Bui Nhat Minh
Intern Writer
Khoáng vật hiếm từng chỉ được tìm thấy ở Serbia
Jadarite khoáng chất được ví như “kryptonite ngoài đời thực” ban đầu được phát hiện vào năm 2004 tại lưu vực Jadar ở phía bắc Serbia. Đây là nơi duy nhất từng ghi nhận sự xuất hiện của loại khoáng chất màu trắng này. Về mặt hóa học, jadarite là natri lithium borosilicate hydroxide có thành phần gần giống với kryptonite trong truyện tranh Superman, mặc dù tên gọi "krypton" thực ra là một nguyên tố khác, không liên quan.
Gần đây, các nhà khoa học tại Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên (Anh) đã công bố kết quả nghiên cứu trên Nature Geoscience, giải mã điều kiện địa chất đặc biệt cần thiết để hình thành jadarite. Theo nhà khoa học Francesco Putzolu, quá trình hình thành loại khoáng chất này "giống như nướng bánh", tức là phải cực kỳ chính xác. Nếu môi trường quá lạnh, quá chua, hay thành phần khoáng chất không chuẩn, jadarite sẽ không thể hình thành.
Cụ thể, jadarite cần sự kết hợp đúng lúc giữa ba yếu tố: hồ đầu cuối giàu kiềm (endorheic), thủy tinh núi lửa chứa nhiều lithium, và khoáng sét có cấu trúc tinh thể phù hợp. Những điều kiện này hiếm gặp, lý giải vì sao jadarite lại khó tìm đến vậy.
Kho báu năng lượng ẩn chứa tiềm năng thay đổi thế giới
Điều khiến jadarite trở nên đặc biệt không chỉ vì sự hiếm hoi mà còn vì hàm lượng lithium cực cao. Trong bối cảnh thế giới đang chuyển dịch khỏi nhiên liệu hóa thạch, lithium đã trở thành nguyên liệu chiến lược có mặt trong pin xe điện, thiết bị lưu trữ năng lượng và thậm chí cả các lò phản ứng nhiệt hạch tiềm năng.Mỏ Jadar phát âm là "Yadar" hiện nằm trong top 10 mỏ lithium lớn nhất thế giới. Các nhà nghiên cứu ước tính nếu được khai thác hiệu quả, nó có thể cung cấp tới 90% nhu cầu lithium cho châu Âu trong lĩnh vực xe điện. Không chỉ giàu lithium, jadarite còn cần ít năng lượng hơn để chiết xuất so với các nguồn lithium khác như spodumene, giúp giảm chi phí và khí thải trong khai thác.
Nhà địa chất Robin Armstrong, đồng tác giả nghiên cứu, cho biết việc hiểu chính xác "công thức địa chất" của jadarite sẽ mở đường cho việc tìm kiếm những mỏ khoáng tương tự ở nơi khác trên thế giới. Đây là cách tiếp cận giống như trong cuộc săn lùng các nguồn tài nguyên quý hiếm khác như hydro và heli bằng cách lần theo các điều kiện hình thành.
Dù từng là điểm yếu của Superman, jadarite giờ đây có thể trở thành “sức mạnh” lớn nhất của nhân loại trong hành trình tiến tới một tương lai năng lượng sạch và bền vững. (popularmechanics)
