Hài cốt 8.000 năm tuổi ở Bồ Đào Nha có phải là xác ướp lâu đời nhất thế giới?

[thuha19051234]

Những bức ảnh được chụp từ 6 thập kỷ trước đã tiết lộ về một xác ướp 8.000 năm tuổi ở Bồ Đào Nha, được cho là bằng chứng về thuật ướp xác lâu đời nhất, chưa được tìm thấy ở bất kỳ đâu trên thế giới.

Thuật ướp xác có thể xuất hiện ở châu Âu trước cả Ai Cập cổ đại​

Khoảng 60 năm trước, một nhà khảo cổ học đã chụp được ảnh về một số bộ xương được chôn cất trong những ngôi mộ 8.000 năm tuổi ở miền nam Bồ Đào Nha. Tuy nhiên, phải cho đến thời điểm hiện tại, các nhà nghiên cứu mới có được một phân tích mới về những hình ảnh này và cho thấy rằng, những xác ướp cổ nhất của con người không đến từ Ai Cập hay thậm chí Chile, mà là ở châu Âu.
Khoảng hơn một chục thi thể thời cổ đại đã được tìm thấy ở Thung lũng Sado, phía nam của Bồ Đào Nha trong các cuộc khai quật vào những năm 1960, ít nhất một trong số những thi thể đó đã được con người thời đó dùng thuật ướp xác, mục đích là để vận chuyển dễ dàng hơn trước khi chôn cất. Ngoài ra còn rất nhiều dấu hiệu cho thấy, các thi thể khác được chôn cất tại địa điểm này cũng có thể đã được ướp xác. Điều này cho thấy tập tục này có thể đã phổ biến ở khu vực này hàng nghìn năm trước.

Những quy trình ướp xác phức tạp đã được sử dụng ở Ai Cập cổ đại hơn 4.500 năm trước, bằng chứng về quá trình ướp xác cũng đã được tìm thấy ở những nơi khác ở Châu Âu, có niên đại từ khoảng 1000 năm trước Công nguyên. Chẳng hạn như xác ướp ở vùng ven biển của sa mạc Atacama của Chile - khoảng 1.000 năm trước.
Rita Peyroteo-Stjerna, một nhà khảo cổ sinh học tại Đại học Uppsala, cho biết: "Quá trình ướp xác diễn ra tương đối đơn giản trong điều kiện rất khô ráo như sa mạc Atacama. Tuy nhiên, rất khó để tìm được bằng chứng về việc ướp xác ở châu Âu, điều kiện khí hậu ẩm ướt hơn nghĩa là các mô mềm của xác ướp hiếm khi được bảo quản tốt. Mặc dù rất khó nhưng có thể thực hiện được bằng các phương pháp kết hợp và thử nghiệm."

Những bức ảnh chưa được khai thác ​

Những bằng chứng về quá trình ướp xác đã được thấy từ một số cuộn phim ảnh được tìm thấy trong số đồ đạc của một nhà khảo cổ học người Bồ Đào Nha - Manuel Farinha dos Santos, người đã qua đời vào năm 2001. Farinha dos Santos đã làm việc trên các bộ hài cốt người được khai quật từ Thung lũng Sado vào đầu những năm 1960. Và khi các nhà nghiên cứu mới tìm hiểu về những hình ảnh được chụp lại, họ phát hiện ra các bức ảnh đen trắng của 13 ngôi mộ từ thời kỳ đồ đá cũ, hay thời kỳ đồ đá giữa.

Trong số các tài liệu và bản đồ vẽ tay của khu di tích được lưu giữ trong Bảo tàng Khảo cổ học Quốc gia ở Lisbon, những bức ảnh này trước đây vẫn chưa được biết đến, cho các nhà khảo cổ học một cơ hội duy nhất để nghiên cứu các khu chôn cất một lần nữa.
Các nhà khoa học đã sử dụng các bức ảnh để tái tạo lại các khu chôn cất tại hai địa điểm. Họ quan sát thấy rằng xương của một bộ xương là "siêu linh hoạt" - tức là tay và chân đã được di chuyển vượt quá giới hạn tự nhiên của chúng, điều này cũng cho thấy cơ thể đã bị trói chặt sau khi người đó chết. Các nhà nghiên cứu cũng lưu ý rằng các bộ xương vẫn còn khớp ở các xương, đặc biệt là các xương rất nhỏ của bàn chân, thường rơi ra hoàn toàn khi một cơ thể phân hủy.
Các phát hiện cũng không thấy bất cứ dấu hiệu nào cho thấy đất của ngôi mộ cổ đã di chuyển khi mô mềm của thi thể bị phân hủy - đây là một một quá trình thu nhỏ thể tích của cơ thể sau khi chết. Do vậy, những phần đất đá xung quanh đã lấp đầy những khoảng trống phân hủy. Tất cả những dấu hiệu đều chỉ ra rằng thi thể đã được ướp xác sau khi chết, các nhà nghiên cứu gợi ý rằng cơ thể đã được cố ý làm khô và sau đó dần dần nhỏ lại bằng cách buộc chặt.

Những bằng chứng đáng kinh ngạc về cách ướp xác thời cổ đại​

Cơ sở Nghiên cứu Nhân chủng học Pháp y tại Đại học Bang Texas cũng đã thực hiện thí nghiệm phân hủy con người, nhằm cung cấp thêm bằng chứng để đánh giá các ngôi mộ cổ. Những thí nghiệm trên các tử thi gần đây cũng cho thấy, người cổ đại có thể đã thực hiện những bước nào khi ướp xác cá nhân ở Thung lũng Sado. Các nhà nghiên cứu cho rằng, có vẻ như người chết đã được cột lên và đặt trên một cấu trúc cao, chẳng hạn như bệ nâng, cho phép chất lỏng phân hủy thoát ra khỏi cơ thể.
Họ cũng gợi ý rằng dường như quy trình ướp xác bao gồm việc sử dụng lửa để làm khô tử thi và các dây buộc trên cơ thể được thắt chặt dần theo thời gian, giữ được tính toàn vẹn về mặt giải phẫu đồng thời tăng khả năng uốn dẻo của các chi.

Nhà nghiên cứu Peyroteo-Stjerna cho biết "trong khi bằng chứng từ các bộ xương cổ đại khác ở cùng địa điểm cho thấy, những thi thể đó được xử lý theo cách tương tự. Nhưng những mẫu vật đó không cho thấy sự kết hợp bằng chứng giống nhau.". Nếu một số xác chết được đưa đến các địa điểm ở Thung lũng Sado từ nơi khác để chôn cất, rõ ràng việc ướp xác - dẫn đến những xác chết nhỏ và nhẹ hơn - sẽ giúp vận chuyển họ dễ dàng hơn.
Nhà khảo cổ học Michael Parker Pearson thuộc Đại học College London, người không tham gia nghiên cứu này, cho biết nhóm của ông cũng đã phát triển các kỹ thuật này từ trước đó để xác định phương pháp ướp xác trong các bộ xương thời tiền sử "Vì vậy, rất thú vị khi thấy phương pháp này được công nhận ở những nơi khác ở châu Âu."

Nhóm của Parker Pearson đã tìm thấy bằng chứng cho việc ướp xác trong các bộ xương từ một hòn đảo ở Scotland khoảng 3.000 năm tuổi. Tuy nhiên, bộ xương xác ướp từ Thung lũng Sado có thể là xác ướp lâu đời nhất chưa được biết đến.
Ngoài ra, ông cũng cho biết, các nhà nghiên cứu đang kêu gọi những phân tích tương tự về một số gợi ý về xác ướp 10.000 năm tuổi đã được tìm thấy tại El Wad và Ain Mallaha ở Israel, thậm chí là xác ướp 30.000 năm trước tại Kosteni ở Belarus.
Nguồn livescience