Khi danh sách đen của Lầu Năm Góc bỗng chốc trở thành “danh sách xám”

[Thảo Nông]

Làm thế nào mà một công ty thiết bị chip Trung Quốc thoát khỏi danh sách đen của Bộ Quốc phòng Mỹ? Một câu chuyện nghe như đùa nhưng lại là sự thật: Advanced Micro-Fabrication Equipment Inc. (AMEC) đã vượt qua vòng vây để trở thành “người được chọn” thoát khỏi danh sách vốn chẳng thân thiện này.

Danh sách đen hay danh sách phiền toái?​

Là một trong những nhà sản xuất thiết bị chế tạo chip của Trung Quốc, AMEC không tránh khỏi sự “chú ý” của Mỹ vì nghi ngờ có liên quan đến quân đội Trung Quốc. Tháng 1 năm nay, hãng bị liệt vào danh sách đen của Lầu Năm Góc – một danh sách không trực tiếp cấm vận nhưng đủ để làm các công ty Mỹ phải suy nghĩ hai lần trước khi giao dịch.

Ấy vậy mà AMEC, với tinh thần “cứng không chịu, mềm không buông,” đã nộp đơn kiện Bộ Quốc phòng Mỹ vào tháng 8 vừa qua. Kết quả? Tháng 12, AMEC và một đồng hương khác, IDG Capital, bất ngờ được rút tên khỏi danh sách. Lý do thì không được công bố rõ ràng, nhưng có vẻ Lầu Năm Góc đã quyết định rằng danh sách đen này... hơi đen quá.

Cổ phiếu của AMEC ngay lập tức phản ứng như “pháo hoa ngày lễ”: tăng vọt 5,8% vào ngày thứ Tư sau thông báo, kéo theo một đợt tăng 1% của toàn bộ thị trường Thượng Hải. Có thể nói, AMEC không chỉ thắng kiện mà còn thắng luôn cả lòng tin của các nhà đầu tư.

Những “đồng chí” chưa may mắn​

Dù AMEC đã thoát, nhưng một người anh em khác, Yangtze Memory Technologies Co. (YMTC), vẫn “ở lại” danh sách này. YMTC, một nhà sản xuất NAND 3D tại Vũ Hán, vốn đang cạnh tranh gay gắt với các ông lớn như Samsung và SK Hynix, vẫn phải đối mặt với các hạn chế giao dịch của Mỹ. Cũng giống AMEC, YMTC kêu oan rằng mình không hề có liên hệ với quân đội Trung Quốc, nhưng vận may thì chưa mỉm cười với họ.

Với Bắc Kinh, AMEC và YMTC là hai cái tên không thể thiếu trong tham vọng tự lực sản xuất chip của quốc gia này. Chính phủ Trung Quốc đã coi đây là ưu tiên quốc gia để đối phó với loạt trừng phạt mà Mỹ áp đặt, bao gồm cả danh sách “Mục 1260H” – công cụ để Lầu Năm Góc liệt kê các công ty Trung Quốc có liên hệ với quân đội.

Trò chơi công nghệ "mèo vờn chuột"​

Dù đã thoát khỏi danh sách đen, AMEC vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức, từ cạnh tranh công nghệ cho đến chính trị. Song, cú “lật kèo” ngoạn mục này không chỉ cứu họ khỏi vòng xoáy cấm vận mà còn giúp củng cố niềm tin vào khả năng sống sót và phát triển trong một thế giới đầy rẫy biến động.

Thực tế, câu chuyện của AMEC dường như là minh chứng cho cách Trung Quốc và Mỹ đang chơi trò vờn nhau trong lĩnh vực công nghệ. Đằng sau những danh sách đen hay trắng là cả một cuộc chiến không khoan nhượng để giành lấy lợi thế trong ngành công nghiệp then chốt này. Và đôi khi, như AMEC đã chứng minh, việc thoát khỏi danh sách đen không phải là chuyện dễ đoán – nhưng lại rất đáng giá.