A-Train The Seven
...'cause for once, I didn't hate myself.
Chúng ta đều biết Trung Quốc sản xuất phần lớn sản phẩm Apple thông qua các nhà sản xuất theo hợp đồng lớn như Foxconn. Tuy nhiên, Apple đang nỗ lực chuyển dịch sản xuất sang Ấn Độ hay Việt Nam do những gián đoạn bởi dịch COVID-19, áp lực từ Mỹ và căng thẳng địa chính trị xung quanh Đài Loan.
Bài viết này sẽ phân tích sâu hơn chuỗi cung ứng Apple, giải đáp những câu hỏi quan trọng như: Bao nhiêu % sản phẩm Apple là "Made in China"? Vai trò của các nhà cung cấp Trung Quốc trong chuỗi giá trị Apple? Và liệu nỗ lực "thoát Trung" của Apple có thực sự khả thi?
Thoạt nhìn, các công ty Trung Quốc chỉ đóng góp một phần nhỏ trong tổng giá trị của một chiếc iPhone. Chẳng hạn, theo Nikkei Asia, chỉ 2,5% giá trị của iPhone 15 Pro Max đến từ linh kiện do các công ty Trung Quốc sản xuất. Hơn 80% giá trị đến từ các công ty Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan. Hơn nữa, những linh kiện đắt giá nhất của iPhone như chip xử lý (TSMC), bộ nhớ (Samsung, SK Hynix), chip di động (Qualcomm, Broadcom), màn hình (Samsung), cảm biến camera (Sony) đều do các công ty ngoài Trung Quốc sản xuất.
Tuy nhiên, nếu phân tích kỹ hơn danh sách nhà cung cấp của Apple, chúng ta sẽ thấy một bức tranh khác. Nikkei Asia chỉ ra 87% trong số 187 nhà cung cấp của Apple có cơ sở sản xuất tại Trung Quốc. Hơn nữa, các công ty có trụ sở tại Trung Quốc và Hồng Kông chiếm hơn một nửa số lượng nhà cung cấp của Apple, tỷ lệ này còn tăng so với năm trước.
Điểm mấu chốt là: Mặc dù các công ty Trung Quốc chỉ đóng góp một phần nhỏ vào tổng giá trị iPhone, nhưng phần lớn nhà cung cấp nước ngoài của Apple lại sản xuất đa số linh kiện tại Trung Quốc.
Không chỉ gia công lắp ráp, các nhà cung cấp Trung Quốc đang dần chiếm lĩnh những vị trí quan trọng hơn trong chuỗi cung ứng Apple, điển hình là sản xuất chip nhớ và linh kiện camera.
YMTC, nhà sản xuất chip NAND tiên tiến nhất Trung Quốc, từng được Apple nhắm đến cung cấp chip nhớ cho iPhone với giá thành rẻ hơn 20% đối thủ. Mặc dù thỏa thuận này bị chặn do lệnh cấm vận, nhưng việc Apple xem xét hợp tác với YMTC cho thấy năng lực sản xuất chip của Trung Quốc đang ngày càng tiến bộ.
Không có Trung Quốc, Apple sẽ gặp rắc rối lớn
Sunny Optical là một ví dụ khác cho thấy sự trỗi dậy của các nhà cung cấp Trung Quốc. Từ một doanh nghiệp nhỏ ở Chiết Giang, Sunny Optical đã vươn lên trở thành nhà sản xuất linh kiện quang học hàng đầu Trung Quốc và hiện đang cung cấp ống kính camera cho iPhone.
Foxconn, nhà gia công chính của Apple, cũng đang sản xuất vỏ titan cho iPhone 15 Pro tại Trung Quốc, tận dụng lợi thế nguồn cung titan dồi dào trong nước.
Bên cạnh đó là những công ty như Lens Technology, nhà cung cấp tấm kính cảm ứng lớn nhất thế giới, đã cùng Apple phát triển và trở thành "gã khổng lồ" trong ngành.
Trong lịch sử, Apple phụ thuộc chủ yếu vào ba "ông lớn" gia công Đài Loan là Foxconn, Pegatron và Wistron. Tuy nhiên, những năm gần đây chứng kiến sự trỗi dậy của các nhà sản xuất hợp đồng Trung Quốc như Luxshare và Wingtech.
Tỷ lệ đóng góp giá trị của Trung Quốc trong iPhone
Luxshare, từ một nhà sản xuất cáp và cổng kết nối nhỏ bé, đã vươn lên thành đối thủ cạnh tranh trực tiếp với Foxconn trong lĩnh vực sản xuất iPhone. Luxshare hiện là nhà sản xuất độc quyền kính thực tế ảo Vision Pro.
Wingtech, nhà lắp ráp điện thoại thông minh lớn nhất Trung Quốc, cũng đang tham gia sản xuất iPhone tại các nhà máy quy mô lớn ở Côn Minh.
Không chỉ dừng lại ở mảng lắp ráp, các nhà sản xuất Trung Quốc đang lấn sân sang cả lĩnh vực sản xuất chip. Ví dụ, Luxshare đang phát triển năng lực đóng gói chip, Goertek (hãng sản xuất AirPods) đã thành lập công ty con chuyên về sản xuất chip.
Các đối tác Trung Quốc của Apple vẫn đa số có trụ sở ở Trung Quốc
Mặc dù Apple đang nỗ lực chuyển dịch sản xuất sang các nước khác, nhưng điều thú vị là chính các công ty Trung Quốc lại đang hỗ trợ quá trình này. BYD, Goertek, Luxshare và Desay đều đã hoặc đang có kế hoạch xây dựng nhà máy tại Việt Nam và Ấn Độ theo yêu cầu của Apple.
Điều này đặt ra câu hỏi: Liệu "thoát Trung" có ý nghĩa gì khi sản xuất được chuyển sang các nước khác nhưng vẫn nằm trong tay các công ty Trung Quốc?
Câu chuyện của Apple cho thấy nỗ lực "thoát Trung" đang vấp phải nhiều thách thức phức tạp. Trong khi các công ty dịch chuyển sản xuất cấp thấp ra khỏi Trung Quốc, thì chính Trung Quốc lại đang vươn lên chiếm lĩnh những công đoạn có giá trị gia tăng cao hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Những cái tên lớn trong chuỗi cung ứng Apple là doanh nghiệp Trung Quốc
Điều này đặt ra bài toán nan giải cho các quốc gia khác. Họ có thể tận dụng cơ hội này để thu hút đầu tư vào các ngành sản xuất cấp thấp. Nhưng liệu sức cạnh tranh ngày càng tăng của các công ty Trung Quốc có cản trở họ vươn lên nấc thang giá trị cao hơn?
Bài học cho Việt Nam và các quốc gia khác là cần học hỏi mô hình phát triển của Trung Quốc: thu hút đầu tư nước ngoài, trong đó có cả các doanh nghiệp Trung Quốc, sau đó tận dụng họ để xây dựng chuỗi cung ứng nội địa vững mạnh.
Cuối cùng, cần lưu ý rằng hệ sinh thái sản xuất của Trung Quốc đang ngày càng lớn mạnh, được thúc đẩy bởi chính các thương hiệu nội địa như Huawei, Xiaomi, Oppo và nay là cả ngành xe điện. Do đó, ngay cả khi các ông lớn như Apple dịch chuyển sản xuất, Trung Quốc vẫn sẽ là "công xưởng" của thế giới trong tương lai gần.
Bài viết này sẽ phân tích sâu hơn chuỗi cung ứng Apple, giải đáp những câu hỏi quan trọng như: Bao nhiêu % sản phẩm Apple là "Made in China"? Vai trò của các nhà cung cấp Trung Quốc trong chuỗi giá trị Apple? Và liệu nỗ lực "thoát Trung" của Apple có thực sự khả thi?
"Sản xuất tại Trung Quốc" - Câu chuyện phức tạp hơn bạn nghĩ
Thoạt nhìn, các công ty Trung Quốc chỉ đóng góp một phần nhỏ trong tổng giá trị của một chiếc iPhone. Chẳng hạn, theo Nikkei Asia, chỉ 2,5% giá trị của iPhone 15 Pro Max đến từ linh kiện do các công ty Trung Quốc sản xuất. Hơn 80% giá trị đến từ các công ty Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan. Hơn nữa, những linh kiện đắt giá nhất của iPhone như chip xử lý (TSMC), bộ nhớ (Samsung, SK Hynix), chip di động (Qualcomm, Broadcom), màn hình (Samsung), cảm biến camera (Sony) đều do các công ty ngoài Trung Quốc sản xuất.
Tuy nhiên, nếu phân tích kỹ hơn danh sách nhà cung cấp của Apple, chúng ta sẽ thấy một bức tranh khác. Nikkei Asia chỉ ra 87% trong số 187 nhà cung cấp của Apple có cơ sở sản xuất tại Trung Quốc. Hơn nữa, các công ty có trụ sở tại Trung Quốc và Hồng Kông chiếm hơn một nửa số lượng nhà cung cấp của Apple, tỷ lệ này còn tăng so với năm trước.
Điểm mấu chốt là: Mặc dù các công ty Trung Quốc chỉ đóng góp một phần nhỏ vào tổng giá trị iPhone, nhưng phần lớn nhà cung cấp nước ngoài của Apple lại sản xuất đa số linh kiện tại Trung Quốc.
Vươn lên chuỗi giá trị
Không chỉ gia công lắp ráp, các nhà cung cấp Trung Quốc đang dần chiếm lĩnh những vị trí quan trọng hơn trong chuỗi cung ứng Apple, điển hình là sản xuất chip nhớ và linh kiện camera.
YMTC, nhà sản xuất chip NAND tiên tiến nhất Trung Quốc, từng được Apple nhắm đến cung cấp chip nhớ cho iPhone với giá thành rẻ hơn 20% đối thủ. Mặc dù thỏa thuận này bị chặn do lệnh cấm vận, nhưng việc Apple xem xét hợp tác với YMTC cho thấy năng lực sản xuất chip của Trung Quốc đang ngày càng tiến bộ.
Không có Trung Quốc, Apple sẽ gặp rắc rối lớn
Sunny Optical là một ví dụ khác cho thấy sự trỗi dậy của các nhà cung cấp Trung Quốc. Từ một doanh nghiệp nhỏ ở Chiết Giang, Sunny Optical đã vươn lên trở thành nhà sản xuất linh kiện quang học hàng đầu Trung Quốc và hiện đang cung cấp ống kính camera cho iPhone.
Foxconn, nhà gia công chính của Apple, cũng đang sản xuất vỏ titan cho iPhone 15 Pro tại Trung Quốc, tận dụng lợi thế nguồn cung titan dồi dào trong nước.
Bên cạnh đó là những công ty như Lens Technology, nhà cung cấp tấm kính cảm ứng lớn nhất thế giới, đã cùng Apple phát triển và trở thành "gã khổng lồ" trong ngành.
Sự trỗi dậy của các nhà sản xuất hợp đồng Trung Quốc
Trong lịch sử, Apple phụ thuộc chủ yếu vào ba "ông lớn" gia công Đài Loan là Foxconn, Pegatron và Wistron. Tuy nhiên, những năm gần đây chứng kiến sự trỗi dậy của các nhà sản xuất hợp đồng Trung Quốc như Luxshare và Wingtech.
Tỷ lệ đóng góp giá trị của Trung Quốc trong iPhone
Luxshare, từ một nhà sản xuất cáp và cổng kết nối nhỏ bé, đã vươn lên thành đối thủ cạnh tranh trực tiếp với Foxconn trong lĩnh vực sản xuất iPhone. Luxshare hiện là nhà sản xuất độc quyền kính thực tế ảo Vision Pro.
Wingtech, nhà lắp ráp điện thoại thông minh lớn nhất Trung Quốc, cũng đang tham gia sản xuất iPhone tại các nhà máy quy mô lớn ở Côn Minh.
Không chỉ dừng lại ở mảng lắp ráp, các nhà sản xuất Trung Quốc đang lấn sân sang cả lĩnh vực sản xuất chip. Ví dụ, Luxshare đang phát triển năng lực đóng gói chip, Goertek (hãng sản xuất AirPods) đã thành lập công ty con chuyên về sản xuất chip.
Thoát Trung: Bài toán nan giải
Các đối tác Trung Quốc của Apple vẫn đa số có trụ sở ở Trung Quốc
Mặc dù Apple đang nỗ lực chuyển dịch sản xuất sang các nước khác, nhưng điều thú vị là chính các công ty Trung Quốc lại đang hỗ trợ quá trình này. BYD, Goertek, Luxshare và Desay đều đã hoặc đang có kế hoạch xây dựng nhà máy tại Việt Nam và Ấn Độ theo yêu cầu của Apple.
Điều này đặt ra câu hỏi: Liệu "thoát Trung" có ý nghĩa gì khi sản xuất được chuyển sang các nước khác nhưng vẫn nằm trong tay các công ty Trung Quốc?
Câu chuyện của Apple cho thấy nỗ lực "thoát Trung" đang vấp phải nhiều thách thức phức tạp. Trong khi các công ty dịch chuyển sản xuất cấp thấp ra khỏi Trung Quốc, thì chính Trung Quốc lại đang vươn lên chiếm lĩnh những công đoạn có giá trị gia tăng cao hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Những cái tên lớn trong chuỗi cung ứng Apple là doanh nghiệp Trung Quốc
Điều này đặt ra bài toán nan giải cho các quốc gia khác. Họ có thể tận dụng cơ hội này để thu hút đầu tư vào các ngành sản xuất cấp thấp. Nhưng liệu sức cạnh tranh ngày càng tăng của các công ty Trung Quốc có cản trở họ vươn lên nấc thang giá trị cao hơn?
Bài học cho Việt Nam và các quốc gia khác là cần học hỏi mô hình phát triển của Trung Quốc: thu hút đầu tư nước ngoài, trong đó có cả các doanh nghiệp Trung Quốc, sau đó tận dụng họ để xây dựng chuỗi cung ứng nội địa vững mạnh.
Cuối cùng, cần lưu ý rằng hệ sinh thái sản xuất của Trung Quốc đang ngày càng lớn mạnh, được thúc đẩy bởi chính các thương hiệu nội địa như Huawei, Xiaomi, Oppo và nay là cả ngành xe điện. Do đó, ngay cả khi các ông lớn như Apple dịch chuyển sản xuất, Trung Quốc vẫn sẽ là "công xưởng" của thế giới trong tương lai gần.
