Khôi Nguyên
Writer
Trong cuộc cạnh tranh công nghệ toàn cầu ngày càng gay gắt, đặc biệt là giữa Mỹ và Trung Quốc, Bắc Kinh đang âm thầm thực hiện một chiến lược dài hạn nhưng cực kỳ hiệu quả: thu hút các bộ óc khoa học và kỹ thuật hàng đầu từ khắp nơi trên thế giới về làm việc cho mình. Một diễn biến mới nhất gây xôn xao giới học thuật Hàn Quốc là việc hai nhà khoa học đầu tiên được phong tặng danh hiệu cao quý nhất "Học giả Quốc gia" (National Scholars) của nước này gần đây đều đã gia nhập các trường đại học và viện nghiên cứu tại Trung Quốc sau khi nghỉ hưu tại quê nhà.
Sức hút từ Trung Quốc
Theo tờ Korea JoongAng Daily, ông Lee Young-hee, một chuyên gia hàng đầu thế giới về ống nano carbon (CNT) và vật liệu 2D, giáo sư danh dự Đại học Sungkyunkwan và là "Học giả Quốc gia" năm 2005, đã nhận vị trí lãnh đạo một viện nghiên cứu bán dẫn và công nghệ lượng tử tại Đại học Công nghệ Hồ Bắc ở Vũ Hán, Trung Quốc. Trước đó, năm 2024, nhà vật lý lý thuyết Lee Ki-myeong, "Học giả Quốc gia" năm 2006 và cựu phó chủ tịch Viện Nghiên cứu Cao cấp Hàn Quốc, cũng đã chuyển sang Viện Khoa học và Ứng dụng Toán học Bắc Kinh.
Điều đáng nói là cả hai quyết định rời Hàn Quốc sau khi các vị trí nghiên cứu chính thức của họ kết thúc do quy định về tuổi nghỉ hưu hoặc cơ cấu tổ chức (trung tâm nghiên cứu vật lý nano của ông Lee Young-hee tại Viện Khoa học Cơ bản IBS bị đóng cửa cuối 2023). Các đề xuất tiếp tục nghiên cứu trong nước của ông Lee Young-hee đã bị từ chối. Trong khi đó, Trung Quốc lại trải thảm đỏ chào đón. Đại học Công nghệ Hồ Bắc đã xây dựng một cơ sở nghiên cứu rộng 17.200 m² dành riêng cho nhóm của ông Lee, tích cực tuyển dụng nhân sự và cung cấp các điều kiện làm việc hấp dẫn bao gồm thiết bị tiên tiến, mức lương cao (260.000 NDT/năm, tương đương 36.000 USD, chưa kể các khoản khác), trợ cấp nhà ở và chi phí khởi động phòng lab.
Đây không phải là trường hợp cá biệt. Nhiều giáo sư kỹ thuật Hàn Quốc có bằng sáng chế giá trị trong lĩnh vực bán dẫn, điện tử, vật liệu... tiết lộ đã nhận được những lời mời chi tiết, cụ thể ("như cẩm nang du lịch") từ các trường đại học Trung Quốc, liệt kê rõ mức lương, quỹ nghiên cứu theo từng vùng, thậm chí đề nghị trả khoản lớn nếu mang theo cả phòng thí nghiệm.
Chiến lược "săn đầu người" này là một phần trong Kế hoạch 5 năm lần thứ 14 (2021-2025) của Trung Quốc, ưu tiên thu hút nhân tài khoa học cơ bản toàn cầu để thúc đẩy năng lực R&D nội địa, đặc biệt trong bối cảnh bị Mỹ siết chặt kiểm soát xuất khẩu công nghệ ứng dụng. Các thành phố như Thâm Quyến đang trở thành trung tâm R&D mới, thu hút hàng loạt chi nhánh đại học và viện nghiên cứu quốc tế, tạo môi trường làm việc hấp dẫn.
Nỗi lo "chảy máu chất xám" và áp lực cho Hàn Quốc
Việc các nhà khoa học hàng đầu lần lượt sang Trung Quốc làm dấy lên lo ngại lớn về tình trạng "chảy máu chất xám" tại Hàn Quốc, đặc biệt trong các lĩnh vực chiến lược như bán dẫn, pin, lượng tử - nơi Hàn Quốc đang có vị thế dẫn đầu nhưng cũng đối mặt áp lực cạnh tranh ngày càng tăng từ chính Trung Quốc.
Ngành công nghiệp bán dẫn Hàn Quốc đang cảm nhận rõ sức ép này. Tháng 3/2025, truyền thông Trung Quốc đưa tin Samsung Electronics phải sử dụng công nghệ liên kết chip nhớ NAND do công ty Trung Quốc YMTC cấp bằng sáng chế. Các chuyên gia Hàn Quốc thừa nhận "tốc độ phát triển đáng sợ" của YMTC nhờ tuyển dụng hàng loạt nhà nghiên cứu trình độ cao.
Trong khi đó, chiến lược phát triển nhân tài bán dẫn của Hàn Quốc bị chỉ trích là chưa đủ tầm. Việc chỉ tập trung tăng chỉ tiêu tuyển sinh đại học được các giáo sư từ KAIST hay Đại học Quốc gia Chungnam cho là "vô lý" và không hiệu quả bằng việc mở rộng các chương trình đào tạo sau đại học (thạc sĩ, tiến sĩ) để tạo ra các nhà nghiên cứu chuyên sâu thực sự cho ngành.
Sự phát triển R&D thần tốc của Trung Quốc, được thúc đẩy bởi cả đầu tư nội địa lẫn thu hút nhân tài toàn cầu, đang tạo ra một thế cục cạnh tranh công nghệ mới đầy thách thức. Câu chuyện về hai "Học giả Quốc gia" Hàn Quốc là một lời cảnh tỉnh về tầm quan trọng của việc giữ chân và trọng dụng nhân tài đỉnh cao trong cuộc đua công nghệ toàn cầu hiện nay.
Sức hút từ Trung Quốc
Theo tờ Korea JoongAng Daily, ông Lee Young-hee, một chuyên gia hàng đầu thế giới về ống nano carbon (CNT) và vật liệu 2D, giáo sư danh dự Đại học Sungkyunkwan và là "Học giả Quốc gia" năm 2005, đã nhận vị trí lãnh đạo một viện nghiên cứu bán dẫn và công nghệ lượng tử tại Đại học Công nghệ Hồ Bắc ở Vũ Hán, Trung Quốc. Trước đó, năm 2024, nhà vật lý lý thuyết Lee Ki-myeong, "Học giả Quốc gia" năm 2006 và cựu phó chủ tịch Viện Nghiên cứu Cao cấp Hàn Quốc, cũng đã chuyển sang Viện Khoa học và Ứng dụng Toán học Bắc Kinh.
Điều đáng nói là cả hai quyết định rời Hàn Quốc sau khi các vị trí nghiên cứu chính thức của họ kết thúc do quy định về tuổi nghỉ hưu hoặc cơ cấu tổ chức (trung tâm nghiên cứu vật lý nano của ông Lee Young-hee tại Viện Khoa học Cơ bản IBS bị đóng cửa cuối 2023). Các đề xuất tiếp tục nghiên cứu trong nước của ông Lee Young-hee đã bị từ chối. Trong khi đó, Trung Quốc lại trải thảm đỏ chào đón. Đại học Công nghệ Hồ Bắc đã xây dựng một cơ sở nghiên cứu rộng 17.200 m² dành riêng cho nhóm của ông Lee, tích cực tuyển dụng nhân sự và cung cấp các điều kiện làm việc hấp dẫn bao gồm thiết bị tiên tiến, mức lương cao (260.000 NDT/năm, tương đương 36.000 USD, chưa kể các khoản khác), trợ cấp nhà ở và chi phí khởi động phòng lab.
Đây không phải là trường hợp cá biệt. Nhiều giáo sư kỹ thuật Hàn Quốc có bằng sáng chế giá trị trong lĩnh vực bán dẫn, điện tử, vật liệu... tiết lộ đã nhận được những lời mời chi tiết, cụ thể ("như cẩm nang du lịch") từ các trường đại học Trung Quốc, liệt kê rõ mức lương, quỹ nghiên cứu theo từng vùng, thậm chí đề nghị trả khoản lớn nếu mang theo cả phòng thí nghiệm.
Chiến lược "săn đầu người" này là một phần trong Kế hoạch 5 năm lần thứ 14 (2021-2025) của Trung Quốc, ưu tiên thu hút nhân tài khoa học cơ bản toàn cầu để thúc đẩy năng lực R&D nội địa, đặc biệt trong bối cảnh bị Mỹ siết chặt kiểm soát xuất khẩu công nghệ ứng dụng. Các thành phố như Thâm Quyến đang trở thành trung tâm R&D mới, thu hút hàng loạt chi nhánh đại học và viện nghiên cứu quốc tế, tạo môi trường làm việc hấp dẫn.
Nỗi lo "chảy máu chất xám" và áp lực cho Hàn Quốc
Việc các nhà khoa học hàng đầu lần lượt sang Trung Quốc làm dấy lên lo ngại lớn về tình trạng "chảy máu chất xám" tại Hàn Quốc, đặc biệt trong các lĩnh vực chiến lược như bán dẫn, pin, lượng tử - nơi Hàn Quốc đang có vị thế dẫn đầu nhưng cũng đối mặt áp lực cạnh tranh ngày càng tăng từ chính Trung Quốc.
Ngành công nghiệp bán dẫn Hàn Quốc đang cảm nhận rõ sức ép này. Tháng 3/2025, truyền thông Trung Quốc đưa tin Samsung Electronics phải sử dụng công nghệ liên kết chip nhớ NAND do công ty Trung Quốc YMTC cấp bằng sáng chế. Các chuyên gia Hàn Quốc thừa nhận "tốc độ phát triển đáng sợ" của YMTC nhờ tuyển dụng hàng loạt nhà nghiên cứu trình độ cao.
Sự phát triển R&D thần tốc của Trung Quốc, được thúc đẩy bởi cả đầu tư nội địa lẫn thu hút nhân tài toàn cầu, đang tạo ra một thế cục cạnh tranh công nghệ mới đầy thách thức. Câu chuyện về hai "Học giả Quốc gia" Hàn Quốc là một lời cảnh tỉnh về tầm quan trọng của việc giữ chân và trọng dụng nhân tài đỉnh cao trong cuộc đua công nghệ toàn cầu hiện nay.
