Khôi Nguyên
Writer
Đội ngũ nhân viên hùng hậu từng được xem là một biểu tượng cho sự thành công của một doanh nghiệp. Tuy nhiên, một xu hướng mới đang hình thành tại Thung lũng Silicon và lan rộng ra toàn cầu: "công ty lớn ít người". Được thúc đẩy bởi trí tuệ nhân tạo (AI) và một chiến lược tái cấu trúc mạnh mẽ, các công ty giờ đây đang đặt cược rằng một bộ máy tinh gọn sẽ hoạt động hiệu quả hơn, nhưng điều này cũng đang đặt ra những câu hỏi lớn về tương lai của người lao động.
Trong nhiều thập kỷ, các công ty lớn ngày càng phình to về quy mô nhân sự. Tuy nhiên, xu hướng này đã bắt đầu bị phá vỡ. Theo dữ liệu từ Live Data Technologies, các công ty đại chúng tại Mỹ đã cắt giảm 3,5% số lượng nhân viên văn phòng trong ba năm qua.
Bước ngoặt được cho là diễn ra vào tháng 11 năm 2022, khi Meta sa thải hơn 11.000 nhân viên, châm ngòi cho một làn sóng sa thải hàng loạt trên toàn ngành công nghệ. Ban đầu, việc này được lý giải là một sự điều chỉnh sau giai đoạn tuyển dụng quá mức thời COVID-19. Nhưng hai năm rưỡi sau, làn sóng sa thải vẫn không dừng lại, và giờ đây, trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành một động lực chính.
AI đang giúp các tổ chức nhỏ gọn có thể đảm nhiệm những công việc vốn đòi hỏi rất nhiều nhân lực. Hàng loạt các CEO lớn, từ Andy Jassy của Amazon cho đến CEO của Ford, đều đã công khai tuyên bố rằng AI sẽ giúp cải tiến hiệu suất và dẫn đến việc cắt giảm số lượng nhân viên trong tương lai.
Xu hướng này còn thể hiện rõ nét hơn ở các công ty khởi nghiệp. Arthur Kaneko, một chuyên gia tại công ty đầu tư mạo hiểm Coreline Ventures, nhận thấy rằng các nhà sáng lập giờ đây đang huy động vốn với số lượng nhân viên ít hơn. "Nhờ có AI hỗ trợ lập trình, marketing và bán hàng, mọi người có thể làm được nhiều việc hơn với ít nhân sự hơn," ông nói.
Thực tế đã có những ví dụ điển hình. Thương hiệu vòi sen cao cấp Jolie dự kiến sẽ đạt doanh thu 50 triệu USD mỗi năm chỉ với 5 nhân viên, nhờ vào công nghệ và chiến lược thuê ngoài. CEO OpenAI, Sam Altman, thậm chí còn đặt cược với bạn bè về việc khi nào sẽ có "công ty một thành viên đầu tiên đạt giá trị một tỷ USD".
Việc vận hành một công ty tinh gọn hơn mang lại nhiều lợi ích. Đối với doanh nghiệp, nó có nghĩa là chi phí thấp hơn và sự linh hoạt cao hơn. Đối với nhân viên, một môi trường ít quan liêu, ít họp hành rườm rà có thể giúp họ có động lực và gắn bó hơn, theo một nghiên cứu của Gallup.
Tuy nhiên, kỷ nguyên của "công ty lớn ít người" cũng có thể sẽ cướp đi những con đường sự nghiệp ổn định mà các tập đoàn lớn từng mang lại. Với ít vị trí tuyển dụng hơn, các công ty nhỏ sẽ không thể cung cấp nhiều cơ hội để nhân viên có thể thử nghiệm các vai trò mới và thăng tiến. Điều này có nghĩa là người lao động có thể sẽ phải "nhảy việc" thường xuyên hơn.
Nghiêm trọng hơn, các công ty nhỏ cũng ít có khả năng đầu tư vào việc đào tạo tại chỗ. Điều này sẽ ảnh hưởng nặng nề đến những người mới ra trường, thế hệ đang bị đe dọa nhiều nhất bởi AI.
Nếu các gã khổng lồ của ngày hôm nay thu hẹp quy mô, và các gã khổng lồ của tương lai không cần nhiều nhân sự ngay từ đầu, thế giới có thể sẽ chứng kiến sự kết thúc của kỷ nguyên tập đoàn lớn và đông người. Một thế hệ các công ty mới, nhanh nhạy và hiệu quả hơn sẽ ra đời, nhưng người lao động cũng sẽ phải đối mặt với một lộ trình sự nghiệp bị thu hẹp và ít cơ hội việc làm hơn.
Từ tuyển dụng bùng nổ đến làn sóng sa thải
Trong nhiều thập kỷ, các công ty lớn ngày càng phình to về quy mô nhân sự. Tuy nhiên, xu hướng này đã bắt đầu bị phá vỡ. Theo dữ liệu từ Live Data Technologies, các công ty đại chúng tại Mỹ đã cắt giảm 3,5% số lượng nhân viên văn phòng trong ba năm qua.
Bước ngoặt được cho là diễn ra vào tháng 11 năm 2022, khi Meta sa thải hơn 11.000 nhân viên, châm ngòi cho một làn sóng sa thải hàng loạt trên toàn ngành công nghệ. Ban đầu, việc này được lý giải là một sự điều chỉnh sau giai đoạn tuyển dụng quá mức thời COVID-19. Nhưng hai năm rưỡi sau, làn sóng sa thải vẫn không dừng lại, và giờ đây, trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành một động lực chính.
AI đang giúp các tổ chức nhỏ gọn có thể đảm nhiệm những công việc vốn đòi hỏi rất nhiều nhân lực. Hàng loạt các CEO lớn, từ Andy Jassy của Amazon cho đến CEO của Ford, đều đã công khai tuyên bố rằng AI sẽ giúp cải tiến hiệu suất và dẫn đến việc cắt giảm số lượng nhân viên trong tương lai.
Startup "một thành viên, tỷ đô" và mô hình mới
Xu hướng này còn thể hiện rõ nét hơn ở các công ty khởi nghiệp. Arthur Kaneko, một chuyên gia tại công ty đầu tư mạo hiểm Coreline Ventures, nhận thấy rằng các nhà sáng lập giờ đây đang huy động vốn với số lượng nhân viên ít hơn. "Nhờ có AI hỗ trợ lập trình, marketing và bán hàng, mọi người có thể làm được nhiều việc hơn với ít nhân sự hơn," ông nói.
Thực tế đã có những ví dụ điển hình. Thương hiệu vòi sen cao cấp Jolie dự kiến sẽ đạt doanh thu 50 triệu USD mỗi năm chỉ với 5 nhân viên, nhờ vào công nghệ và chiến lược thuê ngoài. CEO OpenAI, Sam Altman, thậm chí còn đặt cược với bạn bè về việc khi nào sẽ có "công ty một thành viên đầu tiên đạt giá trị một tỷ USD".
Lợi và hại trong kỷ nguyên công ty tinh gọn
Việc vận hành một công ty tinh gọn hơn mang lại nhiều lợi ích. Đối với doanh nghiệp, nó có nghĩa là chi phí thấp hơn và sự linh hoạt cao hơn. Đối với nhân viên, một môi trường ít quan liêu, ít họp hành rườm rà có thể giúp họ có động lực và gắn bó hơn, theo một nghiên cứu của Gallup.
Tuy nhiên, kỷ nguyên của "công ty lớn ít người" cũng có thể sẽ cướp đi những con đường sự nghiệp ổn định mà các tập đoàn lớn từng mang lại. Với ít vị trí tuyển dụng hơn, các công ty nhỏ sẽ không thể cung cấp nhiều cơ hội để nhân viên có thể thử nghiệm các vai trò mới và thăng tiến. Điều này có nghĩa là người lao động có thể sẽ phải "nhảy việc" thường xuyên hơn.
Nghiêm trọng hơn, các công ty nhỏ cũng ít có khả năng đầu tư vào việc đào tạo tại chỗ. Điều này sẽ ảnh hưởng nặng nề đến những người mới ra trường, thế hệ đang bị đe dọa nhiều nhất bởi AI.
Nếu các gã khổng lồ của ngày hôm nay thu hẹp quy mô, và các gã khổng lồ của tương lai không cần nhiều nhân sự ngay từ đầu, thế giới có thể sẽ chứng kiến sự kết thúc của kỷ nguyên tập đoàn lớn và đông người. Một thế hệ các công ty mới, nhanh nhạy và hiệu quả hơn sẽ ra đời, nhưng người lao động cũng sẽ phải đối mặt với một lộ trình sự nghiệp bị thu hẹp và ít cơ hội việc làm hơn.
