Ngọc Yến
Writer
Viêm xương khớp (OA) là một bệnh lý ảnh hưởng đến khả năng vận động và gây đau khớp, đặc biệt phổ biến ở phụ nữ sau mãn kinh. Các nhà khoa học đang tìm hiểu tác động của mãn kinh đối với nguy cơ mắc OA.
Một nghiên cứu được công bố trên Nature Aging đã sử dụng mô hình chuột và tế bào người để khám phá mối liên hệ này. Kết quả cho thấy sự suy giảm của 17beta-estradiol và progesterone ở chuột có mãn kinh do hóa chất thúc đẩy thoái hóa sụn. Ngược lại, việc bổ sung hai hormone này giúp bảo vệ sụn và cải thiện tế bào sụn ở người.
Tại sao nguy cơ viêm xương khớp tăng sau mãn kinh?
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), phụ nữ trên 50 tuổi có nguy cơ cao bị OA. Đây là độ tuổi thường xảy ra mãn kinh. Nghiên cứu chỉ ra rằng OA gối phổ biến ở phụ nữ sau mãn kinh gấp hai lần so với nam giới.Nhóm nghiên cứu đã gây mãn kinh nhân tạo ở chuột cái và kiểm tra mẫu máu để đo nồng độ hormone giới tính. Họ phát hiện mức 17beta-estradiol và progesterone giảm sau mãn kinh, trong khi hormone kích thích nang trứng (FSH) tăng. Chuột trong nhóm này cũng tăng cân đáng kể.
Khi kiểm tra mô khớp, nhóm nghiên cứu nhận thấy sự thoái hóa sụn nhiều hơn ở nhóm mãn kinh, cùng với tình trạng viêm màng hoạt dịch nặng hơn. Điều này cho thấy mãn kinh có thể làm trầm trọng thêm các biến đổi này.
Phân tích xương cho thấy chuột mãn kinh có mật độ khoáng xương giảm tại vùng siêu hình của xương chày. Tuy nhiên, phần cuối xương chày không có sự khác biệt lớn giữa hai nhóm, cho thấy một số vùng xương dưới sụn có thể bị ảnh hưởng nhiều hơn do mãn kinh.
Liệu pháp hormone có thể cải thiện sức khỏe sụn
Các nhà nghiên cứu đã phân tích mẫu sụn trong các giai đoạn mãn kinh khác nhau, phát hiện nhiều thay đổi về protein và tín hiệu tế bào xảy ra trước khi có sự biến đổi ở chất nền ngoại bào của sụn. Cụ thể, collagen bị suy giảm và xuất hiện loại collagen thường gặp trong sụn bị bệnh, cho thấy mãn kinh làm tăng nguy cơ thoái hóa collagen.Nhóm nghiên cứu sau đó thử nghiệm tác động của việc bổ sung 17beta-estradiol và progesterone sau khi gây mãn kinh ở chuột. Một số chuột chỉ nhận estradiol, một số nhận progesterone, và một số nhận cả hai. Kết quả cho thấy nhóm nhận estradiol đơn lẻ hoặc kết hợp progesterone có sự cải thiện đáng kể về độ bền sụn và dáng đi, nhưng không ảnh hưởng đến xương dưới sụn hay màng hoạt dịch.
Nghiên cứu cũng thu thập dữ liệu từ tế bào sụn người lấy từ phụ nữ trên 60 tuổi đã thay khớp gối toàn phần. Kết quả chỉ ra rằng progesterone giúp làm chậm lão hóa tế bào sụn, trong khi kết hợp estradiol và progesterone cải thiện sức khỏe tế bào sụn tốt nhất. Mẫu sụn được điều trị với hai hormone này có sự gia tăng các dấu hiệu hình thành sụn.
Tiến sĩ Fabrisia Ambrosio từ Viện Nghiên cứu Schoen Adams, Bệnh viện Phục hồi Chức năng Spaulding, nhấn mạnh: "Nghiên cứu của chúng tôi lấp đầy khoảng trống quan trọng trong hiểu biết về tác động của mãn kinh đối với sức khỏe sụn và lý do tại sao phụ nữ sau mãn kinh có nguy cơ OA cao hơn nhiều so với nam giới cùng độ tuổi."
Cần thêm nghiên cứu để xác nhận kết quả ở người
Do nghiên cứu này chủ yếu thực hiện trên chuột, cần thêm các nghiên cứu trên người để xác định mức độ áp dụng của phát hiện này. Ngoài ra, việc gây mãn kinh bằng hóa chất ở chuột có thể gây ra những thay đổi toàn thân khác, chưa được nghiên cứu kỹ. Nghiên cứu cũng không đánh giá hành vi đau, một yếu tố quan trọng của OA.Tiến sĩ Kecia Gaither, chuyên gia về sản khoa và y học thai nhi, nhận xét: "Mô hình nghiên cứu trên chuột, dù có giá trị, vẫn không hoàn toàn phản ánh cơ thể con người. Phát hiện này rất đáng quan tâm, nhưng cần nghiên cứu thêm."
Hơn nữa, có thể có sự tương tác giữa cân nặng của chuột và tình trạng mãn kinh, cần được điều tra thêm. Ngoài ra, nghiên cứu chỉ theo dõi việc bổ sung hormone cho đến khi bắt đầu mãn kinh, điều này có thể ảnh hưởng đến kết quả.
Các tác giả đề xuất nghiên cứu trong tương lai nên tập trung vào tác động của liệu pháp hormone lên màng hoạt dịch và xương dưới sụn, vì nghiên cứu này không quan sát thấy thay đổi nào trong hai cấu trúc đó. Bên cạnh đó, một số chuột chỉ nhận estradiol hoặc progesterone phát triển khối u và tăng sinh quá mức ở ruột, cho thấy cần đánh giá tác dụng phụ của hormone.
Ngoài thay đổi về dáng đi, hoạt động chung của chuột không có sự khác biệt giữa các nhóm. Kết quả này khác với nghiên cứu trước đó về OA do chấn thương.
Cuối cùng, nghiên cứu tập trung vào OA gối, nên việc mở rộng sang các khớp khác có thể giúp hiểu rõ hơn về tác động của mãn kinh đối với toàn bộ hệ cơ xương.
Liệu pháp hormone có thể điều trị viêm xương khớp?
Nghiên cứu này mở ra hướng đi cho các phương pháp điều trị OA hiệu quả hơn. Theo Ambrosio, "phát hiện này cung cấp cái nhìn sâu sắc về cơ chế gây OA và tạo nền tảng cho việc ứng dụng kết quả nghiên cứu vào thực tiễn điều trị.""Hiểu được lý do phụ nữ sau mãn kinh có nguy cơ OA cao là bước quan trọng để thiết kế các biện pháp can thiệp hiệu quả. Chúng tôi hy vọng nghiên cứu này sẽ góp phần làm chậm, giảm thiểu hoặc thậm chí ngăn ngừa OA, cải thiện chất lượng cuộc sống cho hàng triệu người."
Tuy nhiên, cần nghiên cứu thêm về liệu pháp thay thế hormone (HRT). Tiến sĩ Fiona Watt, chuyên gia thấp khớp tại Đại học Imperial London, nhận định: "Nghiên cứu này cho thấy HRT có thể giảm dấu hiệu lão hóa tế bào sụn và kích thích tái tạo sụn. Tuy nhiên, điều này chưa được chứng minh ở người, và cần có các thử nghiệm lâm sàng quy mô lớn để đánh giá hiệu quả thực sự của HRT trong phòng ngừa và điều trị OA."
Nguồn: Medicalnewstoday
