Hail the Judge
Ta chơi xong không trả tiền, vậy đâu có gọi là bán
Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS), ngôi nhà chung của hơn 270 phi hành gia đến từ 23 quốc gia kể từ khi được phóng lên quỹ đạo vào năm 1998, là một môi trường sống độc đáo và đầy thách thức. Để hiểu rõ hơn về cuộc sống hàng ngày trên "xã hội vi mô trong thế giới thu nhỏ" này, các nhà khảo cổ học đã áp dụng những phương pháp nghiên cứu độc đáo, biến ISS thành một địa điểm khai quật khảo cổ học ngoài Trái Đất đầu tiên.
Dự án Khảo cổ học Trạm Vũ trụ Quốc tế, dẫn đầu bởi chuyên gia Justin St. P. Walsh từ Đại học Chapman, sử dụng các nguyên tắc khảo cổ học để nghiên cứu cách phi hành gia sử dụng không gian trên trạm, coi các vật dụng cá nhân của họ như những hiện vật khảo cổ. Mục tiêu của dự án không chỉ nhằm hiểu rõ hơn về đời sống trên ISS, mà còn phát triển các kỹ thuật khảo cổ học có thể áp dụng cho các môi trường khắc nghiệt và xa xôi khác.
Trong nhiệm vụ đầu tiên được thực hiện vào năm 2022, nhóm nghiên cứu đã điều chỉnh kỹ thuật "hố thử xẻng" truyền thống cho phù hợp với môi trường không trọng lực trên ISS. Thay vì đào các hố nhỏ, họ đã nhờ phi hành gia chụp ảnh 6 khu vực được chỉ định trên trạm mỗi ngày trong vòng 60 ngày. Kết quả phân tích hình ảnh từ hai khu vực đầu tiên, được công bố trên tạp chí PLOS One, cho thấy 5.438 trường hợp "hiện vật" được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau, bao gồm bút viết, giấy ghi chú, tai nghe thực tế ảo...
Nghiên cứu cũng cho thấy sự khác biệt giữa mục đích sử dụng ban đầu và thực tế của một số khu vực trên ISS. Chẳng hạn, khu vực gần thiết bị tập thể dục và nhà vệ sinh được sử dụng để lưu trữ đồ dùng cá nhân, túi xách và một máy tính ít được sử dụng. Tương tự, khu vực bảo trì thiết bị chủ yếu được dùng để chứa đồ, gần như không có hoạt động bảo trì nào diễn ra ở đó. Nghiên cứu cho thấy tiềm năng ứng dụng của khảo cổ học trong việc nghiên cứu các địa điểm ở xa như ISS. Đồng thời, những phát hiện này cũng cung cấp thông tin hữu ích cho việc thiết kế các trạm vũ trụ trong tương lai.
"Đây là dự án khảo cổ học đầu tiên được thực hiện ngoài Trái Đất", nhóm nghiên cứu cho biết. "Bằng cách áp dụng phương pháp tiếp cận truyền thống để lấy mẫu địa điểm cho một bối cảnh khảo cổ học hoàn toàn mới, chúng tôi đã chỉ ra cách phi hành đoàn sử dụng một số khu vực của trạm ISS khác với thiết kế ban đầu. Các kiến trúc sư và nhà hoạch định cho các trạm vũ trụ tương lai có thể rút ra những bài học quý báu từ nghiên cứu này".
Dự án Khảo cổ học Trạm Vũ trụ Quốc tế, dẫn đầu bởi chuyên gia Justin St. P. Walsh từ Đại học Chapman, sử dụng các nguyên tắc khảo cổ học để nghiên cứu cách phi hành gia sử dụng không gian trên trạm, coi các vật dụng cá nhân của họ như những hiện vật khảo cổ. Mục tiêu của dự án không chỉ nhằm hiểu rõ hơn về đời sống trên ISS, mà còn phát triển các kỹ thuật khảo cổ học có thể áp dụng cho các môi trường khắc nghiệt và xa xôi khác.
Trong nhiệm vụ đầu tiên được thực hiện vào năm 2022, nhóm nghiên cứu đã điều chỉnh kỹ thuật "hố thử xẻng" truyền thống cho phù hợp với môi trường không trọng lực trên ISS. Thay vì đào các hố nhỏ, họ đã nhờ phi hành gia chụp ảnh 6 khu vực được chỉ định trên trạm mỗi ngày trong vòng 60 ngày. Kết quả phân tích hình ảnh từ hai khu vực đầu tiên, được công bố trên tạp chí PLOS One, cho thấy 5.438 trường hợp "hiện vật" được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau, bao gồm bút viết, giấy ghi chú, tai nghe thực tế ảo...
Nghiên cứu cũng cho thấy sự khác biệt giữa mục đích sử dụng ban đầu và thực tế của một số khu vực trên ISS. Chẳng hạn, khu vực gần thiết bị tập thể dục và nhà vệ sinh được sử dụng để lưu trữ đồ dùng cá nhân, túi xách và một máy tính ít được sử dụng. Tương tự, khu vực bảo trì thiết bị chủ yếu được dùng để chứa đồ, gần như không có hoạt động bảo trì nào diễn ra ở đó. Nghiên cứu cho thấy tiềm năng ứng dụng của khảo cổ học trong việc nghiên cứu các địa điểm ở xa như ISS. Đồng thời, những phát hiện này cũng cung cấp thông tin hữu ích cho việc thiết kế các trạm vũ trụ trong tương lai.
"Đây là dự án khảo cổ học đầu tiên được thực hiện ngoài Trái Đất", nhóm nghiên cứu cho biết. "Bằng cách áp dụng phương pháp tiếp cận truyền thống để lấy mẫu địa điểm cho một bối cảnh khảo cổ học hoàn toàn mới, chúng tôi đã chỉ ra cách phi hành đoàn sử dụng một số khu vực của trạm ISS khác với thiết kế ban đầu. Các kiến trúc sư và nhà hoạch định cho các trạm vũ trụ tương lai có thể rút ra những bài học quý báu từ nghiên cứu này".
