Homelander The Seven
I will laser every f****** one of you!
Tháng 4, mùa hoa anh đào nở rộ cũng là lúc những nhân viên mới chính thức bước chân vào xã hội. Đối với các doanh nghiệp, đây là thời điểm vàng để gửi đi thông điệp chào đón "Chào mừng đến với công ty chúng tôi" và thắt chặt mối quan hệ. Tuy nhiên, những năm gần đây, ngày càng có nhiều trường hợp dù được mời tham gia các buổi ngắm hoa hay tiệc chào đón người mới, chính những người trẻ lại tỏ ra không mấy hào hứng. Đặc biệt, các "buổi nhậu" thường bị né tránh. Tháng 4, thời điểm đón nhân viên mới, là một cơ hội lớn cho các công ty Nhật Bản. Đây là dịp tuyệt vời để thể hiện "công ty chúng ta là một nơi tốt" và tăng cường giao tiếp, nhằm giữ chân những nhân tài xuất sắc vừa tuyển dụng được.
Thế nhưng, thực tế lại cho thấy nhiều người trẻ tỏ ra ngần ngại khi được mời, với những câu trả lời như "Xin phép cho tôi từ chối" hay "Tôi không sắp xếp được thời gian". Có công ty kể lại, dù cấp trên nhiệt tình mời gọi: "Gần đây có điểm ngắm hoa tuyệt đẹp đấy", "Hàng năm cứ có nhân viên mới vào là chúng ta lại tổ chức tiệc tùng ở đó rất vui", thì lại nhận được phản hồi lạnh lùng: "Việc này có bắt buộc không ạ? Nếu không bắt buộc thì tôi xin phép từ chối". Đối với thế hệ cấp trên, những người lớn lên với văn hóa "Mở đầu bằng bia!", điều này hẳn là một nỗi thất vọng không nhỏ.
Lý do đầu tiên có thể kể đến là sự e dè với chính việc uống rượu. Các cuộc khảo sát của Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản cũng cho thấy "tỷ lệ người có thói quen uống rượu" ở giới trẻ đang có xu hướng giảm trong nhiều năm. Việc xa rời rượu bia là một xu hướng lớn của toàn xã hội. Đặc biệt ở độ tuổi 20, tỷ lệ người uống rượu từ 3 ngày trở lên mỗi tuần đã giảm đáng kể ở cả nam và nữ, ngày càng có nhiều người thuộc nhóm có thể uống nhưng cố tình không uống.
Gần đây, thuật ngữ "Sober Curious" (Tạm dịch: Tò mò về sự tỉnh táo) đang thu hút sự chú ý. Đây là từ ghép giữa "Sober" (tỉnh táo) và "Curious" (tò mò), chỉ lối sống hoặc quan điểm của những người có thể uống rượu nhưng cố tình không uống hoặc chỉ uống rất ít. Có thể nói, lối sống hạn chế rượu bia vì lý do sức khỏe và tinh thần đang dần phổ biến, đặc biệt là trong giới trẻ.
Thực tế, trong một cuộc khảo sát với 10.000 người do Tập đoàn Asahi thực hiện năm 2021, nhóm không uống rượu chiếm 45.4%. Trong số đó, nhóm có thể uống nhưng gần như không uống = Sober Curious chiếm 13.7%. Ở độ tuổi 20, nhóm không uống rượu chiếm đa số. Ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 cũng góp phần thúc đẩy suy nghĩ "không nhất thiết phải uống rượu" hay "tỉnh táo thấy dễ chịu hơn".
Một lý do khác là sự phản kháng mạnh mẽ với việc "không muốn nhìn thấy bộ dạng say xỉn của cấp trên hay tiền bối".
Tuần đầu tiên anh W vào công ty, nơi đây giống như một môi trường làm việc lý tưởng: văn phòng rộng rãi, hệ thống IT hiện đại, các tiền bối vui vẻ. Đặc biệt, bài phát biểu của trưởng phòng, cấp trên trực tiếp của anh, rất ấn tượng: "Tôi muốn các bạn trở thành những người có thể suy nghĩ và hành động tự chủ. Dù là thắc mắc nhỏ nhặt thế nào, hãy cứ trao đổi với chúng tôi. Chúng tôi chân thành kỳ vọng vào sự thành công của các bạn." Những lời lẽ mạnh mẽ của sếp khiến anh W tin rằng "Dưới sự dẫn dắt của người này, mình có thể trưởng thành!". Thế nhưng, tại tiệc chào đón người mới một tuần sau đó, kỳ vọng đó đã tan thành mây khói.
"Này, lính mới năm nay thế nào? Đám năm ngoái vào thì tệ hại thật."
Trong bữa tiệc chính, trưởng phòng tỏ ra vui vẻ nhưng sang đến bữa tăng hai, ông như biến thành người khác. Vẻ đĩnh đạc trong lễ chào đón biến mất, thay vào đó là những lời lẽ khó nghe. "Trước mặt người mới, anh đừng nói chuyện đó được không ạ?" - một nữ trợ lý lên tiếng.
"Sự thật thì có sao đâu. Chiến lược tuyển dụng có vấn đề lại đổ hết trách nhiệm cho nơi làm việc." - Ông ta tiếp tục phàn nàn về bộ phận nhân sự. Khi một tiền bối khác hỏi: "Trưởng phòng, xin lỗi. Thực ra tôi có thắc mắc về việc triển khai hệ thống mới...", ông ta gạt đi: "Đừng hỏi tôi chuyện đó. Bộ phận IT tự quyết định rồi. Tôi không biết." Các tiền bối khác có mặt lúc đó chỉ biết cười gượng, không ai dám nói gì.
"Vậy mà ông ấy từng nói 'dù là thắc mắc nhỏ nhặt thế nào cũng hãy trao đổi với chúng tôi'..." - Anh W hoàn toàn mất động lực sau buổi tiệc chào đón đó.
Đối với nhân viên mới, họ chưa hiểu rõ về công việc, lại càng không muốn thấy những người đáng lẽ phải kính trọng lại mất kiểm soát vì rượu, nói năng linh tinh, thậm chí ép uống. Hình ảnh đó chỉ mang lại cảm giác tiêu cực. Chắc chắn nhiều người mới cũng cảm thấy thất vọng như anh W: "Mình sẽ phải làm việc cùng những người như thế này sao?". Khái niệm thắt chặt tình cảm qua nhậu nhẹt trước đây không còn mang ý nghĩa tích cực đối với người trẻ nữa.
Vậy doanh nghiệp nên làm gì?
Người trẻ không chỉ "không muốn say", mà nhiều người còn không muốn nhìn thấy người khác say xỉn. Họ cảm thấy khó chịu với sự khác biệt giữa lúc tỉnh táo và lúc say. Việc không ép uống là đương nhiên, nhưng cũng nên hạn chế để người khác thấy bộ dạng say bí tỉ của mình.
Dưới đây là các giải pháp:
Ngày nay, không hiếm các hãng đồ uống lớn và nhà hàng cung cấp đa dạng các loại đồ uống không cồn hoặc độ cồn thấp. Bia không cồn, cocktail không cồn, thậm chí cả trà xanh hay nước trái cây được rót vào ly một cách thời trang cũng đang được mở rộng. Nếu tổ chức tiệc chào đón, hãy làm rõ không khí vui vẻ dù không uống rượu, quy tắc không ép uống và tạo ra một không gian mà người tham gia tỉnh táo không cảm thấy lạc lõng. Điều này thể hiện sự tôn trọng đối với "những người không uống rượu" và tạo điều kiện cho giao tiếp không gượng ép.
Có công ty thậm chí còn cấm tăng hai. Dù nói là "tự do tham gia" nhưng người mới thường khó từ chối. Vì vậy, họ chủ động cấm tăng hai. Dù có thể vui vẻ không cần cồn, nhưng việc vẫn có người uống rượu là không thay đổi. Nếu có những người trẻ không thích nhìn thấy người khác uống rượu, tốt hơn hết là tổ chức một sự kiện hoàn toàn không cồn. Khi đó, nên tránh tổ chức vào buổi tối.
Hãy bỏ đi định kiến tiệc chào đón người mới = tiệc tối. Thay vào đó, hãy cân nhắc các sự kiện giao lưu vào ban ngày như tiệc trưa, các buổi chơi board game, tiệc nướng BBQ ngoài trời. Đặc biệt, bữa trưa dễ được công ty chi trả, giúp giảm bớt rào cản tham gia cho người mới.
Ở những nơi làm việc có nhiều người làm việc từ xa, việc tổ chức các buổi trò chuyện thân mật hàng tuần tại văn phòng với đồ uống tự do cũng là một ý hay. Những hình thức linh hoạt này thường được thế hệ đã quen với làm việc từ xa trong đại dịch đón nhận và đánh giá cao. Cũng có những chia sẻ rằng, việc tổ chức "buổi nhậu không cồn" lại giúp mọi người có những cuộc trò chuyện sâu sắc hơn cả những buổi nhậu thông thường.
Người tổ chức tiệc chào đón hay ngắm hoa có thể nghĩ rằng "tất cả nhân viên mới phải tham dự". Tuy nhiên, việc bắt buộc tham gia các hoạt động ngoài giờ làm việc cũng tiềm ẩn rủi ro, có thể làm tổn hại hình ảnh công ty. Vì vậy, nguyên tắc là tham gia tự nguyện. Việc tạo ra một bầu không khí không trách móc người vắng mặt cũng rất quan trọng.
Gần đây, các công ty thường làm rõ rằng "việc tham gia tiệc rượu là tự nguyện", "hoàn toàn không ảnh hưởng đến đánh giá", và thể hiện sự quan tâm bằng cách thảo luận lịch trình để sắp xếp thời gian hợp lý. Thực tế, bản thân thuật ngữ nomi-nication đang dần trở nên lỗi thời, và việc tìm kiếm những cách thức tham gia linh hoạt, không câu nệ hình thức là lựa chọn tốt hơn.
Thay vì khăng khăng tổ chức các buổi nhậu, hãy suy nghĩ linh hoạt để phù hợp với thời đại như tạo sự thoải mái khi tụ tập không cần cồn, hay tổ chức các sự kiện giao lưu ban ngày.
Thế nhưng, thực tế lại cho thấy nhiều người trẻ tỏ ra ngần ngại khi được mời, với những câu trả lời như "Xin phép cho tôi từ chối" hay "Tôi không sắp xếp được thời gian". Có công ty kể lại, dù cấp trên nhiệt tình mời gọi: "Gần đây có điểm ngắm hoa tuyệt đẹp đấy", "Hàng năm cứ có nhân viên mới vào là chúng ta lại tổ chức tiệc tùng ở đó rất vui", thì lại nhận được phản hồi lạnh lùng: "Việc này có bắt buộc không ạ? Nếu không bắt buộc thì tôi xin phép từ chối". Đối với thế hệ cấp trên, những người lớn lên với văn hóa "Mở đầu bằng bia!", điều này hẳn là một nỗi thất vọng không nhỏ.
Lý do đầu tiên có thể kể đến là sự e dè với chính việc uống rượu. Các cuộc khảo sát của Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản cũng cho thấy "tỷ lệ người có thói quen uống rượu" ở giới trẻ đang có xu hướng giảm trong nhiều năm. Việc xa rời rượu bia là một xu hướng lớn của toàn xã hội. Đặc biệt ở độ tuổi 20, tỷ lệ người uống rượu từ 3 ngày trở lên mỗi tuần đã giảm đáng kể ở cả nam và nữ, ngày càng có nhiều người thuộc nhóm có thể uống nhưng cố tình không uống.
Gần đây, thuật ngữ "Sober Curious" (Tạm dịch: Tò mò về sự tỉnh táo) đang thu hút sự chú ý. Đây là từ ghép giữa "Sober" (tỉnh táo) và "Curious" (tò mò), chỉ lối sống hoặc quan điểm của những người có thể uống rượu nhưng cố tình không uống hoặc chỉ uống rất ít. Có thể nói, lối sống hạn chế rượu bia vì lý do sức khỏe và tinh thần đang dần phổ biến, đặc biệt là trong giới trẻ.
Thực tế, trong một cuộc khảo sát với 10.000 người do Tập đoàn Asahi thực hiện năm 2021, nhóm không uống rượu chiếm 45.4%. Trong số đó, nhóm có thể uống nhưng gần như không uống = Sober Curious chiếm 13.7%. Ở độ tuổi 20, nhóm không uống rượu chiếm đa số. Ảnh hưởng của đại dịch COVID-19 cũng góp phần thúc đẩy suy nghĩ "không nhất thiết phải uống rượu" hay "tỉnh táo thấy dễ chịu hơn".
Một lý do khác là sự phản kháng mạnh mẽ với việc "không muốn nhìn thấy bộ dạng say xỉn của cấp trên hay tiền bối".
Tuần đầu tiên anh W vào công ty, nơi đây giống như một môi trường làm việc lý tưởng: văn phòng rộng rãi, hệ thống IT hiện đại, các tiền bối vui vẻ. Đặc biệt, bài phát biểu của trưởng phòng, cấp trên trực tiếp của anh, rất ấn tượng: "Tôi muốn các bạn trở thành những người có thể suy nghĩ và hành động tự chủ. Dù là thắc mắc nhỏ nhặt thế nào, hãy cứ trao đổi với chúng tôi. Chúng tôi chân thành kỳ vọng vào sự thành công của các bạn." Những lời lẽ mạnh mẽ của sếp khiến anh W tin rằng "Dưới sự dẫn dắt của người này, mình có thể trưởng thành!". Thế nhưng, tại tiệc chào đón người mới một tuần sau đó, kỳ vọng đó đã tan thành mây khói.
"Này, lính mới năm nay thế nào? Đám năm ngoái vào thì tệ hại thật."
Trong bữa tiệc chính, trưởng phòng tỏ ra vui vẻ nhưng sang đến bữa tăng hai, ông như biến thành người khác. Vẻ đĩnh đạc trong lễ chào đón biến mất, thay vào đó là những lời lẽ khó nghe. "Trước mặt người mới, anh đừng nói chuyện đó được không ạ?" - một nữ trợ lý lên tiếng.
"Sự thật thì có sao đâu. Chiến lược tuyển dụng có vấn đề lại đổ hết trách nhiệm cho nơi làm việc." - Ông ta tiếp tục phàn nàn về bộ phận nhân sự. Khi một tiền bối khác hỏi: "Trưởng phòng, xin lỗi. Thực ra tôi có thắc mắc về việc triển khai hệ thống mới...", ông ta gạt đi: "Đừng hỏi tôi chuyện đó. Bộ phận IT tự quyết định rồi. Tôi không biết." Các tiền bối khác có mặt lúc đó chỉ biết cười gượng, không ai dám nói gì.
"Vậy mà ông ấy từng nói 'dù là thắc mắc nhỏ nhặt thế nào cũng hãy trao đổi với chúng tôi'..." - Anh W hoàn toàn mất động lực sau buổi tiệc chào đón đó.
Đối với nhân viên mới, họ chưa hiểu rõ về công việc, lại càng không muốn thấy những người đáng lẽ phải kính trọng lại mất kiểm soát vì rượu, nói năng linh tinh, thậm chí ép uống. Hình ảnh đó chỉ mang lại cảm giác tiêu cực. Chắc chắn nhiều người mới cũng cảm thấy thất vọng như anh W: "Mình sẽ phải làm việc cùng những người như thế này sao?". Khái niệm thắt chặt tình cảm qua nhậu nhẹt trước đây không còn mang ý nghĩa tích cực đối với người trẻ nữa.
Vậy doanh nghiệp nên làm gì?
Người trẻ không chỉ "không muốn say", mà nhiều người còn không muốn nhìn thấy người khác say xỉn. Họ cảm thấy khó chịu với sự khác biệt giữa lúc tỉnh táo và lúc say. Việc không ép uống là đương nhiên, nhưng cũng nên hạn chế để người khác thấy bộ dạng say bí tỉ của mình.
Dưới đây là các giải pháp:
Ngày nay, không hiếm các hãng đồ uống lớn và nhà hàng cung cấp đa dạng các loại đồ uống không cồn hoặc độ cồn thấp. Bia không cồn, cocktail không cồn, thậm chí cả trà xanh hay nước trái cây được rót vào ly một cách thời trang cũng đang được mở rộng. Nếu tổ chức tiệc chào đón, hãy làm rõ không khí vui vẻ dù không uống rượu, quy tắc không ép uống và tạo ra một không gian mà người tham gia tỉnh táo không cảm thấy lạc lõng. Điều này thể hiện sự tôn trọng đối với "những người không uống rượu" và tạo điều kiện cho giao tiếp không gượng ép.
Có công ty thậm chí còn cấm tăng hai. Dù nói là "tự do tham gia" nhưng người mới thường khó từ chối. Vì vậy, họ chủ động cấm tăng hai. Dù có thể vui vẻ không cần cồn, nhưng việc vẫn có người uống rượu là không thay đổi. Nếu có những người trẻ không thích nhìn thấy người khác uống rượu, tốt hơn hết là tổ chức một sự kiện hoàn toàn không cồn. Khi đó, nên tránh tổ chức vào buổi tối.
Hãy bỏ đi định kiến tiệc chào đón người mới = tiệc tối. Thay vào đó, hãy cân nhắc các sự kiện giao lưu vào ban ngày như tiệc trưa, các buổi chơi board game, tiệc nướng BBQ ngoài trời. Đặc biệt, bữa trưa dễ được công ty chi trả, giúp giảm bớt rào cản tham gia cho người mới.
Ở những nơi làm việc có nhiều người làm việc từ xa, việc tổ chức các buổi trò chuyện thân mật hàng tuần tại văn phòng với đồ uống tự do cũng là một ý hay. Những hình thức linh hoạt này thường được thế hệ đã quen với làm việc từ xa trong đại dịch đón nhận và đánh giá cao. Cũng có những chia sẻ rằng, việc tổ chức "buổi nhậu không cồn" lại giúp mọi người có những cuộc trò chuyện sâu sắc hơn cả những buổi nhậu thông thường.
Người tổ chức tiệc chào đón hay ngắm hoa có thể nghĩ rằng "tất cả nhân viên mới phải tham dự". Tuy nhiên, việc bắt buộc tham gia các hoạt động ngoài giờ làm việc cũng tiềm ẩn rủi ro, có thể làm tổn hại hình ảnh công ty. Vì vậy, nguyên tắc là tham gia tự nguyện. Việc tạo ra một bầu không khí không trách móc người vắng mặt cũng rất quan trọng.
Gần đây, các công ty thường làm rõ rằng "việc tham gia tiệc rượu là tự nguyện", "hoàn toàn không ảnh hưởng đến đánh giá", và thể hiện sự quan tâm bằng cách thảo luận lịch trình để sắp xếp thời gian hợp lý. Thực tế, bản thân thuật ngữ nomi-nication đang dần trở nên lỗi thời, và việc tìm kiếm những cách thức tham gia linh hoạt, không câu nệ hình thức là lựa chọn tốt hơn.
Thay vì khăng khăng tổ chức các buổi nhậu, hãy suy nghĩ linh hoạt để phù hợp với thời đại như tạo sự thoải mái khi tụ tập không cần cồn, hay tổ chức các sự kiện giao lưu ban ngày.
