Lo lắng khi công ty Trung Quốc xây nhà máy pin 8 tỷ USD

Hail the Judge

Ta chơi xong không trả tiền, vậy đâu có gọi là bán
Eva Kozma, 48 tuổi, chứng kiến cảnh tượng những chiếc máy xúc cào lên những đám bụi mù mịt và xe tải chở dầm thép chạy qua lại trên công trường xây dựng nhộn nhịp ở ngoại ô ngôi làng yên bình Mikepércs, Hungary. Kozma chỉ tay vào khu đất nông nghiệp trước đây, nơi gã khổng lồ pin Trung Quốc CATL đang xây dựng nhà máy. Những kiện cỏ khô vẫn còn rải rác trên khu công nghiệp rộng 221 ha.

"Trước khi có nhà máy, chúng tôi có những cánh đồng ngô, lúa mì và hướng dương. Có những trang trại táo và anh đào, và những con bò vẫn còn gặm cỏ,"
Kozma, một bà mẹ ba con với nền tảng kỹ sư môi trường, nói với Rest of World.

CATL, nhà sản xuất pin xe điện lớn nhất thế giới, đang xây dựng một nhà máy pin trị giá 8 tỷ USD ngay phía bắc Mikepércs, một thị trấn khoảng 5.000 dân nằm cách Budapest 250 km về phía đông. "Chúng tôi lo sợ rằng CATL sẽ mang đến ô nhiễm và hậu quả môi trường trên mảnh đất của chúng tôi", Kozma nói.

CATL thống trị sản xuất pin xe điện toàn cầu với thị phần hơn 40%, sử dụng hơn 80.000 người trên toàn thế giới và cung cấp cho các thương hiệu xe hơi hàng đầu bao gồm Tesla, Ford và Volkswagen. Công ty vận hành 5 nhà máy ở nước ngoài tại EU và Đông Nam Á và đang đàm phán với các nhà sản xuất ô tô Mỹ để mở nhà máy tại Mỹ. CATL đã không trả lời yêu cầu bình luận của Rest of World.

1729347673398.png


Kozma chỉ tay vào một tòa nhà màu xám không có gì nổi bật bên cạnh công trường xây dựng nhộn nhịp. Đó là văn phòng của Halms, chi nhánh tại Hungary của Zhejiang Huashuo Technology - một nhà sản xuất phụ tùng ô tô tập trung vào xe điện của Trung Quốc. Đầu năm nay, các quan chức chính phủ đã phạt công ty này vì đã xả nước thải ô nhiễm từ nhà máy của họ vào kênh thoát nước địa phương. Halms đã không trả lời yêu cầu bình luận của Rest of World.

"Vì vậy, các bà mẹ đã tập hợp lại với nhau", Kozma nói. Bà là một trong số những phụ nữ địa phương thành lập Mikepércs Mothers for the Environment (Miakö) vào tháng 4 năm 2023. Tổ chức này đã tham gia mạng lưới các thị trấn nhỏ nhằm buộc các công ty pin gây ô nhiễm phải chịu trách nhiệm và là một phần của một số phong trào phản đối ngày càng gia tăng ở các vùng nông thôn trên khắp đất nước.

Kể từ cuối những năm 2010, Thủ tướng Viktor Orbán đã ủng hộ chiến lược công nghiệp nhằm biến Hungary thành trung tâm pin xe điện toàn cầu, thu hút tiền bạc, công nghệ và lao động có tay nghề từ các quốc gia châu Á. Orbán đã đề nghị trợ cấp của chính phủ, ban đầu thu hút các ông lớn pin Hàn Quốc đến đất nước để mở nhà máy.

Thông báo về nhà máy khổng lồ của CATL vào năm 2022 đã châm ngòi cho một giai đoạn mới trong cuộc chiến đang diễn ra của Hungary ở thị trấn nhỏ chống lại ngành công nghiệp pin xe điện đang phát triển mạnh mẽ, với những người chơi mới đầy quyền lực: các nhà đầu tư Trung Quốc. Chỉ riêng trong năm 2023, Trung Quốc đã rót hơn 8,5 tỷ USD vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Hungary. Các quỹ chủ yếu đổ vào lĩnh vực pin. Các nhà sản xuất pin của Trung Quốc đã công bố kế hoạch đầu tư hơn 10 tỷ USD để sản xuất pin xe điện ở Hungary.

1729347688785.png


"Mọi người sợ hãi chúng như những nhà máy độc hại. Ngay khi nghe tin sắp có nhà máy pin mới… họ nghĩ đó là một công ty gây ô nhiễm và có vấn đề khác”, Andrea Éltető, nhà kinh tế và nghiên cứu viên cao cấp tại chi nhánh Hungary của Viện Kinh tế Thế giới, nói với Rest of World.

Vera Csuvarszki, 43 tuổi, một nhà trị liệu ngôn ngữ và là mẹ của ba đứa con, cho biết cô cảm thấy buộc phải cố gắng di dời vì cô tin rằng các con mình đang bị phơi nhiễm với các chất ô nhiễm từ nhà máy. Cô ấy nói với Rest of World rằng ngôi nhà của cô ấy đã được rao bán trên thị trường được một năm, nhưng "không ai muốn mua nó" vì nó ở gần khu công nghiệp.

Khi những lá cờ trắng xanh của Semcorp, một nhà sản xuất màng ngăn pin lithium-ion của Trung Quốc, tung bay trong gió, Csuvarszki, đồng sáng lập của Miakö, cho biết nhóm của họ cũng lo ngại về ô nhiễm từ nhà máy trị giá 370 triệu USD của Semcorp. Toàn bộ hoạt động sản xuất của công ty dự kiến sẽ bắt đầu vào năm tới; nhà máy đã khởi động ít nhất một lần chạy thử thành công dây chuyền sản xuất của mình.

"Việc tuân thủ các tiêu chuẩn về môi trường, sức khỏe và an toàn hiện hành là điều tối quan trọng đối với chúng tôi. Chúng tôi cam kết làm việc với các cơ quan chức năng có liên quan và các bên liên quan khác để đảm bảo hoạt động của chúng tôi liên tục duy trì các tiêu chuẩn đó", Csaba Wolf, phó chủ tịch của Semcorp Hungary, nói với Rest of World.

1729347698123.png


Trong những năm gần đây, các nỗ lực điều tra từ các nhà báo và nhà môi trường địa phương đã làm sáng tỏ thiệt hại môi trường và tác động tiêu cực đến sức khỏe từ các nhà máy pin do Hàn Quốc tài trợ ở Hungary. Tại nhà máy sản xuất pin xe điện của Samsung SDI ở Göd, một thị trấn khoảng 22.000 dân nằm cách Budapest 30 km về phía bắc, nhà máy đã khiến công nhân tiếp xúc với mức độ cao các vật liệu gây ung thư, thải ra các chất độc liên quan đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và góp phần vào lượng khí thải carbon dioxide cao bất thường của thị trấn. SungEel HiTech, một nhà tái chế pin có nhiều nhà máy ở Hungary, đã trải qua các vụ nổ và hỏa hoạn gây chết người, đồng thời bị cơ quan quản lý phạt vào năm ngoái vì đã gây nguy hiểm cho công nhân và lưu trữ chất thải pin độc hại không đúng cách.

"Chúng tôi đã thấy bằng chứng cho thấy một công ty cung cấp pin của Trung Quốc [Halms] đã gây ô nhiễm [giống như các công ty Hàn Quốc]. Đó không phải là một dấu hiệu tốt”, Éltető nói với Rest of World. Người dân địa phương phản đối hệ sinh thái pin xe điện hiện do Trung Quốc thống trị nói với Rest of World rằng họ không phản đối vai trò của xe điện trong việc chống biến đổi khí hậu, nhưng họ lo ngại về điều mà họ coi là quá trình ra quyết định thiếu minh bạch của chính phủ đã bịt miệng người dân.

Sự bùng nổ đầu tư xe điện trong những năm gần đây đã thúc đẩy mối quan hệ giữa Budapest và Bắc Kinh, đồng thời đưa Trung Quốc trở thành nhà đầu tư nước ngoài hàng đầu của Hungary vào năm 2023. Gần một nửa tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài của Trung Quốc vào châu Âu hiện đang chảy vào Hungary. Vị trí gần các thị trường EU của quốc gia này đồng nghĩa với việc các công ty Trung Quốc dễ dàng tiếp cận hơn. Theo các thỏa thuận hợp tác, gigafactory của CATL tại Hungary có kế hoạch cung cấp pin cho các nhà sản xuất ô tô bao gồm BMW và Mercedes-Benz.

Trong quá khứ, các cuộc biểu tình và vụ kiện lan rộng chống lại các nhà máy của Hàn Quốc đã gây áp lực hiệu quả buộc chính phủ phải buộc các công ty phải chịu trách nhiệm. Cư dân địa phương đã hình thành các mạng lưới cơ sở bao gồm các tổ chức phi lợi nhuận về môi trường, phản đối pháp lý giấy phép hoạt động của các công ty tại tòa án và bỏ phiếu cho các nhà lãnh đạo chính trị mới, những người thề sẽ bảo vệ môi trường. Chính quyền đã phạt Samsung SDI 56 lần với số tiền gần 550.000 USD từ năm 2018 đến tháng 2 năm 2024 và tạm thời đóng cửa hoạt động của SungEel.

1729347706585.png


Hiện tại, người Hungary đang sử dụng một bộ công cụ dân sự được mài giũa bởi kinh nghiệm của họ với các nhà máy Hàn Quốc - một sự kết hợp giữa hành động pháp lý, phản đối dân sự và tranh cãi chính trị ở thị trấn nhỏ - để đẩy lùi các nhà máy mới của Trung Quốc đang hoạt động rầm rộ ở vùng nông thôn Hungary.

Nhóm các bà mẹ Miakö của Mikepércs đã và đang tổ chức các cuộc biểu tình và tổ chức các cuộc họp công khai với các chuyên gia kỹ thuật để giúp người dân tìm hiểu thêm về công nghệ và sản xuất pin xe điện. Năm ngoái, các thành viên và cư dân thị trấn đã đệ đơn kiện các nhà chức trách Hungary, những người đã cấp giấy phép an toàn và môi trường cho CATL hoạt động. Tòa án đã đưa CATL vào diện bị đơn, cho phép công ty trình bày lập luận của mình. Vụ việc hiện đang bị đình trệ. Vào tháng 3, thẩm phán chủ tọa vụ án đã ra phán quyết rằng những người khởi kiện phải chứng minh rằng họ sống trong khu vực bị ảnh hưởng bởi nhà máy, điều mà Kozma cho biết là “khó” để chứng minh.

Các chiến dịch phản đối tương tự đã lan rộng ra ít nhất 10 thành phố của Hungary.

Tại Ács, một cuộc chiến pháp lý đang diễn ra giữa một tổ chức môi trường địa phương và văn phòng chính quyền quận đã cấp giấy phép hoạt động cho Bamo Technology Hungary, công ty con trong nước của một nhà máy sản xuất catốt của Trung Quốc. Phiên tòa, bắt đầu trong tháng này, có thể mất nửa thập kỷ mới kết thúc và khiến nhóm môi trường tiêu tốn hàng chục nghìn đô la phí pháp lý, một cư dân tham gia vụ kiện nói với Rest of World, yêu cầu giấu tên vì họ không được phép nói chuyện với giới truyền thông.

Các cuộc biểu tình gần đây ở Heves đã buộc thị trưởng phải hủy bỏ hợp đồng trị giá 109 triệu USD của thị trấn với BYN Chemical của Trung Quốc để xây dựng một nhà máy sản xuất NMP, một dung môi để sản xuất pin lithium-ion. "Ngay cả khi [nhà máy] hoạt động một cách an toàn… trong những tuần gần đây, nó đã gây bất ổn trong dân cư [thị trấn] và làm dấy lên các cuộc tranh luận và căng thẳng công khai đáng kể", thị trưởng viết trên trang Facebook của mình.

1729347722344.png


Khi hành động dân sự gia tăng, áp lực từ chính phủ cũng vậy. Tháng trước, chính phủ đã phát động một "cuộc điều tra đặc biệt" đối với Göd-ÉRT, một tổ chức dân sự do một nhà báo điều tra địa phương dẫn đầu đã kiểm tra các hoạt động của Samsung SDI. Chính quyền đã cáo buộc hiệp hội này sử dụng viện trợ nước ngoài để gây ảnh hưởng đến cuộc bầu cử và đang yêu cầu dữ liệu và tài liệu rộng rãi bao gồm thông tin về các lần xuất hiện trên báo chí, cơ sở dữ liệu và các chiến dịch “dư luận” của họ. Văn phòng của Orbán đã không trả lời yêu cầu bình luận của Rest of World.

Những người phụ nữ đến từ Mikepércs lo sợ rằng họ sẽ là mục tiêu tiếp theo. Nhưng họ và những nhà hoạt động khác ở các thị trấn nhỏ của Hungary cho biết họ sẽ tiếp tục công việc của mình. Họ đang ăn mừng những chiến thắng nhỏ khác trong năm nay, chẳng hạn như ở Alsózsolca, nơi các cuộc biểu tình của địa phương đã ngăn chặn kế hoạch xây dựng nhà máy tái chế pin của một công ty Slovenia. Trong khi đó, CATL nói với truyền thông nhà nước Trung Quốc vào đầu năm nay rằng "mọi thứ đang diễn ra theo đúng kế hoạch" và nhà máy pin của họ gần Mikepércs sẽ bắt đầu sản xuất vào năm 2025.

“Ngay cả khi chúng tôi không thể ngăn chặn nhà máy [CATL] này, chúng tôi hy vọng hành động của mình sẽ khuyến khích những người khác”, Csuvarszki nói.
 


Đăng nhập một lần thảo luận tẹt ga
Thành viên mới đăng
Top