From Beijing with Love
Cháu đã lớn thế này rồi à. Lại đây chú ôm cái coi.
Khoáng vật có mặt khắp nơi trên Trái Đất, từ những hạt lấp lánh trong cát sỏi đến những viên ngọc quý ẩn sâu dưới lòng đất. Theo Hiệp hội Địa chất Mỹ, khoáng vật là các nguyên tố hoặc hợp chất vô cơ xuất hiện tự nhiên, không chứa carbon, cấu trúc và thành phần hóa học đặc trưng.
Tuy thạch anh được nhiều người biết đến và coi là khoáng vật hiếm, nhưng theo Live Science, kyawthuite mới là khoáng vật hiếm nhất trên Trái Đất. Cho đến nay, chỉ có một tinh thể kyawthuite duy nhất được tìm thấy ở Mogok, Myanmar. Viên đá quý màu cam đậm 1,61 carat này đã được Hiệp hội Khoáng vật Quốc tế chính thức công nhận vào năm 2015, nhưng do số lượng mẫu vật quá ít, thông tin về cấu tạo và thành phần của nó vẫn còn hạn chế.
Painite, khoáng vật hiếm thứ hai thế giới, cũng được tìm thấy ở Myanmar. Mặc dù ngày nay painite đã dễ tìm thấy hơn trước, nhưng nó vẫn cực kỳ hiếm và cấu trúc hóa học của nó vẫn là một bí ẩn.
Năm 1952, nhà sưu tập đá quý người Anh Arthur Pain đã mua hai viên đá màu đỏ ở Myanmar mà ông nghĩ là hồng ngọc. Sau này, chúng được đặt tên là painite theo tên của ông. Mãi đến năm 2018, Giáo sư George Rossman tại Caltech mới phân tích mẫu vật painite của Arthur Pain và phát hiện ra lỗi trong thành phần hóa học ban đầu được xác định bởi Bảo tàng Anh, nơi Pain đã tặng mẫu vật vào năm 1954. Rossman phát hiện ra sự hiện diện của zirconi, vanadi và crom, giải thích màu đỏ đậm của painite.
Painite là tinh thể borat, chứa boron. Điều kỳ lạ là boron rất khó kết hợp với zirconi, nhưng painite lại là khoáng vật duy nhất trong tự nhiên mà hai nguyên tố này kết hợp được. Rossman cho biết zirconi và boron không thể tồn tại cạnh nhau với mật độ cao như vậy và trạng thái của chúng khi ở gần nhau không ổn định so với khi kết hợp với các nguyên tố khác.
Rossman đặt ra câu hỏi tại sao painite và nhiều loại đá quý khác như kyawthuite chỉ được tìm thấy ở Myanmar. Ông đưa ra giả thuyết rằng khi siêu lục địa Gondwana cổ đại tách ra khoảng 180 triệu năm trước, Ấn Độ di chuyển về phía bắc và va chạm với khu vực ngày nay là Nam Á. Áp suất và nhiệt độ từ vụ va chạm đã hình thành nên một kho tàng khoáng vật quý hiếm, boron trong painite có thể đến từ các vùng biển nông xung quanh khối đất mới hình thành.
Painite rất hiếm và có giá lên tới 60.000 USD/carat, càng ít tỳ vết càng đắt. Tuy nhiên, việc khai thác đá quý ở Myanmar cũng đặt ra những lo ngại về đạo đức.
Tuy thạch anh được nhiều người biết đến và coi là khoáng vật hiếm, nhưng theo Live Science, kyawthuite mới là khoáng vật hiếm nhất trên Trái Đất. Cho đến nay, chỉ có một tinh thể kyawthuite duy nhất được tìm thấy ở Mogok, Myanmar. Viên đá quý màu cam đậm 1,61 carat này đã được Hiệp hội Khoáng vật Quốc tế chính thức công nhận vào năm 2015, nhưng do số lượng mẫu vật quá ít, thông tin về cấu tạo và thành phần của nó vẫn còn hạn chế.
Painite, khoáng vật hiếm thứ hai thế giới, cũng được tìm thấy ở Myanmar. Mặc dù ngày nay painite đã dễ tìm thấy hơn trước, nhưng nó vẫn cực kỳ hiếm và cấu trúc hóa học của nó vẫn là một bí ẩn.
Năm 1952, nhà sưu tập đá quý người Anh Arthur Pain đã mua hai viên đá màu đỏ ở Myanmar mà ông nghĩ là hồng ngọc. Sau này, chúng được đặt tên là painite theo tên của ông. Mãi đến năm 2018, Giáo sư George Rossman tại Caltech mới phân tích mẫu vật painite của Arthur Pain và phát hiện ra lỗi trong thành phần hóa học ban đầu được xác định bởi Bảo tàng Anh, nơi Pain đã tặng mẫu vật vào năm 1954. Rossman phát hiện ra sự hiện diện của zirconi, vanadi và crom, giải thích màu đỏ đậm của painite.
Painite là tinh thể borat, chứa boron. Điều kỳ lạ là boron rất khó kết hợp với zirconi, nhưng painite lại là khoáng vật duy nhất trong tự nhiên mà hai nguyên tố này kết hợp được. Rossman cho biết zirconi và boron không thể tồn tại cạnh nhau với mật độ cao như vậy và trạng thái của chúng khi ở gần nhau không ổn định so với khi kết hợp với các nguyên tố khác.
Rossman đặt ra câu hỏi tại sao painite và nhiều loại đá quý khác như kyawthuite chỉ được tìm thấy ở Myanmar. Ông đưa ra giả thuyết rằng khi siêu lục địa Gondwana cổ đại tách ra khoảng 180 triệu năm trước, Ấn Độ di chuyển về phía bắc và va chạm với khu vực ngày nay là Nam Á. Áp suất và nhiệt độ từ vụ va chạm đã hình thành nên một kho tàng khoáng vật quý hiếm, boron trong painite có thể đến từ các vùng biển nông xung quanh khối đất mới hình thành.
Painite rất hiếm và có giá lên tới 60.000 USD/carat, càng ít tỳ vết càng đắt. Tuy nhiên, việc khai thác đá quý ở Myanmar cũng đặt ra những lo ngại về đạo đức.
