Hóa ra đây mới là "gà đẻ trứng vàng" của TSMC

[From Beijing with Love]

Đến nay, hầu hết chúng ta đều biết TSMC vận hành năng lực sản xuất đáng kể ở các tiến trình cũ. Rất lâu sau khi chuyển sang các tiến trình ngày càng tiên tiến hơn, họ vẫn tiếp tục vận hành các nhà máy (fab) cũ hơn. Trong năm 2024, TSMC tạo ra gần 50% doanh thu từ các tiến trình đã 5 năm tuổi trở lên – 7nm và cũ hơn. Điều này hoàn toàn trái ngược với Intel vốn nổi tiếng với việc đóng cửa các tiến trình cũ khi chuyển sang quy trình mới. Khi Intel đưa ra quyết định này, nó phù hợp với mô hình kinh doanh nhưng giờ đây khi họ đang cố gắng tham gia vào lĩnh vực gia công (foundry), việc thiếu hụt năng lực sản xuất cũ đó lại trở thành một trở ngại nữa.

Tuy nhiên, điều gây tò mò là các tiến trình cũ hơn của TSMC thực sự có lợi nhuận như thế nào. Công ty chỉ công bố doanh thu theo tiến trình nhưng rất ít thông tin chi tiết khác ngoài điều đó. Dựa trên thông tin này và một số ước tính dựa trên kinh nghiệm phỏng đoán, một phép phân tích đã được thực hiện. Phân tích cơ cấu doanh thu năm 2024 của TSMC theo tiến trình cho thấy các tiến trình tiên tiến 3nm và 5nm cộng lại đóng góp 52% tổng doanh thu. Ngược lại, khi phân tích lợi nhuận hoạt động ước tính theo tiến trình, một bức tranh rất khác lại hiện ra.

Đặt trong bối cảnh đó, các tiến trình tiên tiến của TSMC tạo ra 52% doanh thu nhưng chỉ chiếm 27% lợi nhuận hoạt động. Điều này có nghĩa phần lớn lợi nhuận đến từ tiến trình 7nm và cũ hơn. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là các tiến trình mới – đặc biệt là 3nm – vẫn đang ở giai đoạn đầu và đang cải thiện lợi nhuận nhanh chóng. Số liệu năm 2023 thực tế cho thấy cả 3nm và 5nm đều thua lỗ. Họ đã đạt được nhiều tiến bộ trong những năm gần đây, ước tính là vào năm tới, tỷ trọng doanh thu và tỷ trọng lợi nhuận của các tiến trình mới sẽ gần nhau hơn, đúng lúc một tiến trình mới hơn nữa sắp ra mắt.

Lưu ý về phương pháp luận được sử dụng trong phân tích này, vốn dựa trên dữ liệu công khai hạn chế từ TSMC và một số giả định: TSMC chỉ công bố doanh thu theo tiến trình, không phải lợi nhuận hay chi phí cụ thể nhưng đó là điểm khởi đầu. Yếu tố chính trong mô hình ước tính này là khấu hao. Chìa khóa tài chính của TSMC là các tiến trình cũ đã khấu hao hoàn toàn. Công ty khấu hao thiết bị trong vòng 5 năm. Vì vậy, tiến trình 7nm ra mắt năm 2017 đã vượt qua ngưỡng hòa vốn; còn mới hơn như 3nm & 5nm vẫn chịu gánh nặng chi phí khấu hao.

Doanh thu TSMC chia theo node bán dẫn

Công ty hạch toán hơn 90% chi phí khấu hao vào Giá vốn hàng bán (COGS). Vì vậy, để ước tính, chi phí khấu hao được phân bổ cho hai tiến trình tiên tiến (3nm, 5nm) dựa trên tỷ trọng doanh thu của chúng. Sau đó, phần COGS còn lại (sau khi trừ khấu hao) được phân bổ cho tất cả các tiến trình theo tỷ trọng doanh thu. Cách phân bổ này có thể hơi lệch một chút vì các tấm wafer (wafer) cũ hơn có thể tốn ít chi phí hơn và yêu cầu ít bước xử lý hơn, nhưng sự khác biệt được cho là không đáng kể.

Tiếp theo là chi phí Nghiên cứu & Phát triển (R&D). Giả định được đưa ra là phần lớn R&D dành cho các tiến trình mới nhất, chi phí này lại được phân bổ cho 3nm và 5nm. Điều này cũng có thể chưa chính xác vì phần lớn R&D thực tế có thể dành cho tiến trình chưa đi vào sản xuất. Tuy nhiên, cả hai tiến trình tiên tiến hiện vẫn phát sinh chi phí R&D đáng kể liên quan đến việc cải thiện đường cong học tập (learning curve) và năng suất (yield), đặc biệt 3nm. Do đó, việc phân bổ này có thể ước tính chi phí cao hơn thực tế một chút.

Lợi nhuận TSMC chia theo node bán dẫn

Cuối cùng, chi phí Bán hàng, Tổng hợp & Quản lý (SG&A) được phân bổ đều cho tất cả các tiến trình theo tỷ trọng doanh thu tương ứng của chúng. Điều này có lẽ làm tăng chi phí ước tính cho các tiến trình cũ hơn, vốn được cho là không cần nhiều thời gian quản lý hoặc nguồn lực bán hàng bằng các tiến trình mới. Dù có những hạn chế trong phương pháp luận do thiếu dữ liệu chi tiết, phân tích này vẫn cung cấp một cái nhìn sâu sắc về cấu trúc lợi nhuận độc đáo của TSMC, nơi các tiến trình cũ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra lợi nhuận.