Bỉ Ngạn Hoa
Writer
Sự phân biệt đối xử với nhân viên lớn tuổi đặc biệt rõ ràng trong lĩnh vực mà các giám đốc điều hành công khai tuyên bố ưu tiên cho người trẻ tuổi chưa lập gia đình.
Dấu hiệu đầu tiên mà Laobai, 34 tuổi, nhận ra rằng vị trí của anh tại ứng dụng video ngắn Kuaishou có thể gặp rủi ro là khi một đồng nghiệp 35 tuổi bị sa thải.
"Tôi vừa sốc vừa lo lắng. Tôi nhận ra rằng hoàn cảnh của chúng tôi rất giống nhau và điều tương tự có thể sớm xảy ra với tôi", Laobai nói, sử dụng biệt danh của mình để tránh hậu quả từ công ty cũ.
Chỉ vài tháng trước sinh nhật lần thứ 35 của mình, Laobai đã bị sa thải, trở thành nạn nhân của cuộc tái tổ chức của tập đoàn được gọi nội bộ là "Limestone". Kuaishou đang đẩy những nhân viên cấp dưới ở độ tuổi giữa 30 ra ngoài, theo 5 người có hiểu biết trực tiếp về Limestone, bao gồm cả nhân viên hiện tại và trước đây chia sẻ với tờ Financial Times. Laobai được thông báo rằng việc sa thải anh là một phần trong chương trình sa thải chung của công ty.
Cái gọi là lời nguyền tuổi 35 từ lâu đã ám ảnh những người lao động trong các ngành nghề trí thức, khi những nhân viên lớn tuổi được coi là không muốn làm việc nhiều giờ vì trách nhiệm ở nhà.
Khi ngành công nghệ của Trung Quốc chao đảo vì suy thoái kinh tế, hàng chục nghìn việc làm đã bị cắt giảm trong vài tháng qua và những người lao động lớn tuổi được coi là đặc biệt dễ bị tổn thương. Các công ty công nghệ không hề che giấu việc ưu tiên những người lao động trẻ tuổi và chưa lập gia đình.
"Chủ nghĩa phân biệt tuổi tác trong ngành công nghệ là một vấn đề lớn. Có một nhận thức rằng những người lao động lớn tuổi không theo kịp những phát triển công nghệ mới nhất, rằng họ không có năng lượng để tiếp tục làm việc chăm chỉ và rằng họ quá đắt đỏ", luật sư lao động Yang Baoquan tại Bắc Kinh cho biết.
Kuaishou đã sa thải hàng ngàn người
Mặc dù luật lao động của Trung Quốc cấm người sử dụng lao động phân biệt đối xử dựa trên các đặc điểm như dân tộc, giới tính và tôn giáo, nhưng luật này không đề cập rõ đến tuổi tác. Nhưng Yang Baoquan cho biết một số người đã hiểu luật theo nghĩa rộng hơn là cấm phân biệt đối xử với người lớn tuổi, nghĩa là người sử dụng lao động sẽ không nêu rõ tuổi tác là lý do để sa thải.
Các giám đốc điều hành công nghệ Trung Quốc từ lâu đã công khai bày tỏ sự ưu tiên của họ đối với những người lao động trẻ tuổi. Năm 2019, chủ tịch Tencent Martin Lau đã công bố kế hoạch cải tổ 10% các nhà quản lý của công ty, nói rằng "công việc của họ sẽ được những người trẻ tuổi hơn, những đồng nghiệp mới có thể đam mê hơn đảm nhiệm". Trong một lá thư nội bộ - cũng được công bố vào năm 2019 - giám đốc điều hành Baidu Robin Li đã công bố kế hoạch của công ty là "trở nên trẻ trung hơn bằng cách thăng chức cho nhiều công nhân sinh sau năm 1980 và 1990".
Tư duy này đã ăn sâu vào hầu hết các công ty công nghệ.
"Trong độ tuổi từ 20 đến 30, hầu hết mọi người đều tràn đầy năng lượng. Bạn sẵn sàng tiến lên và hy sinh bản thân vì công ty. Nhưng một khi bạn trở thành cha mẹ và cơ thể bạn bắt đầu lão hóa, làm sao bạn có thể theo kịp lịch trình 996?", một cựu giám đốc bán hàng tại Meituan cho biết, ám chỉ đến thói quen làm việc khét tiếng của ngành công nghệ Trung Quốc là từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, 6 ngày một tuần.
ByteDance, công ty sở hữu ứng dụng video TikTok và gã khổng lồ thương mại điện tử Pinduoduo có số lượng nhân viên trẻ nhất trong số các công ty công nghệ Trung Quốc. Độ tuổi trung bình của nhân viên của các công ty này là 27, theo số liệu mới nhất từ trang web mạng lưới chuyên nghiệp Maimai từ năm 2020. Độ tuổi trung bình của nhân viên tại Kuaishou là 28 so với 33 tuổi tại ứng dụng gọi xe DiDi, dữ liệu của Maimai cũng cho thấy. Độ tuổi trung bình của nhân viên tại Trung Quốc là 38,3, theo Liên đoàn Công đoàn Toàn Trung Quốc.
Xu hướng phân biệt nhân viên lớn tuổi trở nên rõ rệt hơn khi làn sóng sa thải liên tục trong lĩnh vực công nghệ do suy thoái kinh tế và các lo ngại về quy định.
Kuaishou, công ty có giá cổ phiếu đã giảm 88% kể từ khi niêm yết tại Hồng Kông vào năm 2021, đã cắt giảm tổng số nhân viên 16% từ tháng 12 năm 2021 — khi công ty có 28.000 nhân viên — đến tháng 6 năm 2023, theo báo cáo tài chính mới nhất của công ty.
“Ngành công nghệ đã mở rộng quá nhanh trước khi đại dịch xảy ra. Bây giờ chúng tôi đang cắt giảm lớp quản lý tốn kém”, một nhà quản lý tại một công ty internet khác cho biết.
Lời nguyền tuổi 35 là nguồn gây lo lắng lớn cho những người làm công nghệ. Một cuộc khảo sát của nền tảng tuyển dụng Lagou Zhaopin năm ngoái cho thấy 87% lập trình viên “rất lo lắng” về việc bị sa thải hoặc không thể tìm được việc làm mới sau khi bước sang tuổi 35.
Sau khi mất việc, những người trên 35 tuổi thấy khó tìm được việc làm mới, Yang Baoquan cho biết.
Nhiều phòng ban trong công chức Trung Quốc hạn chế kỳ thi tuyển dụng đối với những người trên 35 tuổi. Các quảng cáo việc làm cho nhân viên trong ngành dịch vụ, bao gồm nhà hàng và khách sạn, cũng muốn những ứng viên trẻ hơn. Điều này khiến những nhân viên công nghệ ở độ tuổi 30 không còn nhiều lựa chọn khi họ muốn thay đổi nghề nghiệp hoặc tìm việc làm tạm thời giữa các đợt tuyển dụng.
Một lập trình viên 38 tuổi mới bị một tập đoàn gọi xe lớn sa thải cho biết việc tìm việc mới rất khó khăn. "Thị trường việc làm rất tệ, thậm chí còn tệ hơn năm ngoái, đặc biệt là đối với những kỹ sư lớn tuổi như tôi", anh nói.
Cuối cùng, Laobai tự coi mình là một trong số ít người may mắn.
"Tôi có hai đứa con và vợ tôi không còn làm việc nữa. Vào thời điểm đó, một công ty công nghệ khác đang tuyển dụng chỉ một vị trí quản lý và tôi đã may mắn khi được nhận vào làm. Nếu không có cơ hội này, tôi sẽ thất nghiệp giống như rất nhiều cựu nhân viên Kuaishou khác".
Dấu hiệu đầu tiên mà Laobai, 34 tuổi, nhận ra rằng vị trí của anh tại ứng dụng video ngắn Kuaishou có thể gặp rủi ro là khi một đồng nghiệp 35 tuổi bị sa thải.
"Tôi vừa sốc vừa lo lắng. Tôi nhận ra rằng hoàn cảnh của chúng tôi rất giống nhau và điều tương tự có thể sớm xảy ra với tôi", Laobai nói, sử dụng biệt danh của mình để tránh hậu quả từ công ty cũ.
Chỉ vài tháng trước sinh nhật lần thứ 35 của mình, Laobai đã bị sa thải, trở thành nạn nhân của cuộc tái tổ chức của tập đoàn được gọi nội bộ là "Limestone". Kuaishou đang đẩy những nhân viên cấp dưới ở độ tuổi giữa 30 ra ngoài, theo 5 người có hiểu biết trực tiếp về Limestone, bao gồm cả nhân viên hiện tại và trước đây chia sẻ với tờ Financial Times. Laobai được thông báo rằng việc sa thải anh là một phần trong chương trình sa thải chung của công ty.
Cái gọi là lời nguyền tuổi 35 từ lâu đã ám ảnh những người lao động trong các ngành nghề trí thức, khi những nhân viên lớn tuổi được coi là không muốn làm việc nhiều giờ vì trách nhiệm ở nhà.
Khi ngành công nghệ của Trung Quốc chao đảo vì suy thoái kinh tế, hàng chục nghìn việc làm đã bị cắt giảm trong vài tháng qua và những người lao động lớn tuổi được coi là đặc biệt dễ bị tổn thương. Các công ty công nghệ không hề che giấu việc ưu tiên những người lao động trẻ tuổi và chưa lập gia đình.
"Chủ nghĩa phân biệt tuổi tác trong ngành công nghệ là một vấn đề lớn. Có một nhận thức rằng những người lao động lớn tuổi không theo kịp những phát triển công nghệ mới nhất, rằng họ không có năng lượng để tiếp tục làm việc chăm chỉ và rằng họ quá đắt đỏ", luật sư lao động Yang Baoquan tại Bắc Kinh cho biết.
Kuaishou đã sa thải hàng ngàn người
Mặc dù luật lao động của Trung Quốc cấm người sử dụng lao động phân biệt đối xử dựa trên các đặc điểm như dân tộc, giới tính và tôn giáo, nhưng luật này không đề cập rõ đến tuổi tác. Nhưng Yang Baoquan cho biết một số người đã hiểu luật theo nghĩa rộng hơn là cấm phân biệt đối xử với người lớn tuổi, nghĩa là người sử dụng lao động sẽ không nêu rõ tuổi tác là lý do để sa thải.
Các giám đốc điều hành công nghệ Trung Quốc từ lâu đã công khai bày tỏ sự ưu tiên của họ đối với những người lao động trẻ tuổi. Năm 2019, chủ tịch Tencent Martin Lau đã công bố kế hoạch cải tổ 10% các nhà quản lý của công ty, nói rằng "công việc của họ sẽ được những người trẻ tuổi hơn, những đồng nghiệp mới có thể đam mê hơn đảm nhiệm". Trong một lá thư nội bộ - cũng được công bố vào năm 2019 - giám đốc điều hành Baidu Robin Li đã công bố kế hoạch của công ty là "trở nên trẻ trung hơn bằng cách thăng chức cho nhiều công nhân sinh sau năm 1980 và 1990".
Tư duy này đã ăn sâu vào hầu hết các công ty công nghệ.
"Trong độ tuổi từ 20 đến 30, hầu hết mọi người đều tràn đầy năng lượng. Bạn sẵn sàng tiến lên và hy sinh bản thân vì công ty. Nhưng một khi bạn trở thành cha mẹ và cơ thể bạn bắt đầu lão hóa, làm sao bạn có thể theo kịp lịch trình 996?", một cựu giám đốc bán hàng tại Meituan cho biết, ám chỉ đến thói quen làm việc khét tiếng của ngành công nghệ Trung Quốc là từ 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, 6 ngày một tuần.
ByteDance, công ty sở hữu ứng dụng video TikTok và gã khổng lồ thương mại điện tử Pinduoduo có số lượng nhân viên trẻ nhất trong số các công ty công nghệ Trung Quốc. Độ tuổi trung bình của nhân viên của các công ty này là 27, theo số liệu mới nhất từ trang web mạng lưới chuyên nghiệp Maimai từ năm 2020. Độ tuổi trung bình của nhân viên tại Kuaishou là 28 so với 33 tuổi tại ứng dụng gọi xe DiDi, dữ liệu của Maimai cũng cho thấy. Độ tuổi trung bình của nhân viên tại Trung Quốc là 38,3, theo Liên đoàn Công đoàn Toàn Trung Quốc.
Xu hướng phân biệt nhân viên lớn tuổi trở nên rõ rệt hơn khi làn sóng sa thải liên tục trong lĩnh vực công nghệ do suy thoái kinh tế và các lo ngại về quy định.
Kuaishou, công ty có giá cổ phiếu đã giảm 88% kể từ khi niêm yết tại Hồng Kông vào năm 2021, đã cắt giảm tổng số nhân viên 16% từ tháng 12 năm 2021 — khi công ty có 28.000 nhân viên — đến tháng 6 năm 2023, theo báo cáo tài chính mới nhất của công ty.
“Ngành công nghệ đã mở rộng quá nhanh trước khi đại dịch xảy ra. Bây giờ chúng tôi đang cắt giảm lớp quản lý tốn kém”, một nhà quản lý tại một công ty internet khác cho biết.
Lời nguyền tuổi 35 là nguồn gây lo lắng lớn cho những người làm công nghệ. Một cuộc khảo sát của nền tảng tuyển dụng Lagou Zhaopin năm ngoái cho thấy 87% lập trình viên “rất lo lắng” về việc bị sa thải hoặc không thể tìm được việc làm mới sau khi bước sang tuổi 35.
Sau khi mất việc, những người trên 35 tuổi thấy khó tìm được việc làm mới, Yang Baoquan cho biết.
Nhiều phòng ban trong công chức Trung Quốc hạn chế kỳ thi tuyển dụng đối với những người trên 35 tuổi. Các quảng cáo việc làm cho nhân viên trong ngành dịch vụ, bao gồm nhà hàng và khách sạn, cũng muốn những ứng viên trẻ hơn. Điều này khiến những nhân viên công nghệ ở độ tuổi 30 không còn nhiều lựa chọn khi họ muốn thay đổi nghề nghiệp hoặc tìm việc làm tạm thời giữa các đợt tuyển dụng.
Một lập trình viên 38 tuổi mới bị một tập đoàn gọi xe lớn sa thải cho biết việc tìm việc mới rất khó khăn. "Thị trường việc làm rất tệ, thậm chí còn tệ hơn năm ngoái, đặc biệt là đối với những kỹ sư lớn tuổi như tôi", anh nói.
Cuối cùng, Laobai tự coi mình là một trong số ít người may mắn.
"Tôi có hai đứa con và vợ tôi không còn làm việc nữa. Vào thời điểm đó, một công ty công nghệ khác đang tuyển dụng chỉ một vị trí quản lý và tôi đã may mắn khi được nhận vào làm. Nếu không có cơ hội này, tôi sẽ thất nghiệp giống như rất nhiều cựu nhân viên Kuaishou khác".
