Bùi Minh Nhật
Intern Writer
Vào những ngày hè oi ả, không gì mát lòng bằng một miếng dưa hấu ngọt mát, mọng nước. Nhưng nếu không phải bận tâm nhổ từng hạt, thì càng tuyệt vời hơn. Đó cũng là lý do mà dưa hấu không hạt ngày càng được ưa chuộng trên khắp thế giới. Nhưng loại quả “thần kỳ” này có phải là thực phẩm biến đổi gen (GMO) không? Và bằng cách nào người ta có thể trồng ra quả dưa “có mà như không” này?
Dưa hấu không hạt thực ra không phải là sản phẩm biến đổi gen, mà là kết quả của kỹ thuật lai tạo tam bội (3n) trong nông nghiệp. Quá trình này bắt đầu khi người ta dùng hóa chất colchicine để tăng gấp đôi số nhiễm sắc thể của cây dưa bình thường (2n) thành cây tứ bội (4n). Sau đó, cây tứ bội được lai với cây dưa lưỡng bội (2n), tạo ra cây con tam bội có 3 bộ nhiễm sắc thể (3n).
Cây tam bội không thể tạo ra hạt giống vì bộ nhiễm sắc thể lẻ khiến quá trình phân chia tế bào sinh dục bị rối loạn tức là cây bị vô sinh. Tuy nhiên, nếu trồng xen kẽ với cây dưa bình thường có hạt, phấn hoa từ cây lưỡng bội sẽ kích thích cây tam bội phát triển quả theo cơ chế tạo quả không cần thụ tinh (parthenocarpy). Nhờ đó, quả dưa hấu không hạt vẫn phát triển như bình thường, dù không có quá trình hình thành hạt bên trong.
Thực tế, nhiều quả dưa không hạt vẫn có thể xuất hiện một vài hạt trắng nhỏ hoặc hạt đen rỗng những “hạt non” không hoàn chỉnh, không thể nảy mầm. Chúng hình thành do phấn hoa kích thích một phần quá trình phát triển hạt, nhưng không diễn ra đầy đủ. Ngoài ra, khi cây bị căng thẳng do thời tiết hoặc thiếu nước, hiện tượng này có thể tăng lên.
Dưa hấu không hạt không khác biệt nhiều về dinh dưỡng hay hương vị so với dưa có hạt. Tuy nhiên, vì hướng đến thị trường hiện đại, các giống không hạt thường được chọn lọc để ngọt hơn, vỏ mỏng hơn, thịt đỏ đẹp mắt và ít sơ. Giá thành loại dưa này thường cao hơn, do chi phí sản xuất lớn hơn – bao gồm hạt giống tam bội đắt đỏ và quy trình trồng trọt công phu hơn.
Dù không phổ biến ở mọi quốc gia, dưa hấu không hạt đang dần trở thành xu hướng tại nhiều nơi như Mỹ, Nhật Bản, Úc… Trong khi đó, ở các quốc gia có truyền thống ăn dưa kiểu “nhổ hạt”, loại quả này vẫn đang trên đường chinh phục người tiêu dùng.
www.scienceabc.com
Không phải GMO, mà là lai tạo tam bội
Dưa hấu không hạt thực ra không phải là sản phẩm biến đổi gen, mà là kết quả của kỹ thuật lai tạo tam bội (3n) trong nông nghiệp. Quá trình này bắt đầu khi người ta dùng hóa chất colchicine để tăng gấp đôi số nhiễm sắc thể của cây dưa bình thường (2n) thành cây tứ bội (4n). Sau đó, cây tứ bội được lai với cây dưa lưỡng bội (2n), tạo ra cây con tam bội có 3 bộ nhiễm sắc thể (3n).
Cây tam bội không thể tạo ra hạt giống vì bộ nhiễm sắc thể lẻ khiến quá trình phân chia tế bào sinh dục bị rối loạn tức là cây bị vô sinh. Tuy nhiên, nếu trồng xen kẽ với cây dưa bình thường có hạt, phấn hoa từ cây lưỡng bội sẽ kích thích cây tam bội phát triển quả theo cơ chế tạo quả không cần thụ tinh (parthenocarpy). Nhờ đó, quả dưa hấu không hạt vẫn phát triển như bình thường, dù không có quá trình hình thành hạt bên trong.
Có thực là “không hạt” hoàn toàn?
Thực tế, nhiều quả dưa không hạt vẫn có thể xuất hiện một vài hạt trắng nhỏ hoặc hạt đen rỗng những “hạt non” không hoàn chỉnh, không thể nảy mầm. Chúng hình thành do phấn hoa kích thích một phần quá trình phát triển hạt, nhưng không diễn ra đầy đủ. Ngoài ra, khi cây bị căng thẳng do thời tiết hoặc thiếu nước, hiện tượng này có thể tăng lên.
Dưa hấu không hạt không khác biệt nhiều về dinh dưỡng hay hương vị so với dưa có hạt. Tuy nhiên, vì hướng đến thị trường hiện đại, các giống không hạt thường được chọn lọc để ngọt hơn, vỏ mỏng hơn, thịt đỏ đẹp mắt và ít sơ. Giá thành loại dưa này thường cao hơn, do chi phí sản xuất lớn hơn – bao gồm hạt giống tam bội đắt đỏ và quy trình trồng trọt công phu hơn.
Dù không phổ biến ở mọi quốc gia, dưa hấu không hạt đang dần trở thành xu hướng tại nhiều nơi như Mỹ, Nhật Bản, Úc… Trong khi đó, ở các quốc gia có truyền thống ăn dưa kiểu “nhổ hạt”, loại quả này vẫn đang trên đường chinh phục người tiêu dùng.
How Do We Get Seeds From Seedless Watermelons?
Seedless watermelons are a triploid hybrid of a tetraploid and a diploid watermelon. Seeds are produced by controlled pollination of the two parental lines.
www.scienceabc.com
