hiện định vị tấn công có thể rút ngắn từ vài phút xuống chỉ vài giây, khiến thiết bị đầu cuối Starlink trở thành mục tiêu có độ rủi ro rất cao.
Chiến tranh điện tử mang tính hệ thống và lợi thế tổng hợp
Cách tiếp cận của Trung Quốc không dựa vào các cuộc tấn công đơn lẻ mà là một hệ thống chiến tranh toàn diện trên bộ, trên biển, trong không gian và điện tử. Thiết bị mặt đất chỉ là một phần trong mạng lưới lớn hơn. Không quân Trung Quốc đã triển khai các máy bay tác chiến điện tử như J 16D và Y 8G tại eo biển Đài Loan. Năm 2022, khi máy bay trinh sát RC 135V của Mỹ hoạt động trong khu vực, hai loại máy bay này đã phối hợp gây nhiễu trên diện rộng và chính xác.
Với sự xuất hiện của thiết bị mới, J 16D có thể chặn tín hiệu Starlink từ trên không, trong khi hệ thống mặt đất định vị mục tiêu và truyền dữ liệu cho máy bay không người lái, hình thành chu trình phát hiện và tiêu diệt khép kín. So với cách tiếp cận của Nga, hiệu quả tác chiến theo hệ thống này được đánh giá cao hơn đáng kể.
Trên không gian, Trung Quốc triển khai chòm sao vệ tinh Ngàn Cánh Buồm. Tháng 12 năm 2024, tên lửa Trường Chinh 6A đã phóng 18 vệ tinh trong một lần, nâng tổng số lên 54 vệ tinh. Chòm sao này không chỉ phục vụ liên lạc mà còn đóng vai trò như một hệ thống cảnh giới điện tử trên quỹ đạo, phối hợp với thiết bị mặt đất để tạo rào cản điện từ. Khi vệ tinh Starlink bay qua khu vực lân cận, hệ thống này có thể cảnh báo sớm và đưa các đơn vị vào trạng thái sẵn sàng.
Yếu tố then chốt là sự tự chủ công nghệ. Trong khi thiết bị tác chiến điện tử của Mỹ phụ thuộc vào chip gallium nitride, Trung Quốc đã đạt tiến bộ trong vật liệu đất hiếm và chip tần số cao, giúp giảm phụ thuộc bên ngoài. Từ phần cứng radar đến thuật toán xử lý tín hiệu đều do trong nước phát triển, rút ngắn đáng kể thời gian triển khai và cho phép vận hành linh hoạt trên địa hình phức tạp như đảo và bờ biển.
Theo phân tích của truyền thông nước ngoài, Trung Quốc không chỉ đối phó mà đang vượt lên Starlink bằng ưu thế công nghệ kết hợp hệ thống. Một mô phỏng năm 2025 của quân đội Mỹ cho thấy trong kịch bản xung đột tại Biển Đông, hơn 90 phần trăm thiết bị đầu cuối Starlink trong khu vực có thể bị vô hiệu hóa trong vòng 10 phút đầu giao tranh. Điều này cho thấy trên chiến trường tương lai, tín hiệu điện từ có thể là phát súng đầu tiên, và Trung Quốc đang nắm giữ lợi thế đáng kể trong lĩnh vực này. (Sohu)
