Khi đá biết đi: Bí ẩn Đảo Phục Sinh được giải mã

[Nguyễn Hoàng]

Nếu những bức tượng khổng lồ trên Đảo Phục Sinh thật sự có thể “đi bộ”, liệu con người hiện đại có đang đánh giá thấp trí tuệ của tổ tiên mình?

Khi đá biết “đi”: Bí ẩn nghìn năm trên Đảo Phục Sinh được giải mã​

Trong suốt hàng trăm năm, thế giới vẫn thắc mắc làm sao người xưa có thể di chuyển những bức tượng Moai khổng lồ, nặng tới hàng chục tấn, trên hòn đảo biệt lập giữa Thái Bình Dương. Giờ đây, các nhà khoa học tin rằng họ đã tìm ra câu trả lời, và điều thú vị là: những khối đá này không hề bị kéo, mà đã “đi bộ” thật sự.

Nhóm nghiên cứu từ Đại học Binghamton và Đại học Arizona đã kết hợp mô hình 3D với thí nghiệm thực tế để kiểm chứng. Họ phát hiện ra rằng phần đế của tượng Moai có hình chữ D và hơi nghiêng về phía trước, một thiết kế hoàn hảo để tạo ra chuyển động lắc lư tiến về phía trước khi kéo dây hai bên. Khi được “điều khiển” đúng cách, bức tượng khổng lồ sẽ lắc qua trái, rồi qua phải, rồi dấn từng bước nhỏ – giống như cách một người đang bước đi.

Giáo sư Carl Lipo, người đồng chủ trì nghiên cứu, nói rằng khi nhóm thử nghiệm mô hình nặng hơn 4 tấn, chỉ cần 18 người là đủ để di chuyển nó hơn 100 mét trong chưa đầy một giờ. “Một khi nó bắt đầu di chuyển, mọi thứ trở nên rất dễ. Chúng tôi chỉ cần kéo nhẹ, và nó tự tiến về phía trước.”

1. Người dân Rapa Nui có lẽ đã buộc 3 sợi dây thừng vào bức tượng, một sợi ở phía sau để ngăn bức tượng đổ về phía trước và một sợi ở mỗi bên.
2. Khi sợi dây bên phải được kéo, bức tượng sẽ nghiêng về bên phải.
3. Bức tượng nghiêng về phía trước tạo ra động lượng
4. Khi các sợi dây bên được kéo lần lượt theo trình tự, bức tượng lùi về phía trước
5. ‘Đường Moai’, rộng 4,5 mét các rãnh, giữ cho các bức tượng đi theo một đường thẳng

Kết quả này không chỉ là một bước đột phá về mặt kỹ thuật, mà còn là lời khẳng định trí tuệ của người Rapa Nui cổ đại. Họ không có máy móc, không có bánh xe, chỉ có sức người và trí óc – nhưng vẫn tìm ra cách khiến đá biết đi.

Thiết kế có chủ đích và trí tuệ Rapa Nui​

Phân tích mô hình 3D cho thấy, các tượng Moai không được tạc ngẫu nhiên. Cấu trúc nghiêng và phần đế đặc biệt giúp chúng dễ “bước” về phía trước khi lắc. Thậm chí, mạng lưới “đường Moai” chạy khắp đảo cũng được thiết kế theo hình lõm, giúp ổn định phần đế trong quá trình di chuyển. Một số tượng ngã bên đường cho thấy dấu vết con người từng cố gắng dựng chúng dậy, chứng minh họ hiểu rất rõ cơ chế di chuyển này.

Các nhà khoa học đã sử dụng mô hình máy tính để nghiên cứu cách đầu tượng Moai có thể di chuyển và phát hiện ra rằng chúng có hình dạng hoàn hảo để lắc về phía trước theo hình zíc zắc

Với phần đế hình chữ D và tư thế nghiêng về phía trước, đầu của chúng dễ bị dịch chuyển về phía trước khi lắc qua lắc lại. Điều này cho thấy chúng được di chuyển chứ không phải bị kéo đi.

Một số đầu tượng Moai được tìm thấy bên lề đường giao thông cho thấy bằng chứng về nỗ lực chỉnh lại chúng bằng cách đào dưới chân (ảnh). Các nhà nghiên cứu tin rằng những "con đường Moai" này cũng được tạo hình đặc biệt để hỗ trợ chuyển động lắc lư.​

Bằng chứng mới này còn trùng khớp với truyền thuyết địa phương: người Rapa Nui kể rằng tổ tiên họ từng khiến các bức tượng “tự đi” từ mỏ đá về nơi an nghỉ cuối cùng. Hóa ra, những câu chuyện tưởng như huyền thoại lại là sự thật được lưu giữ qua ký ức văn hóa.

Giáo sư Lipo chia sẻ: “Điều này cho thấy người Rapa Nui cực kỳ thông minh. Họ hiểu rõ nguyên tắc vật lý mà nhiều người hiện đại còn chưa nghĩ tới. Thay vì kéo lê, họ khiến khối đá nặng hàng chục tấn tự di chuyển bằng cách tối ưu trọng tâm và chuyển động.”

Khi khoa học tôn vinh trí tuệ cổ đại​

Những bức tượng Moai không chỉ là công trình nghệ thuật. Chúng được người Rapa Nui tạo ra từ khoảng năm 1250 đến 1500, với gương mặt được cho là hình ảnh tổ tiên thiêng liêng, canh giữ các ngôi làng và kết nối con người với thần linh. Trong hơn 800 bức tượng còn lại, phần lớn hướng vào đất liền, chỉ vài bức hướng ra biển để “dẫn đường” cho người đi xa.

Ngày nay, việc phát hiện ra cơ chế “đi bộ” của Moai không chỉ giải mã một bí ẩn khảo cổ, mà còn khơi gợi niềm kính trọng với khả năng sáng tạo và tư duy logic của tổ tiên. Giữa một thế giới hiện đại đầy công nghệ, có lẽ điều đáng kinh ngạc nhất không phải là trí tuệ của máy móc, mà là sự thông minh giản dị, thuần khiết của con người hàng nghìn năm trước.

Liệu chúng ta, những người có đầy công cụ và tri thức, còn có thể sáng tạo được điều gì tinh tế đến vậy, chỉ bằng sức người và trí óc như họ không?

Nguồn bài viết: dailymail.co.uk