"Đốt tiền" chạy khuyến mãi, kinh doanh thua lỗ, công ty mẹ Gojek được khuyên rút khỏi Việt Nam

[Trung Đào]

Theo Nikkei Asian Review, trong cuộc họp báo cáo kết quả kinh doanh hàng năm diễn ra vào tháng trước, CEO Andre Soelistyo tỏ ra khiêm tốn khi mức lỗ ròng của GoTo đã tăng 50% trong năm 2022. Ông gọi đây là giai đoạn đầy thách thức trên con đường nỗ lực kiếm lời của công ty.
“Năm kinh doanh vừa rồi đã thay đổi suy nghĩ của chúng tôi và cho chúng tôi thấy cần vận hành như thế nào”, Soelistyo nhấn mạnh.

IPO không đúng thời điểm​

So với năm 2021, khoản lỗ ròng trong năm kinh doanh 2022 của GoTo tăng 56% lên 40.400 tỷ rupiah, tương đương 2,7 tỷ USD. Giá trị khoản lỗ thậm chí cao gấp 3 lần doanh thu ngay cả khi doanh thu đã tăng gấp đôi so với cùng kỳ, đạt 11.300 tỷ rupiah.
Trái ngược với GoTo, hầu hết đối thủ lớn như Bukalapak của Indonesia hay Grab và Sea của Singapore đều tìm thấy con đường tiến tới lợi nhuận. Không ngạc nhiên khi tình trạng này khiến giới đầu tư trở nên cảnh giác hơn với công ty.
GoTo ra đời rầm rộ vào tháng 5/2021 thông qua quá trình sáp nhập công ty gọi xe và giao đồ ăn Gojek cùng nền tảng thương mại điện tử Tokopedia. Cú bắt tay của hai kỳ lân đã trở thành thương vụ sáp nhập lớn nhất lịch sử của Indonesia.
Nhưng kể từ thời điểm niêm yết trên sàn chứng khoán trong nước vào tháng 11/4/2022, cổ phiếu GoTo đã sụt giảm còn 101 rupiah/đơn vị, bốc hơi 2/3 giá trị so với mức IPO 338 rupiah. Vốn hóa của GoTo cũng thu hẹp về 119.600 tỷ rupiah, khoảng 8 tỷ USD.

GoTo vẫn gia tăng khoản lỗ ròng khi hầu hết đối thủ lớn đã tìm thấy con đường hướng đến lợi nhuận. Ảnh: Gojek.
“Với GoTo, thách thức lớn nhất của họ là thời điểm. Công ty IPO ngay khi thị trường bắt đầu quay lưng lại với lĩnh vực này và đòi hỏi lợi nhuận thay vì tăng trưởng nóng”, Piter Abdullah, Giám đốc Viện nghiên cứu Segara tại Jakarta, nhận định.
Bất chấp thiệt hại lớn, CEO Soelistyo tin rằng công ty đã tiến bộ đáng kể. Thu nhập hệ số EBITDA quý IV/2022 (trước lãi vay, thuế và khấu hao) được cải thiện trong quý thứ tư liên tiếp.
Quý IV/2022, công ty cũng giảm mạnh ưu đãi và ngân sách tiếp thị khoảng 34%, xuống 2.800 tỷ rupiah so với cùng kỳ năm trước.

Nên rút khỏi Việt Nam?​

Dẫu vậy, GoTo vẫn đối mặt hàng loạt thách thức khác bên cạnh vấn đề cân đối tài chính. Theo Jianggan Li - Giám đốc điều hành Công ty tư vấn Momentum Works - trước mặt GoTo là môi trường cạnh tranh khắc nghiệt. Công ty đang cạnh tranh trên nhiều mặt trận với các đối thủ lớn trong khu vực, những đơn vị cũng có tiềm lực tài chính mạnh.
GoTo cho rằng khoản lỗ lớn đến từ nhiều yếu tố như tổn thất lợi thế thương mại do hoạt động sáp nhập, chi phí bồi thường dựa trên cổ phiếu, chi phí cơ cấu. Theo Josua Pardede, chuyên gia kinh tế tại Bank Permata, một trong những chi phí lớn nhất là tiền lương nhân viên và đền bù sa thải thực hiện vào năm ngoái.
Tháng trước, GoTo thông báo cắt giảm thêm 600 nhân sự. Tháng 11 trước đó, công ty cũng sa thải 1.300 người, tương đương 12% lực lượng lao động. Trên thực tế, nhiều công ty lớn khác cũng chọn phương án cắt giảm nhân sự để củng cố tài chính.
Giới phân tích đánh giá cao biện pháp của GoTo nhưng cho rằng đó chỉ là một phần giải pháp. Theo Li, cắt giảm việc làm không đủ, GoTo cần tính tới cắt giảm các hoạt động không cốt lõi, tăng cường hiệu quả và cải thiện lợi nhuận và thoái vốn khỏi các thị trường như Việt Nam, nơi vốn không khả thi trong thời gian gần hoặc trung hạn.
Reza Priyambada, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện nghiên cứu CSA, cho rằng không cần thiết phải cải tổ bộ máy quản lý. Ông tin đội ngũ lãnh đạo hiện tại nên tiếp tục tập trung vào cách quản lý chi phí và nỗ lực tăng doanh thu thông qua đổi mới.
“Chi tiêu quá nhiều vào các chương trình khuyến mãi là tốt cho khách hàng nhưng không tốt cho công ty”, Priyambada nhận định.