Bùi Minh Nhật
Intern Writer
Một biểu hiện của một thay đổi lớn trong tư duy quân sự hiện đại - làm nhiều hơn với chi phí ít hơn, và tận dụng công nghệ không người lái để duy trì ưu thế trên biển trong bối cảnh ngân sách quốc phòng bị giới hạn.
Hải quân Hoàng gia Anh sắp bước vào một giai đoạn thử nghiệm mới: vận hành máy bay không người lái từ tàu sân bay HMS Prince of Wales. Mục đích chính của bước đi này là tìm cách giảm thiểu chi phí ngày càng tăng trong hoạt động hàng không hải quân - đặc biệt khi việc duy trì và vận hành các chiến đấu cơ thế hệ mới như F-35B ngày càng trở nên đắt đỏ.
Dự kiến trong tháng tới, Hải quân Anh sẽ thử nghiệm chiếc máy bay không người lái mang tên Mojave, do hãng General Atomics phát triển. Đây là một phiên bản cải tiến từ mẫu MQ-9A Reaper vốn đã được Không quân Mỹ và nhiều quốc gia NATO sử dụng rộng rãi. Mojave được thiết kế để hoạt động linh hoạt trong môi trường chiến tranh viễn chinh, có thể tháo cánh để vận chuyển dễ dàng bằng máy bay vận tải, đồng thời có khả năng cất cánh và hạ cánh trên đường băng ngắn - điều rất phù hợp với điều kiện hoạt động trên tàu sân bay.
Việc thử nghiệm này được đánh giá là một hướng đi mới để giải quyết hai bài toán nan giải của Hải quân Anh: chi phí vận hành cao và thiếu máy bay chiến đấu. Hiện nay, mỗi chiếc F-35B có giá khoảng 101 triệu USD (theo mức giá 2021, chưa kể lạm phát), và mỗi giờ bay ngốn thêm 42.000 USD. Tính ra, tuổi thọ 4.000 giờ bay của một chiếc F-35B có thể tiêu tốn tổng cộng đến 269 triệu USD. Trong khi đó, một chiếc Mojave dù chưa có giá chính thức, nhưng được ước tính sẽ chỉ khoảng hơn 32 triệu USD và chi phí bay mỗi giờ vào khoảng 5.000 USD – tiết kiệm đáng kể nếu so sánh trực tiếp.
Hiện tại, mỗi tàu sân bay lớp Queen Elizabeth như HMS Prince of Wales hay HMS Queen Elizabeth chỉ mang theo khoảng 8 chiếc F-35B, dù thiết kế ban đầu cho phép mang tới 24. Lý do một phần là vì Anh mới chỉ đặt mua 74 trong tổng số 138 chiếc F-35B như dự kiến ban đầu. Nếu không tăng số lượng đặt hàng, Anh sẽ không có đủ máy bay để trang bị đầy đủ cho cả hai tàu sân bay trong tình huống khẩn cấp.
Chính vì thế, Mojave và các mẫu máy bay không người lái tương tự được kỳ vọng sẽ lấp đầy khoảng trống này. Chúng có thể đảm nhận các nhiệm vụ như trinh sát vượt đường chân trời, giám sát mục tiêu liên tục, phòng thủ chống tàu tên lửa hay cả các nhiệm vụ mà F-35B không phù hợp - ví dụ như chống lại các nhóm tàu nhỏ hoặc tác chiến chống ngầm. Một chiếc F-35B cũng có thể làm những việc đó, nhưng chi phí sẽ cao gấp tám lần cho mỗi giờ bay.
Bên cạnh đó, Mojave còn có ưu điểm là dễ cất giữ - nhờ khả năng tháo rời cánh - giúp tiết kiệm không gian trong nhà chứa máy bay trên tàu sân bay. Điều này đặc biệt hữu ích với các lực lượng hải quân có tàu sân bay nhỏ hơn, như Thổ Nhĩ Kỳ, Ý, Tây Ban Nha, Nhật Bản hay Úc - những quốc gia cũng đang tìm kiếm giải pháp bay không người lái phù hợp với giới hạn kỹ thuật của tàu sân bay họ đang vận hành.
Nếu các cuộc thử nghiệm trong thời gian tới thành công, Hải quân Anh có thể sẽ tiên phong trở thành lực lượng đầu tiên trên thế giới triển khai biên đội máy bay không người lái hoạt động từ tàu sân bay. Đây sẽ là một bước tiến mới sau hơn một thế kỷ kể từ khi tàu HMS Argus - tàu sân bay đầu tiên trên thế giới - ra đời. Và biết đâu, chính sự kết hợp giữa máy bay có người lái và máy bay không người lái sẽ là công thức tối ưu cho hoạt động hàng không hải quân hiện đại - vừa hiệu quả, vừa tiết kiệm.
Hải quân Hoàng gia Anh sắp bước vào một giai đoạn thử nghiệm mới: vận hành máy bay không người lái từ tàu sân bay HMS Prince of Wales. Mục đích chính của bước đi này là tìm cách giảm thiểu chi phí ngày càng tăng trong hoạt động hàng không hải quân - đặc biệt khi việc duy trì và vận hành các chiến đấu cơ thế hệ mới như F-35B ngày càng trở nên đắt đỏ.
Dự kiến trong tháng tới, Hải quân Anh sẽ thử nghiệm chiếc máy bay không người lái mang tên Mojave, do hãng General Atomics phát triển. Đây là một phiên bản cải tiến từ mẫu MQ-9A Reaper vốn đã được Không quân Mỹ và nhiều quốc gia NATO sử dụng rộng rãi. Mojave được thiết kế để hoạt động linh hoạt trong môi trường chiến tranh viễn chinh, có thể tháo cánh để vận chuyển dễ dàng bằng máy bay vận tải, đồng thời có khả năng cất cánh và hạ cánh trên đường băng ngắn - điều rất phù hợp với điều kiện hoạt động trên tàu sân bay.
Việc thử nghiệm này được đánh giá là một hướng đi mới để giải quyết hai bài toán nan giải của Hải quân Anh: chi phí vận hành cao và thiếu máy bay chiến đấu. Hiện nay, mỗi chiếc F-35B có giá khoảng 101 triệu USD (theo mức giá 2021, chưa kể lạm phát), và mỗi giờ bay ngốn thêm 42.000 USD. Tính ra, tuổi thọ 4.000 giờ bay của một chiếc F-35B có thể tiêu tốn tổng cộng đến 269 triệu USD. Trong khi đó, một chiếc Mojave dù chưa có giá chính thức, nhưng được ước tính sẽ chỉ khoảng hơn 32 triệu USD và chi phí bay mỗi giờ vào khoảng 5.000 USD – tiết kiệm đáng kể nếu so sánh trực tiếp.
Hiện tại, mỗi tàu sân bay lớp Queen Elizabeth như HMS Prince of Wales hay HMS Queen Elizabeth chỉ mang theo khoảng 8 chiếc F-35B, dù thiết kế ban đầu cho phép mang tới 24. Lý do một phần là vì Anh mới chỉ đặt mua 74 trong tổng số 138 chiếc F-35B như dự kiến ban đầu. Nếu không tăng số lượng đặt hàng, Anh sẽ không có đủ máy bay để trang bị đầy đủ cho cả hai tàu sân bay trong tình huống khẩn cấp.
Chính vì thế, Mojave và các mẫu máy bay không người lái tương tự được kỳ vọng sẽ lấp đầy khoảng trống này. Chúng có thể đảm nhận các nhiệm vụ như trinh sát vượt đường chân trời, giám sát mục tiêu liên tục, phòng thủ chống tàu tên lửa hay cả các nhiệm vụ mà F-35B không phù hợp - ví dụ như chống lại các nhóm tàu nhỏ hoặc tác chiến chống ngầm. Một chiếc F-35B cũng có thể làm những việc đó, nhưng chi phí sẽ cao gấp tám lần cho mỗi giờ bay.
Bên cạnh đó, Mojave còn có ưu điểm là dễ cất giữ - nhờ khả năng tháo rời cánh - giúp tiết kiệm không gian trong nhà chứa máy bay trên tàu sân bay. Điều này đặc biệt hữu ích với các lực lượng hải quân có tàu sân bay nhỏ hơn, như Thổ Nhĩ Kỳ, Ý, Tây Ban Nha, Nhật Bản hay Úc - những quốc gia cũng đang tìm kiếm giải pháp bay không người lái phù hợp với giới hạn kỹ thuật của tàu sân bay họ đang vận hành.
Nếu các cuộc thử nghiệm trong thời gian tới thành công, Hải quân Anh có thể sẽ tiên phong trở thành lực lượng đầu tiên trên thế giới triển khai biên đội máy bay không người lái hoạt động từ tàu sân bay. Đây sẽ là một bước tiến mới sau hơn một thế kỷ kể từ khi tàu HMS Argus - tàu sân bay đầu tiên trên thế giới - ra đời. Và biết đâu, chính sự kết hợp giữa máy bay có người lái và máy bay không người lái sẽ là công thức tối ưu cho hoạt động hàng không hải quân hiện đại - vừa hiệu quả, vừa tiết kiệm.
