Lịch sử Trung Hoa ghi nhận nhà Tống là một triều đại đạt đến đỉnh cao phồn vinh về kinh tế, văn hóa, giáo dục và khoa học kỹ thuật. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu rực rỡ, nhà Tống cũng mang một “vết nhơ” khó gột rửa là triều đại sản sinh ra số lượng gian thần đông đảo nhất, gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho vận mệnh quốc gia. Điều gì đã biến một vương triều thịnh trị thành “lò luyện gian thần” khét tiếng?
Dân gian thường nhắc đến “Bắc Tống Lục Gian” – sáu đại gian thần thời Bắc Tống: Thái Kinh, Vương Phủ, Đồng Quán, Lương Sư Thành, Chu Miễn và Lý Ngạn. Những kẻ này nắm giữ trọng trách trong triều đình, nhưng lại tham ô, làm trái pháp luật, gây hại cho đất nước và nhân dân. Họ là nguyên nhân dẫn đến khởi nghĩa Phương Lạp và tạo điều kiện cho quân Kim xâm lược Trung Nguyên.
Không chỉ dừng lại ở “Bắc Tống Lục Gian”, suốt hơn một thế kỷ từ khi Tống Huy Tông lên ngôi đến lúc Nam Tống diệt vong, triều đại này còn chứng kiến sự xuất hiện của hàng loạt gian thần khét tiếng khác như Lý Bang Ngạn, Bạch Thời Trung, Tần Cối – kẻ bị coi là “đệ nhất gian thần” trong lịch sử, Mặc Sĩ Tiết, Sử Di Viễn, Đinh Đại Toàn, Trần Nghị Trung, Lưu Mộng Viêm… Đáng chú ý, nhiều kẻ trong số này thậm chí còn giữ chức Tể tướng, nắm giữ quyền lực tối cao.
Sự xuất hiện ồ ạt của gian thần trong triều đình nhà Tống bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, cả chủ quan lẫn khách quan:
1. Quốc sách sai lầm ngay từ khi thành lập: Tống Thái Tổ Triệu Khuông Dận thực hiện chính sách “trọng văn khinh võ” nhằm tập trung quyền lực vào tay Hoàng đế, ngăn chặn nguy cơ võ tướng tạo phản. Tuy nhiên, chính sách này đã vô tình tạo điều kiện cho tầng lớp quan văn lộng quyền, áp chế võ tướng, dẫn đến tham nhũng, nhũng binh, tạo ra lỗ hổng trong bộ máy chính trị, mở đường cho gian thần thao túng.
2. Hoàng đế thiếu tư duy chính trị: Trái ngược với các minh quân thời Hán, Đường, các Hoàng đế nhà Tống, đặc biệt là từ thời Tống Huy Tông trở đi, thường thiếu năng lực chính trị, không đủ sức mạnh để kiểm soát triều đình, tạo cơ hội cho gian thần lộng hành.
3. Chú trọng kinh tế, coi nhẹ cải cách chính trị: Nhà Tống đạt được sự phát triển kinh tế vượt bậc, nhưng thành quả này lại không được chia sẻ một cách công bằng. Tầng lớp cường hào, địa chủ và quan lại trở nên giàu có, trong khi đời sống nhân dân không được cải thiện, mâu thuẫn xã hội ngày càng gia tăng, tạo điều kiện cho gian thần lợi dụng để tư lợi cá nhân.
4. Tập trung nhiều quyền lực cho quan văn: Việc giao cả việc nội chính lẫn quân sự cho quan văn đã khiến quyền lực tập trung vào một nhóm người, tạo điều kiện cho tham nhũng và lạm quyền. Nhiều Tể tướng được bổ nhiệm cai quản Xu mật xứ (tương đương Bộ Quốc phòng), nắm trong tay quyền lực to lớn, dễ dàng trở thành gian thần.
5. Thiếu sót chính sách đối ngoại: Nhà Tống thường xuyên sử dụng chính sách “nghị hòa” để giải quyết xung đột với các nước láng giềng. Tuy nhiên, cách thức “nghị hòa” này thường là dâng cống tiền bạc, lãnh thổ để đổi lấy hòa bình, gây tổn hại đến lợi ích quốc gia. Nhiều gian thần đã lợi dụng chính sách này để tư lợi, bán rẻ đất nước.
Dân gian thường nhắc đến “Bắc Tống Lục Gian” – sáu đại gian thần thời Bắc Tống: Thái Kinh, Vương Phủ, Đồng Quán, Lương Sư Thành, Chu Miễn và Lý Ngạn. Những kẻ này nắm giữ trọng trách trong triều đình, nhưng lại tham ô, làm trái pháp luật, gây hại cho đất nước và nhân dân. Họ là nguyên nhân dẫn đến khởi nghĩa Phương Lạp và tạo điều kiện cho quân Kim xâm lược Trung Nguyên.
Không chỉ dừng lại ở “Bắc Tống Lục Gian”, suốt hơn một thế kỷ từ khi Tống Huy Tông lên ngôi đến lúc Nam Tống diệt vong, triều đại này còn chứng kiến sự xuất hiện của hàng loạt gian thần khét tiếng khác như Lý Bang Ngạn, Bạch Thời Trung, Tần Cối – kẻ bị coi là “đệ nhất gian thần” trong lịch sử, Mặc Sĩ Tiết, Sử Di Viễn, Đinh Đại Toàn, Trần Nghị Trung, Lưu Mộng Viêm… Đáng chú ý, nhiều kẻ trong số này thậm chí còn giữ chức Tể tướng, nắm giữ quyền lực tối cao.
Sự xuất hiện ồ ạt của gian thần trong triều đình nhà Tống bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, cả chủ quan lẫn khách quan:
1. Quốc sách sai lầm ngay từ khi thành lập: Tống Thái Tổ Triệu Khuông Dận thực hiện chính sách “trọng văn khinh võ” nhằm tập trung quyền lực vào tay Hoàng đế, ngăn chặn nguy cơ võ tướng tạo phản. Tuy nhiên, chính sách này đã vô tình tạo điều kiện cho tầng lớp quan văn lộng quyền, áp chế võ tướng, dẫn đến tham nhũng, nhũng binh, tạo ra lỗ hổng trong bộ máy chính trị, mở đường cho gian thần thao túng.
2. Hoàng đế thiếu tư duy chính trị: Trái ngược với các minh quân thời Hán, Đường, các Hoàng đế nhà Tống, đặc biệt là từ thời Tống Huy Tông trở đi, thường thiếu năng lực chính trị, không đủ sức mạnh để kiểm soát triều đình, tạo cơ hội cho gian thần lộng hành.
3. Chú trọng kinh tế, coi nhẹ cải cách chính trị: Nhà Tống đạt được sự phát triển kinh tế vượt bậc, nhưng thành quả này lại không được chia sẻ một cách công bằng. Tầng lớp cường hào, địa chủ và quan lại trở nên giàu có, trong khi đời sống nhân dân không được cải thiện, mâu thuẫn xã hội ngày càng gia tăng, tạo điều kiện cho gian thần lợi dụng để tư lợi cá nhân.
4. Tập trung nhiều quyền lực cho quan văn: Việc giao cả việc nội chính lẫn quân sự cho quan văn đã khiến quyền lực tập trung vào một nhóm người, tạo điều kiện cho tham nhũng và lạm quyền. Nhiều Tể tướng được bổ nhiệm cai quản Xu mật xứ (tương đương Bộ Quốc phòng), nắm trong tay quyền lực to lớn, dễ dàng trở thành gian thần.
5. Thiếu sót chính sách đối ngoại: Nhà Tống thường xuyên sử dụng chính sách “nghị hòa” để giải quyết xung đột với các nước láng giềng. Tuy nhiên, cách thức “nghị hòa” này thường là dâng cống tiền bạc, lãnh thổ để đổi lấy hòa bình, gây tổn hại đến lợi ích quốc gia. Nhiều gian thần đã lợi dụng chính sách này để tư lợi, bán rẻ đất nước.
