Minh Nguyệt
Intern Writer
Vào giữa những năm 2010, một số công ty công nghệ lớn nhất thế giới đã chạy đua để phát triển những chiếc drone siêu nhẹ, được trang bị năng lượng mặt trời, với mục tiêu bay lơ lửng trên những vùng hẻo lánh và cung cấp kết nối internet. Meta (khi đó còn gọi là Facebook) và Google là hai công ty đầu tư mạnh mẽ nhất vào công nghệ này, nhưng đã bất ngờ rút lui sau nhiều tai nạn. Trong trường hợp của Google, nguyên mẫu "Titan" đã gặp sự cố và rơi ở New Mexico chỉ sau bốn phút cất cánh.
Giờ đây, gần một thập kỷ sau, một công ty nhỏ hơn đang cố gắng tiếp tục hành trình mà những gã khổng lồ đã bỏ dở. Tuần này, công ty khởi nghiệp Radical có trụ sở tại Seattle đã công bố thành công trong việc thử nghiệm nguyên mẫu hoàn chỉnh của drone siêu mỏng, được gọi là “Evenstar.” Chiếc máy bay hình boomerang này có sải cánh khổng lồ dài tới 36,5 mét, lớn hơn cả một chiếc Boeing 737, nhưng chỉ nặng 108 kg (nhẹ hơn một cầu thủ NFL trung bình).
Mặc dù vẫn còn một chặng đường dài để hoàn thiện, Radical tin rằng khung nhẹ và sử dụng năng lượng mặt trời của họ có thể vận hành tự động trong tầng bình lưu trong nhiều tháng mà không bị gián đoạn. Điều này có thể tạo cơ hội cho việc giám sát thời tiết, kết nối internet di động và giám sát trên không. Tuy nhiên, Radical trước tiên cần phải đưa chiếc drone kỳ lạ này lên bầu trời. Bài thử nghiệm gần đây, như đã được GeekWire báo cáo, chỉ bay ở độ cao thấp và với tốc độ vượt hơn 24 km/h.
Mục tiêu của chúng tôi là biến chuyến bay ở tầng bình lưu trở thành một hoạt động thường nhật như việc vận hành vệ tinh, nhưng nhanh hơn, rẻ hơn và với độ phân giải cao hơn, CEO của Radical, James Thomas, chia sẻ với Popular Science.
“StratoSats” là một mô hình trung gian giữa vệ tinh và drone. Evenstar là một ví dụ điển hình của những thiết bị nhẹ giống vệ tinh này, được thiết kế để “cung cấp hạ tầng hiệu suất cao liên tục” trong tầng bình lưu. Với các tấm năng lượng mặt trời gắn trên cánh, StratoSat có thể lý thuyết bay trên không trong vài tuần hoặc thậm chí vài tháng. Khác với vệ tinh truyền thống cần ở trong quỹ đạo mãi mãi, StratoSat có thể hạ cánh khi cần thay đổi những thiết bị mang theo.
Vì kích thước hạn chế, phần tải trọng mang theo sẽ chủ yếu là các cảm biến, camera hoặc thiết bị viễn thông nhẹ. Evenstar, cụ thể, có thể mang tải trọng lên tới 15 kg và thực hiện điều này với khả năng tự động hoàn toàn. Thomas cho biết khả năng hoạt động tự động là điều vô cùng cần thiết để đảm bảo drone có thể vận hành liên tục trong những chuyến bay dài.
Mới đây, Thomas chia sẻ với Popular Science rằng chuyến bay thử nghiệm Evenstar diễn ra tại Tillamook, Oregon, đã được thực hiện hoàn toàn tự động, nhưng một phi công vẫn sẵn sàng can thiệp nếu cần. Công ty cho biết nguyên mẫu đã cất cánh từ sau một chiếc Subaru trước khi thực hiện chuyến bay ở độ cao thấp. Radical hy vọng sẽ tiến hành các thử nghiệm ở độ cao lớn hơn vào năm sau.
Đáng chú ý, phiên bản này không được chạy bằng năng lượng mặt trời mà dựa vào pin. (Radical đã trang bị cho drone một phương tiện nặng để giả lập trọng lượng mà phiên bản cuối cùng sẽ có khi được trang bị tấm năng lượng mặt trời.) Công ty không cung cấp thêm thông tin cho GeekWire hoặc Popular Science về thời gian bay tổng cộng, độ cao tối đa hoặc liệu drone có gặp phải sự cố nào không.
Mục đích chuyến bay này là xác thực các hệ thống cốt lõi của Evenstar trong điều kiện thực tế, bao gồm thiết kế khung, bộ điều khiển AI, viễn thông và các liên kết truyền thông, Thomas cho biết. “Bài kiểm tra đã xác nhận các công cụ thiết kế và mô phỏng của chúng tôi và cung cấp dữ liệu hiệu suất quý giá trước khi thực hiện các bài kiểm tra độ cao lớn.”
Radical đang giới thiệu loại máy bay này như một dạng đa năng có thể lấp đầy các khoảng trống mà vệ tinh, drone và máy bay truyền thống để lại. Về phần vệ tinh, chúng thường cung cấp hoặc là vùng phủ sóng rộng hoặc hình ảnh độ phân giải cao - nhưng không thể có cả hai đồng thời. Hơn nữa, chúng di chuyển với tốc độ cao, nghĩa là chúng chỉ có thể quan sát một mục tiêu trong vài phút mỗi ngày. Việc đưa một vệ tinh lên không gian cũng tốn kém vô cùng, như được thể hiện rõ qua con số khoảng 10 tỷ USD mà Elon Musk đã chi cho việc xây dựng cụm vệ tinh Starlink trong những năm qua.
Trong khi đó, drone truyền thống giải quyết một số vấn đề đó nhưng hạn chế về thời gian ở trên không mà không cần tiếp dầu. Việc tiếp dầu và thực hiện các nhiệm vụ liên tục có thể trở nên đắt đỏ. Từ những điểm yếu này, Radical lập luận rằng chúng đang hạn chế chất lượng và quy mô dữ liệu được thu thập từ bầu trời.
“Chưa bao giờ có lý do nào để nhìn sâu hơn vào một thứ gì đó bằng cách di chuyển xa hơn khỏi nó,” Thomas nói trong một video trên nền tảng X. “Chưa bao giờ có lý do nào để chấp nhận một bức ảnh mỗi 90 phút như cái nhìn về thế giới.”
Radical, công ty có những người sáng lập trước đây từng làm việc trong chương trình drone Prime Air của Amazon, hình dung Evenstar sẽ hỗ trợ tình hình giám sát cháy rừng dài hạn. Cũng như Google và Meta trước đây, công ty còn thấy tiềm năng trong việc sử dụng drone nhẹ lơ lửng của họ để cung cấp kết nối 5G cho những vùng nông thôn hoặc hẻo lánh hiện chưa được phục vụ bởi các nhà cung cấp dịch vụ internet truyền thống. Website của công ty cũng đề cập đến các ứng dụng quân sự khả thi, mặc dù họ chưa phản hồi yêu cầu của chúng tôi về việc liệu họ có dự định cung cấp công nghệ này cho các mục đích giám sát hay thực thi pháp luật hay không. CEO của Radical nói với Popular Science rằng Evenstar “được thiết kế để phục vụ nhu cầu của khách hàng trong nhiều trường hợp – cả thương mại và cho chính phủ.”
Họ không phải là những người duy nhất đang chạy đua lên tầng bình lưu. Airbus cũng có một chiếc drone nhẹ hơn (khoảng 75 kg) mang tên Zephyr, đã chứng minh có thể ở trên tầng bình lưu liên tục trong 26 ngày. Trong khi đó, startup Mỹ Skydweller đang phát triển một drone năng lượng mặt trời tương tự mà họ tuyên bố có thể mang tới 363 kg tải trọng. Phương pháp tiếp cận của Radical thì nhỏ gọn hơn nhiều, cũng như đội ngũ của họ. Theo GeekWire, công ty Seattle hiện chỉ có sáu nhân viên. Hiện tại, Thomas cho biết rằng con đường phía trước của họ rất đơn giản.
“Sứ mệnh của chúng tôi rất rõ ràng,” Thomas nói. “Đến đó [tầng bình lưu] và ở lại đó.
Giờ đây, gần một thập kỷ sau, một công ty nhỏ hơn đang cố gắng tiếp tục hành trình mà những gã khổng lồ đã bỏ dở. Tuần này, công ty khởi nghiệp Radical có trụ sở tại Seattle đã công bố thành công trong việc thử nghiệm nguyên mẫu hoàn chỉnh của drone siêu mỏng, được gọi là “Evenstar.” Chiếc máy bay hình boomerang này có sải cánh khổng lồ dài tới 36,5 mét, lớn hơn cả một chiếc Boeing 737, nhưng chỉ nặng 108 kg (nhẹ hơn một cầu thủ NFL trung bình).
Mặc dù vẫn còn một chặng đường dài để hoàn thiện, Radical tin rằng khung nhẹ và sử dụng năng lượng mặt trời của họ có thể vận hành tự động trong tầng bình lưu trong nhiều tháng mà không bị gián đoạn. Điều này có thể tạo cơ hội cho việc giám sát thời tiết, kết nối internet di động và giám sát trên không. Tuy nhiên, Radical trước tiên cần phải đưa chiếc drone kỳ lạ này lên bầu trời. Bài thử nghiệm gần đây, như đã được GeekWire báo cáo, chỉ bay ở độ cao thấp và với tốc độ vượt hơn 24 km/h.
Mục tiêu của chúng tôi là biến chuyến bay ở tầng bình lưu trở thành một hoạt động thường nhật như việc vận hành vệ tinh, nhưng nhanh hơn, rẻ hơn và với độ phân giải cao hơn, CEO của Radical, James Thomas, chia sẻ với Popular Science.
“StratoSats” là một mô hình trung gian giữa vệ tinh và drone. Evenstar là một ví dụ điển hình của những thiết bị nhẹ giống vệ tinh này, được thiết kế để “cung cấp hạ tầng hiệu suất cao liên tục” trong tầng bình lưu. Với các tấm năng lượng mặt trời gắn trên cánh, StratoSat có thể lý thuyết bay trên không trong vài tuần hoặc thậm chí vài tháng. Khác với vệ tinh truyền thống cần ở trong quỹ đạo mãi mãi, StratoSat có thể hạ cánh khi cần thay đổi những thiết bị mang theo.
Vì kích thước hạn chế, phần tải trọng mang theo sẽ chủ yếu là các cảm biến, camera hoặc thiết bị viễn thông nhẹ. Evenstar, cụ thể, có thể mang tải trọng lên tới 15 kg và thực hiện điều này với khả năng tự động hoàn toàn. Thomas cho biết khả năng hoạt động tự động là điều vô cùng cần thiết để đảm bảo drone có thể vận hành liên tục trong những chuyến bay dài.
Mới đây, Thomas chia sẻ với Popular Science rằng chuyến bay thử nghiệm Evenstar diễn ra tại Tillamook, Oregon, đã được thực hiện hoàn toàn tự động, nhưng một phi công vẫn sẵn sàng can thiệp nếu cần. Công ty cho biết nguyên mẫu đã cất cánh từ sau một chiếc Subaru trước khi thực hiện chuyến bay ở độ cao thấp. Radical hy vọng sẽ tiến hành các thử nghiệm ở độ cao lớn hơn vào năm sau.
Đáng chú ý, phiên bản này không được chạy bằng năng lượng mặt trời mà dựa vào pin. (Radical đã trang bị cho drone một phương tiện nặng để giả lập trọng lượng mà phiên bản cuối cùng sẽ có khi được trang bị tấm năng lượng mặt trời.) Công ty không cung cấp thêm thông tin cho GeekWire hoặc Popular Science về thời gian bay tổng cộng, độ cao tối đa hoặc liệu drone có gặp phải sự cố nào không.
Mục đích chuyến bay này là xác thực các hệ thống cốt lõi của Evenstar trong điều kiện thực tế, bao gồm thiết kế khung, bộ điều khiển AI, viễn thông và các liên kết truyền thông, Thomas cho biết. “Bài kiểm tra đã xác nhận các công cụ thiết kế và mô phỏng của chúng tôi và cung cấp dữ liệu hiệu suất quý giá trước khi thực hiện các bài kiểm tra độ cao lớn.”
Radical đang giới thiệu loại máy bay này như một dạng đa năng có thể lấp đầy các khoảng trống mà vệ tinh, drone và máy bay truyền thống để lại. Về phần vệ tinh, chúng thường cung cấp hoặc là vùng phủ sóng rộng hoặc hình ảnh độ phân giải cao - nhưng không thể có cả hai đồng thời. Hơn nữa, chúng di chuyển với tốc độ cao, nghĩa là chúng chỉ có thể quan sát một mục tiêu trong vài phút mỗi ngày. Việc đưa một vệ tinh lên không gian cũng tốn kém vô cùng, như được thể hiện rõ qua con số khoảng 10 tỷ USD mà Elon Musk đã chi cho việc xây dựng cụm vệ tinh Starlink trong những năm qua.
Trong khi đó, drone truyền thống giải quyết một số vấn đề đó nhưng hạn chế về thời gian ở trên không mà không cần tiếp dầu. Việc tiếp dầu và thực hiện các nhiệm vụ liên tục có thể trở nên đắt đỏ. Từ những điểm yếu này, Radical lập luận rằng chúng đang hạn chế chất lượng và quy mô dữ liệu được thu thập từ bầu trời.
“Chưa bao giờ có lý do nào để nhìn sâu hơn vào một thứ gì đó bằng cách di chuyển xa hơn khỏi nó,” Thomas nói trong một video trên nền tảng X. “Chưa bao giờ có lý do nào để chấp nhận một bức ảnh mỗi 90 phút như cái nhìn về thế giới.”
Radical, công ty có những người sáng lập trước đây từng làm việc trong chương trình drone Prime Air của Amazon, hình dung Evenstar sẽ hỗ trợ tình hình giám sát cháy rừng dài hạn. Cũng như Google và Meta trước đây, công ty còn thấy tiềm năng trong việc sử dụng drone nhẹ lơ lửng của họ để cung cấp kết nối 5G cho những vùng nông thôn hoặc hẻo lánh hiện chưa được phục vụ bởi các nhà cung cấp dịch vụ internet truyền thống. Website của công ty cũng đề cập đến các ứng dụng quân sự khả thi, mặc dù họ chưa phản hồi yêu cầu của chúng tôi về việc liệu họ có dự định cung cấp công nghệ này cho các mục đích giám sát hay thực thi pháp luật hay không. CEO của Radical nói với Popular Science rằng Evenstar “được thiết kế để phục vụ nhu cầu của khách hàng trong nhiều trường hợp – cả thương mại và cho chính phủ.”
Họ không phải là những người duy nhất đang chạy đua lên tầng bình lưu. Airbus cũng có một chiếc drone nhẹ hơn (khoảng 75 kg) mang tên Zephyr, đã chứng minh có thể ở trên tầng bình lưu liên tục trong 26 ngày. Trong khi đó, startup Mỹ Skydweller đang phát triển một drone năng lượng mặt trời tương tự mà họ tuyên bố có thể mang tới 363 kg tải trọng. Phương pháp tiếp cận của Radical thì nhỏ gọn hơn nhiều, cũng như đội ngũ của họ. Theo GeekWire, công ty Seattle hiện chỉ có sáu nhân viên. Hiện tại, Thomas cho biết rằng con đường phía trước của họ rất đơn giản.
“Sứ mệnh của chúng tôi rất rõ ràng,” Thomas nói. “Đến đó [tầng bình lưu] và ở lại đó.
