Một nước vừa phát hiện mỏ đất hiếm 'siêu lớn' 20 triệu tấn, có thể thay đổi bản đồ cung ứng toàn cầu

[Dũng Đỗ]

Một phát hiện địa chất quan trọng vừa được công bố tại Kazakhstan, có khả năng định hình lại đáng kể thị trường đất hiếm toàn cầu và giảm bớt sự phụ thuộc vào nguồn cung từ Trung Quốc. Các nhà địa chất nước này đã tìm thấy một mỏ đất hiếm (Rare Earth Elements - REE) mới với trữ lượng ước tính khổng lồ.

Chi tiết về mỏ đất hiếm mới

Theo thông báo từ Bộ Công nghiệp và Xây dựng Kazakhstan (dẫn lại bởi Reuters), mỏ đất hiếm mới được phát hiện nằm ở vùng Zhana Kazakhstan, cách thủ đô Astana khoảng 421 km. Mỏ nằm ở độ sâu khoảng 300 mét dưới lòng đất.

Điều quan trọng là trữ lượng ước tính của mỏ này lên tới hơn 20 triệu tấn. Nó chứa một lượng lớn các nguyên tố đất hiếm có giá trị cao như neodymium (Nd), cerium (Ce), lanthanum (La), và yttrium (Y). Đây là những nguyên liệu không thể thiếu trong hàng loạt ứng dụng công nghệ cao, bao gồm:

• Sản xuất nam châm vĩnh cửu cho động cơ xe điện (EV) và turbine gió.
• Chế tạo các linh kiện điện tử tiêu dùng (màn hình, loa...).
• Ứng dụng trong truyền thông vệ tinh, hệ thống radar và quốc phòng.

Đánh giá sơ bộ cho thấy mật độ kim loại đất hiếm trung bình tại khu mỏ vào khoảng 700 gram/tấn. Hiện tại, các thông tin chi tiết về công ty khai thác tiềm năng hay mốc thời gian triển khai khai khoáng vẫn chưa được công bố.

Ý nghĩa địa chính trị và kinh tế

Phát hiện này có ý nghĩa địa chính trị và kinh tế vô cùng to lớn. Hiện tại, Kazakhstan không nằm trong danh sách các quốc gia sản xuất đất hiếm của Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS). Nếu trữ lượng 20 triệu tấn được xác nhận qua các khảo sát chi tiết hơn, quốc gia Trung Á này có thể vươn lên vị trí hàng đầu thế giới về trữ lượng đất hiếm, chỉ đứng sau Trung Quốc (trữ lượng ước tính 44 triệu tấn) và có thể cả Brazil.

Phát hiện này diễn ra vào thời điểm then chốt khi nhu cầu đất hiếm toàn cầu đang tăng vọt, được thúc đẩy bởi quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch và sự phát triển của các công nghệ mới. Trong bối cảnh Trung Quốc đang thống trị gần như toàn bộ chuỗi cung ứng đất hiếm toàn cầu (từ khai thác đến tinh chế), việc xuất hiện một nguồn cung lớn tiềm năng như ở Kazakhstan được kỳ vọng sẽ giúp đa dạng hóa thị trường, giảm sự phụ thuộc vào một nhà sản xuất duy nhất và có thể bình ổn giá cả.

So sánh với trữ lượng của Trung Quốc và Việt Nam
Để thấy rõ quy mô của phát hiện mới tại Kazakhstan, có thể so sánh với trữ lượng của các quốc gia khác:

• Trung Quốc: Sở hữu trữ lượng đất hiếm lớn nhất thế giới (~44 triệu tấn), liên tục có những phát hiện mới (như mỏ 1,15 triệu tấn ở Vân Nam gần đây) và là nhà xuất khẩu hàng đầu (55.431 tấn năm 2024).
• Việt Nam: Sở hữu trữ lượng đất hiếm lớn thứ hai thế giới, ước tính khoảng 22 triệu tấn. Mỏ lớn nhất là Đông Pao (Lai Châu) với trữ lượng quy đổi hơn 11,3 triệu tấn.

Thách thức và các bước tiếp theo

Mặc dù tiềm năng rất lớn, việc phát triển khu mỏ đất hiếm tại Zhana Kazakhstan cũng đặt ra nhiều thách thức không nhỏ. Quá trình khai thác và xử lý đất hiếm thường gây ra những tác động tiêu cực lớn đến môi trường (ô nhiễm đất, nước, phóng xạ...). Việc thiết lập một quy trình khai thác bền vững, giảm thiểu tác động môi trường là yếu tố then chốt để đảm bảo sự thành công lâu dài của dự án.

Trước mắt, các nhà chức trách Kazakhstan sẽ cần tiến hành thêm nhiều khảo sát địa chất chi tiết và nghiên cứu tính khả thi kinh tế - kỹ thuật trước khi có thể đưa ra quyết định cuối cùng về việc khai thác khu mỏ này.

Phát hiện mỏ đất hiếm trữ lượng hơn 20 triệu tấn tại Kazakhstan là một tin tức quan trọng, có khả năng làm thay đổi cục diện thị trường đất hiếm toàn cầu. Nó mang lại hy vọng về một nguồn cung đa dạng hơn, giảm bớt sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Tuy nhiên, con đường từ phát hiện đến khai thác thương mại quy mô lớn vẫn còn dài và đầy thách thức, đòi hỏi sự đầu tư lớn về công nghệ, tài chính và các giải pháp khai thác bền vững.