Khôi Nguyên
Writer
Trận động đất mạnh 7.7 độ xảy ra ở miền Trung Myanmar vào trưa ngày 28/3, với tâm chấn nông chỉ 10km, đã gây ra thảm họa nghiêm trọng và rung lắc cảm nhận được ở nhiều quốc gia lân cận. Giống như nhiều trận động đất khác, sự kiện này xảy ra đột ngột mà không có bất kỳ cảnh báo sớm nào, đặt ra câu hỏi về khả năng dự báo động đất của khoa học hiện đại.
Những điểm chính:
Tiến sĩ Wirachat Wiwekwin, nhà địa chất học của Bộ Tài nguyên Khoáng sản Thái Lan, giải thích rằng khoa học hiện nay chưa thể dự đoán động đất sẽ xảy ra khi nào và như thế nào một cách chính xác. "Nếu điều đó xảy ra, chúng ta có thể gửi tin tức để cảnh báo về tình hình động đất," ông nói với Khaosod.
Patricia Martinez-Garzon, nhà địa chấn học tại Trung tâm Nghiên cứu Địa khoa học Đức, cũng đồng tình: "Điều rõ ràng là chúng ta chưa có bất kỳ phương tiện nào để dự báo động đất. Điều này hoàn toàn khác với núi lửa, vốn có thể được dự báo phần nào trong vài ngày trước khi phun trào."
Các hệ thống cảnh báo sớm động đất hiện có chỉ hoạt động dựa trên việc phát hiện sóng P (sóng sơ cấp, di chuyển nhanh hơn nhưng ít gây thiệt hại hơn) phát ra từ tâm chấn. Hệ thống này chỉ có thể đưa ra cảnh báo vài giây trước khi sóng S (sóng thứ cấp, gây rung lắc mạnh) đến nơi, không đủ thời gian để người dân sơ tán hoặc chuẩn bị ứng phó.
Nguyên nhân địa chất: Đứt gãy Sagaing hoạt động mạnh
Thành phố lớn thứ hai của Myanmar là Mandalay và thủ đô Naypyitaw đều nằm gần đới đứt gãy Sagaing. Đây là ranh giới tự nhiên giữa mảng kiến tạo Ấn Độ và mảng Á-Âu.
Theo Tiến sĩ Ian M. Watkinson, giảng viên cao cấp tại Đại học Royal Holloway, London, đứt gãy Sagaing là một trong những đứt gãy trượt ngang (strike-slip fault) dài và hoạt động mạnh nhất thế giới. Tại đây, mảng Ấn Độ đang dịch chuyển về phía bắc với tốc độ khoảng 18-21 mm mỗi năm so với mảng Á-Âu.
Ông Watkinson so sánh đứt gãy Sagaing với đứt gãy San Andreas nổi tiếng ở California (Mỹ) về quy mô, tốc độ trượt và hoạt động địa chấn. Cả hai đều có xu hướng "yên ắng" trong thời gian dài trước khi tích tụ đủ năng lượng và gây ra một trận động đất lớn.
Lịch sử cho thấy, kể từ năm 1930, khu vực này đã ghi nhận 7 trận động đất lớn có cường độ từ 7.0 độ trở lên, bao gồm cả trận động đất ngày 28/3.
Nguy cơ dư chấn và những điều cần biết
Những trận động đất mạnh như ở Myanmar gần như luôn kéo theo các dư chấn nhỏ hơn trong những giờ, ngày, thậm chí nhiều năm sau đó. Dư chấn xảy ra do các mảng kiến tạo tiếp tục dịch chuyển để ổn định lại vị trí sau cú sốc ban đầu.
Dư chấn, dù thường nhỏ hơn trận động đất chính, vẫn có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng, làm sập các tòa nhà đã bị hư hại và cản trở công tác cứu hộ. Các dư chấn thường mạnh nhất trong hai ngày đầu tiên sau trận động đất chính.
Tiến sĩ Roger Musson, chuyên gia địa chấn học tại Cơ quan Khảo sát Địa chất Anh, lưu ý rằng đôi khi dư chấn có thể lớn hơn cả trận động đất chính, như trường hợp đã xảy ra tại Thổ Nhĩ Kỳ - Syria năm 2023.
Phản ứng của chính phủ Myanmar
Sau trận động đất ngày 28/3, Myanmar đã ban bố tình trạng khẩn cấp tại 6 khu vực bị ảnh hưởng nặng nề, bao gồm Sagaing, Mandalay và thủ đô Naypyitaw. Chính phủ đang khẩn trương tiến hành điều tra thiệt hại và triển khai các hoạt động cứu hộ khẩn cấp.
Khoa học hiện đại vẫn chưa thể dự báo chính xác động đất. Trận động đất mạnh 7.7 độ tại Myanmar là một lời nhắc nhở đau lòng về sức mạnh hủy diệt của thiên nhiên và tầm quan trọng của việc chuẩn bị sẵn sàng ứng phó. Trong những ngày tới, người dân trong khu vực bị ảnh hưởng cần hết sức cảnh giác với nguy cơ dư chấn.
#ĐộngđấtởViệtNam
Những điểm chính:
- Trận động đất 7.7 độ tại Myanmar xảy ra đột ngột, không có dự báo trước.
- Khoa học hiện tại chưa có công nghệ dự báo động đất chính xác về thời gian và địa điểm.
- Hệ thống cảnh báo sớm chỉ phát hiện sóng P (sóng sơ cấp) vài giây trước khi rung chấn mạnh (sóng S) đến.
- Động đất xảy ra trên đứt gãy Sagaing (ranh giới mảng Ấn Độ - Á Âu), vốn có lịch sử hoạt động mạnh.
- Nguy cơ dư chấn mạnh vẫn còn trong vài ngày tới, có thể gây thêm thiệt hại.
Tiến sĩ Wirachat Wiwekwin, nhà địa chất học của Bộ Tài nguyên Khoáng sản Thái Lan, giải thích rằng khoa học hiện nay chưa thể dự đoán động đất sẽ xảy ra khi nào và như thế nào một cách chính xác. "Nếu điều đó xảy ra, chúng ta có thể gửi tin tức để cảnh báo về tình hình động đất," ông nói với Khaosod.
Patricia Martinez-Garzon, nhà địa chấn học tại Trung tâm Nghiên cứu Địa khoa học Đức, cũng đồng tình: "Điều rõ ràng là chúng ta chưa có bất kỳ phương tiện nào để dự báo động đất. Điều này hoàn toàn khác với núi lửa, vốn có thể được dự báo phần nào trong vài ngày trước khi phun trào."
Các hệ thống cảnh báo sớm động đất hiện có chỉ hoạt động dựa trên việc phát hiện sóng P (sóng sơ cấp, di chuyển nhanh hơn nhưng ít gây thiệt hại hơn) phát ra từ tâm chấn. Hệ thống này chỉ có thể đưa ra cảnh báo vài giây trước khi sóng S (sóng thứ cấp, gây rung lắc mạnh) đến nơi, không đủ thời gian để người dân sơ tán hoặc chuẩn bị ứng phó.
Nguyên nhân địa chất: Đứt gãy Sagaing hoạt động mạnh
Thành phố lớn thứ hai của Myanmar là Mandalay và thủ đô Naypyitaw đều nằm gần đới đứt gãy Sagaing. Đây là ranh giới tự nhiên giữa mảng kiến tạo Ấn Độ và mảng Á-Âu.
Theo Tiến sĩ Ian M. Watkinson, giảng viên cao cấp tại Đại học Royal Holloway, London, đứt gãy Sagaing là một trong những đứt gãy trượt ngang (strike-slip fault) dài và hoạt động mạnh nhất thế giới. Tại đây, mảng Ấn Độ đang dịch chuyển về phía bắc với tốc độ khoảng 18-21 mm mỗi năm so với mảng Á-Âu.
Ông Watkinson so sánh đứt gãy Sagaing với đứt gãy San Andreas nổi tiếng ở California (Mỹ) về quy mô, tốc độ trượt và hoạt động địa chấn. Cả hai đều có xu hướng "yên ắng" trong thời gian dài trước khi tích tụ đủ năng lượng và gây ra một trận động đất lớn.
Lịch sử cho thấy, kể từ năm 1930, khu vực này đã ghi nhận 7 trận động đất lớn có cường độ từ 7.0 độ trở lên, bao gồm cả trận động đất ngày 28/3.
Nguy cơ dư chấn và những điều cần biết
Những trận động đất mạnh như ở Myanmar gần như luôn kéo theo các dư chấn nhỏ hơn trong những giờ, ngày, thậm chí nhiều năm sau đó. Dư chấn xảy ra do các mảng kiến tạo tiếp tục dịch chuyển để ổn định lại vị trí sau cú sốc ban đầu.
Dư chấn, dù thường nhỏ hơn trận động đất chính, vẫn có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng, làm sập các tòa nhà đã bị hư hại và cản trở công tác cứu hộ. Các dư chấn thường mạnh nhất trong hai ngày đầu tiên sau trận động đất chính.
Tiến sĩ Roger Musson, chuyên gia địa chấn học tại Cơ quan Khảo sát Địa chất Anh, lưu ý rằng đôi khi dư chấn có thể lớn hơn cả trận động đất chính, như trường hợp đã xảy ra tại Thổ Nhĩ Kỳ - Syria năm 2023.
Phản ứng của chính phủ Myanmar
Sau trận động đất ngày 28/3, Myanmar đã ban bố tình trạng khẩn cấp tại 6 khu vực bị ảnh hưởng nặng nề, bao gồm Sagaing, Mandalay và thủ đô Naypyitaw. Chính phủ đang khẩn trương tiến hành điều tra thiệt hại và triển khai các hoạt động cứu hộ khẩn cấp.
Khoa học hiện đại vẫn chưa thể dự báo chính xác động đất. Trận động đất mạnh 7.7 độ tại Myanmar là một lời nhắc nhở đau lòng về sức mạnh hủy diệt của thiên nhiên và tầm quan trọng của việc chuẩn bị sẵn sàng ứng phó. Trong những ngày tới, người dân trong khu vực bị ảnh hưởng cần hết sức cảnh giác với nguy cơ dư chấn.
#ĐộngđấtởViệtNam
