minhbao171
Pearl
Trong nhiều năm qua, mặc cho những khuyến cáo về việc kiểm soát chế độ ăn dựa trên mô hình cân bằng năng lượng giữa lượng calorie hấp thụ và tiêu thụ, tỉ lệ mắc bệnh béo phì vẫn tiếp tục tăng cao ở nhiều nước trên thế giới, đặt ra những lo ngại về sức khỏe cộng đồng.
Gần đây, một quan điểm mới được công bố về nguyên nhân gây ra bệnh béo phì – và có lẽ cũng là chìa khóa để giải quyết vấn đề – không chỉ đơn thuần là do ăn quá nhiều, mà còn là do loại thực phẩm mà chúng ta thường ăn.
Theo thống kê của Trung tâm kiểm soát dịch bệnh quốc gia (CDC) Hoa Kỳ, bệnh béo phì ảnh hưởng đến hơn 40% người trưởng thành tại nước này và làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đột quỵ, tiểu đường loại 2 và một số bệnh ung thư. Theo đó, chính phủ đã ban hành bản “Hướng dẫn ăn kiêng dành cho người Mỹ 2020 – 2025” để khuyến khích người dân giảm cân bằng cách “giảm lượng calorie từ thức ăn và đồ uống, và tăng cường hoạt động thể chất”.
Các tiếp cận này dựa trên mô hình cân bằng năng lượng đã được ứng dụng hàng chục năm qua. Theo đó, mô hình này nhận định tình trạng tăng cân là do cơ thể chúng ta hấp thụ nhiều năng lượng hơn số mà cơ thể tiêu thụ.
Tuy nhiên, trong thế giới ngày nay, con người đang bị bao vây giữa vô số loại thực phẩm ngon miệng, đầy tính thị trường và giá rẻ. Do đó, chúng ta rất dễ ăn uống quá đà và hấp thụ lượng calorie lớn hơn so với mức cơ thể cần, đặc biệt là với những ai có lối sống lười vận động.
Như vậy, theo quan điểm trên, đại dịch béo phì xuất phát từ hai nguyên nhân chính là ăn quá nhiều và lười vận động. Tuy nhiên, mặc cho các khuyến cao của cơ quan y tế về việc ăn ít hơn và tăng cường vận động, tỉ lệ béo phì và các bệnh liên quan vẫn tiếp tục tăng đều qua các năm.
Mới đây, trên Tạp chí Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng Hoa Kỳ, bài viết “Mô hình Carbohydrate-Insulin: Quan điểm sinh lý về đại dịch béo phì” đã chỉ ra những thiếu sót trong mô hình cân bằng năng lượng và công bố một mô hình thay thế, đó là mô hình carbohydrate-insulin để lý giải cho nguyên nhân dẫn đến béo phì và tăng cân. Hơn nữa, mô hình carbohydrate-insulin còn giúp chỉ ra con đường chiến lược để kiểm soát cân nặng hiệu quả và bền vững hơn.
Theo tác giả bài viết, Tiến sĩ David Ludwig, hiện là bác sĩ nội tiết tại Bệnh viện Nhi đồng Boston và là giáo sư tại Trường Y Harvard, mô hình cân bằng năng lượng không giúp chúng ta hiểu được nguyên nhân sinh học của tình trạng tăng cân: “Ví dụ trong giai đoạn tăng trưởng đột biến, thanh thiếu niên có thể ăn lượng thức ăn tương đương 1.000 calorie mỗi ngày. Nhưng liệu việc ăn quá nhiều gây ra sự tăng trưởng này hay sự tăng trưởng khiến họ cảm thấy đói và ăn quá nhiều?”
Trái ngược với mô hình cân bằng dinh dưỡng, mô hình carbohydrate-insulin nhấn mạnh: ăn quá nhiều không phải là nguyên nhân chính dẫn đến béo phì. Mô hình này nhận định tình trạng béo phì ngày nay là do có quá nhiều carbonhydrate có chỉ số đường huyết cao, đã qua tinh chế và tiêu hóa nhanh xuất hiện trong chế độ ăn hiện đại ngày nay.
Đáng chú ý là việc ăn các loại carbonhydrate tinh chế khiến cơ thể sản sinh ra hormone insulin nhằm ngăn chặn sự bài tiết glucagon. Sự thay đổi hormone này “nói” tế bào mỡ trong cơ thể tích trữ thêm calorie và chỉ chừa lại một phần nhỏ năng lượng cho các bộ phận khác trong cơ thể sử dụng. Sau đó, bộ não sẽ phát tín hiệu làm tăng cảm giác đói vì nó nhận thấy thiếu năng lượng có sẵn để các mô thực hiện trao đổi chất.
Sự thay đổi hormone, ngoài dẫn đến kết quả là ăn quá nhiều, còn làm quá trình trao đổi chất của cơ thể chậm lại để tiết kiệm lượng năng lượng mà nó cho là có số lượng hạn chế. Do đó, cơ thể bạn sẽ bị cuốn vào vòng xoáy đói – ăn quá nhiều – tăng cân.
Theo Hiệp hội Dinh dưỡng Hoa Kỳ, cho đến nay, nghiên cứu mới nhất này đại diện cho cho “công thức toàn diện nhất” của mô hình carbohydrate-insulin. Quan điểm mới khuyến cáo người dân nên tập trung vào mô hình carbohydrate-insulin thay cho mô hình cân bằng năng lượng đã phổ biến nhiều năm qua. Chúng ta không chỉ cân đo lượng thức ăn chúng ta tiêu thụ hằng ngày, mà còn phải quan tâm đến việc chúng ảnh hưởng như thế nào đến hormone và sự trao đổi chất của cơ thể chúng ta. Với việc khẳng định tất cả calorie đều giống nhau, mô hình cân bằng năng lượng đã bỏ lỡ mảnh ghép quan trọng của căn bệnh béo phì.
Việc áp dụng mô hình carbohydrate-insulin thay vì mô hình cân bằng năng lượng có tác động triệt để đến quá trình kiểm soát cân nặng và điều trị béo phì. Thay vì thúc ép cơ thể phải ăn ít hơn (không hiệu quả về lâu dài), mô hình này mở ra một chiến lược mới, đó là tập trung vào loại thức ăn chúng ta đang sử dụng. Theo bác sĩ Ludwig, “việc giảm tiêu thụ carbohydrate tiêu hóa nhanh, xuất hiện tràn ngập trong các loại thực phẩm của kỷ nguyên ăn kiêng ít chất béo, sẽ làm giảm động lực cơ bản để tích trữ chất béo trong cơ thể. Kết quả là chúng ta có thể giảm cân mà ít cảm thấy đói hơn”.
Tác giả cũng cho biết sẽ cần có thêm các nghiên cứu sâu hơn để kiểm nghiệm cả hai mô hình, và cũng có thể sẽ hình thành các mô hình mới phù hợp hơn với những bằng chứng có được. Để đạt được mục tiêu này, các nhà nghiên cứu kêu gọi tham gia thảo luận trên tinh thần xây dựng và “sự hợp tác giữa các nhà khoa học với nhiều quan điểm khác nhau để kiểm tra các dự đoán trong nghiên cứu một cách chặt chẽ và không thiên vị”.
Nguồn: EurekAlert
Gần đây, một quan điểm mới được công bố về nguyên nhân gây ra bệnh béo phì – và có lẽ cũng là chìa khóa để giải quyết vấn đề – không chỉ đơn thuần là do ăn quá nhiều, mà còn là do loại thực phẩm mà chúng ta thường ăn.
Các tiếp cận này dựa trên mô hình cân bằng năng lượng đã được ứng dụng hàng chục năm qua. Theo đó, mô hình này nhận định tình trạng tăng cân là do cơ thể chúng ta hấp thụ nhiều năng lượng hơn số mà cơ thể tiêu thụ.
Tuy nhiên, trong thế giới ngày nay, con người đang bị bao vây giữa vô số loại thực phẩm ngon miệng, đầy tính thị trường và giá rẻ. Do đó, chúng ta rất dễ ăn uống quá đà và hấp thụ lượng calorie lớn hơn so với mức cơ thể cần, đặc biệt là với những ai có lối sống lười vận động.
Như vậy, theo quan điểm trên, đại dịch béo phì xuất phát từ hai nguyên nhân chính là ăn quá nhiều và lười vận động. Tuy nhiên, mặc cho các khuyến cao của cơ quan y tế về việc ăn ít hơn và tăng cường vận động, tỉ lệ béo phì và các bệnh liên quan vẫn tiếp tục tăng đều qua các năm.
Theo tác giả bài viết, Tiến sĩ David Ludwig, hiện là bác sĩ nội tiết tại Bệnh viện Nhi đồng Boston và là giáo sư tại Trường Y Harvard, mô hình cân bằng năng lượng không giúp chúng ta hiểu được nguyên nhân sinh học của tình trạng tăng cân: “Ví dụ trong giai đoạn tăng trưởng đột biến, thanh thiếu niên có thể ăn lượng thức ăn tương đương 1.000 calorie mỗi ngày. Nhưng liệu việc ăn quá nhiều gây ra sự tăng trưởng này hay sự tăng trưởng khiến họ cảm thấy đói và ăn quá nhiều?”
Trái ngược với mô hình cân bằng dinh dưỡng, mô hình carbohydrate-insulin nhấn mạnh: ăn quá nhiều không phải là nguyên nhân chính dẫn đến béo phì. Mô hình này nhận định tình trạng béo phì ngày nay là do có quá nhiều carbonhydrate có chỉ số đường huyết cao, đã qua tinh chế và tiêu hóa nhanh xuất hiện trong chế độ ăn hiện đại ngày nay.
Đáng chú ý là việc ăn các loại carbonhydrate tinh chế khiến cơ thể sản sinh ra hormone insulin nhằm ngăn chặn sự bài tiết glucagon. Sự thay đổi hormone này “nói” tế bào mỡ trong cơ thể tích trữ thêm calorie và chỉ chừa lại một phần nhỏ năng lượng cho các bộ phận khác trong cơ thể sử dụng. Sau đó, bộ não sẽ phát tín hiệu làm tăng cảm giác đói vì nó nhận thấy thiếu năng lượng có sẵn để các mô thực hiện trao đổi chất.
Sự thay đổi hormone, ngoài dẫn đến kết quả là ăn quá nhiều, còn làm quá trình trao đổi chất của cơ thể chậm lại để tiết kiệm lượng năng lượng mà nó cho là có số lượng hạn chế. Do đó, cơ thể bạn sẽ bị cuốn vào vòng xoáy đói – ăn quá nhiều – tăng cân.
Việc áp dụng mô hình carbohydrate-insulin thay vì mô hình cân bằng năng lượng có tác động triệt để đến quá trình kiểm soát cân nặng và điều trị béo phì. Thay vì thúc ép cơ thể phải ăn ít hơn (không hiệu quả về lâu dài), mô hình này mở ra một chiến lược mới, đó là tập trung vào loại thức ăn chúng ta đang sử dụng. Theo bác sĩ Ludwig, “việc giảm tiêu thụ carbohydrate tiêu hóa nhanh, xuất hiện tràn ngập trong các loại thực phẩm của kỷ nguyên ăn kiêng ít chất béo, sẽ làm giảm động lực cơ bản để tích trữ chất béo trong cơ thể. Kết quả là chúng ta có thể giảm cân mà ít cảm thấy đói hơn”.
Tác giả cũng cho biết sẽ cần có thêm các nghiên cứu sâu hơn để kiểm nghiệm cả hai mô hình, và cũng có thể sẽ hình thành các mô hình mới phù hợp hơn với những bằng chứng có được. Để đạt được mục tiêu này, các nhà nghiên cứu kêu gọi tham gia thảo luận trên tinh thần xây dựng và “sự hợp tác giữa các nhà khoa học với nhiều quan điểm khác nhau để kiểm tra các dự đoán trong nghiên cứu một cách chặt chẽ và không thiên vị”.
Nguồn: EurekAlert
