Hail the Judge
Ta chơi xong không trả tiền, vậy đâu có gọi là bán
30 năm trước khi thảm họa Chernobyl gây chấn động thế giới, một tai nạn hạt nhân kinh hoàng khác đã xảy ra tại Liên Xô nhưng bị chính quyền bưng bít suốt hơn ba thập kỷ. Đó là thảm họa Kyshtym, xảy ra tại nhà máy hạt nhân Mayak, một trong những cơ sở hạt nhân lớn nhất của Nga, nằm gần thị trấn Kyshtym thuộc dãy núi Nam Ural.
Được xây dựng gấp rút vào năm 1948, Mayak là nơi sản xuất plutonium cho chương trình vũ khí hạt nhân của Liên Xô. Nhà máy này rộng lớn như một thành phố, bao phủ diện tích hơn 90 km2 và được bao quanh bởi vùng cấm 250 km2. Sự tồn tại của Mayak được giữ bí mật tuyệt đối.
Ngay từ đầu, Mayak đã là một thảm họa tiềm ẩn. Các quy định an toàn lỏng lẻo, chất thải phóng xạ được xử lý cẩu thả. Ban đầu, chất thải được chôn dưới lòng đất, nhưng khi không còn chỗ chứa, chúng bị đổ thẳng xuống sông Techa, nguồn nước sinh hoạt của hơn 100.000 người dân hạ lưu. Nước làm mát lò phản ứng cũng bị xả trực tiếp vào hồ Kyzyltash, khiến cả vùng ô nhiễm nặng nề.
Vô số tai nạn chết người đã xảy ra do chế độ an toàn lỏng lẻo. Năm 1953, một công nhân phải cưa bỏ cả hai chân sau khi bị nhiễm phóng xạ nghiêm trọng. Tuy nhiên, tai nạn kinh hoàng nhất xảy ra vào ngày 29/9/1957, khi hệ thống làm mát của một bể chứa chất thải gặp sự cố nhưng không được phát hiện kịp thời. Vụ nổ tương đương 70 tấn TNT đã thổi bay một cột bụi phóng xạ lên độ cao 1 km.
Người dân Chelyabinsk chứng kiến bầu trời chuyển màu kỳ lạ nhưng chỉ được báo chí giải thích là hiện tượng cực quang. Chính quyền giữ kín thông tin tai nạn, một tuần sau mới bắt đầu sơ tán người dân. Hàng vạn người bị buộc phải rời bỏ nhà cửa mà không hề biết chuyện gì đã xảy ra.
Phải đến năm 1976, khi nhà sinh vật học Liên Xô Zhores Medvedev công bố loạt bài báo trên tạp chí New Scientist, thế giới mới biết đến thảm họa Kyshtym. Thông tin của ông được xác thực bởi lời kể của Lev Tumerman, một nhà khoa học Liên Xô từng đi qua khu vực ô nhiễm vào năm 1960.
Số nạn nhân thực sự của thảm họa Kyshtym cho đến nay vẫn là ẩn số. Theo Medvedev, Kyshtym còn khủng khiếp hơn Chernobyl do lượng strontium-90, một chất phóng xạ có chu kỳ bán rã dài, phát tán ra môi trường còn lớn hơn cả Chernobyl. Tỷ lệ ung thư, dị tật bẩm sinh và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác vẫn ở mức cao tại khu vực này cho đến ngày nay.
Được xây dựng gấp rút vào năm 1948, Mayak là nơi sản xuất plutonium cho chương trình vũ khí hạt nhân của Liên Xô. Nhà máy này rộng lớn như một thành phố, bao phủ diện tích hơn 90 km2 và được bao quanh bởi vùng cấm 250 km2. Sự tồn tại của Mayak được giữ bí mật tuyệt đối.
Ngay từ đầu, Mayak đã là một thảm họa tiềm ẩn. Các quy định an toàn lỏng lẻo, chất thải phóng xạ được xử lý cẩu thả. Ban đầu, chất thải được chôn dưới lòng đất, nhưng khi không còn chỗ chứa, chúng bị đổ thẳng xuống sông Techa, nguồn nước sinh hoạt của hơn 100.000 người dân hạ lưu. Nước làm mát lò phản ứng cũng bị xả trực tiếp vào hồ Kyzyltash, khiến cả vùng ô nhiễm nặng nề.
Vô số tai nạn chết người đã xảy ra do chế độ an toàn lỏng lẻo. Năm 1953, một công nhân phải cưa bỏ cả hai chân sau khi bị nhiễm phóng xạ nghiêm trọng. Tuy nhiên, tai nạn kinh hoàng nhất xảy ra vào ngày 29/9/1957, khi hệ thống làm mát của một bể chứa chất thải gặp sự cố nhưng không được phát hiện kịp thời. Vụ nổ tương đương 70 tấn TNT đã thổi bay một cột bụi phóng xạ lên độ cao 1 km.
Người dân Chelyabinsk chứng kiến bầu trời chuyển màu kỳ lạ nhưng chỉ được báo chí giải thích là hiện tượng cực quang. Chính quyền giữ kín thông tin tai nạn, một tuần sau mới bắt đầu sơ tán người dân. Hàng vạn người bị buộc phải rời bỏ nhà cửa mà không hề biết chuyện gì đã xảy ra.
Phải đến năm 1976, khi nhà sinh vật học Liên Xô Zhores Medvedev công bố loạt bài báo trên tạp chí New Scientist, thế giới mới biết đến thảm họa Kyshtym. Thông tin của ông được xác thực bởi lời kể của Lev Tumerman, một nhà khoa học Liên Xô từng đi qua khu vực ô nhiễm vào năm 1960.
Số nạn nhân thực sự của thảm họa Kyshtym cho đến nay vẫn là ẩn số. Theo Medvedev, Kyshtym còn khủng khiếp hơn Chernobyl do lượng strontium-90, một chất phóng xạ có chu kỳ bán rã dài, phát tán ra môi trường còn lớn hơn cả Chernobyl. Tỷ lệ ung thư, dị tật bẩm sinh và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác vẫn ở mức cao tại khu vực này cho đến ngày nay.
