Yu Ki San
Writer
Việc Amazon, Google, Microsoft xây dựng ngày càng nhiều cơ sở xử lý dữ liệu ở các vùng khô cạn đang tiêu thụ lượng nước khổng lồ, gây áp lực nặng nề lên nguồn tài nguyên địa phương.
Những điểm chính
Một báo cáo điều tra mới thực hiện bởi tổ chức báo chí SourceMaterial phối hợp với tờ The Guardian đã gióng lên hồi chuông cảnh báo: các gã khổng lồ công nghệ như Amazon, Microsoft và Google đang tiêu thụ một lượng nước cực lớn để vận hành và làm mát các trung tâm dữ liệu của họ, và đáng lo ngại hơn, họ đang tăng cường xây dựng các cơ sở mới tại những khu vực khô cằn nhất thế giới.
Trung tâm dữ liệu, nơi chứa hàng ngàn máy chủ hoạt động liên tục để lưu trữ, xử lý thông tin và huấn luyện các mô hình AI phức tạp, tỏa ra một lượng nhiệt khổng lồ. Để duy trì hoạt động ổn định và tránh quá nhiệt, các hệ thống làm mát bằng nước là cực kỳ cần thiết. Theo điều tra của SourceMaterial, hiện có ít nhất 38 trung tâm dữ liệu của Amazon, Microsoft, Google đang hoạt động tại các vùng bị căng thẳng về nguồn nước, và 24 trung tâm khác đang được phát triển tại những khu vực tương tự. Tổng cộng, báo cáo đã lập bản đồ 632 trung tâm đang hoạt động hoặc xây dựng của ba ông lớn này trên toàn cầu, với 78% trong số đó có kế hoạch mở rộng quy mô.
Việc đặt các trung tâm này ở những vùng khô hạn càng làm trầm trọng thêm vấn đề. Ví dụ điển hình là tại vùng Aragon của Tây Ban Nha, một khu vực nông nghiệp đối mặt với hạn hán. Amazon đang xây dựng 3 trung tâm dữ liệu mới tại đây, được cấp phép tiêu thụ khoảng 755.720 mét khối nước mỗi năm – lượng nước đủ để tưới tiêu cho 233 hecta ngô, loại cây trồng chính của vùng. Các chuyên gia ước tính con số thực tế còn có thể cao hơn nếu tính cả lượng nước cần thiết để sản xuất điện năng cung cấp cho các cơ sở này.
Tình hình tương tự cũng diễn ra tại Mỹ, quốc gia có số lượng trung tâm dữ liệu lớn nhất. Google được ghi nhận là hoạt động tích cực nhất ở các vùng khô cằn, với 7 trung tâm đang vận hành và 6 trung tâm khác đang xây dựng tại các khu vực thiếu nước. Meta (Facebook) cũng không đứng ngoài cuộc chơi với một trung tâm dữ liệu trị giá 1 tỷ USD ở Mesa, Arizona, bên cạnh hai cơ sở khác đã hoạt động gần đó.
Mức độ minh bạch về việc sử dụng nước của các công ty này cũng khác nhau. Microsoft báo cáo 42% lượng nước tiêu thụ của họ trong năm 2023 là ở các vùng thiếu nước. Con số của Google là 15%, trong khi Amazon không tiết lộ tỷ lệ này.
Đối mặt với áp lực ngày càng tăng, các gã khổng lồ công nghệ đã đặt ra những mục tiêu tham vọng về phát triển bền vững. Cả Amazon, Microsoft và Google đều cam kết sẽ "bù đắp" (replenish) nhiều nước hơn lượng họ tiêu thụ vào năm 2030, hay còn gọi là mục tiêu "water positive". Amazon cho biết hiện họ đang bù đắp được 41% lượng nước sử dụng ở những khu vực kém bền vững. Các công ty cũng khẳng định đang tìm cách sử dụng nước hiệu quả hơn. Amazon gần đây còn công bố một công cụ AI giúp nông dân ở Aragon tiết kiệm nước tưới tiêu, dù thừa nhận dự án này chưa thể bù đắp cho lượng nước mà chính các trung tâm dữ liệu của họ tiêu thụ.
Bên cạnh các cam kết dài hạn, một số giải pháp công nghệ cũng đang được exploră. Microsoft đã giới thiệu các thiết kế trung tâm dữ liệu không sử dụng nước để làm mát. Google cũng cho biết sẽ tăng cường áp dụng phương pháp làm mát bằng không khí. Tuy nhiên, hiệu quả và khả năng triển khai rộng rãi của các công nghệ này vẫn cần thời gian để kiểm chứng. Trong khi đó, Bloomberg gần đây đưa tin Microsoft đang giảm quy mô một số kế hoạch xây dựng trung tâm dữ liệu mới, có thể là một tín hiệu cho thấy áp lực về tài nguyên và chi phí đang gia tăng.
Rõ ràng, "cơn khát" nước của các trung tâm dữ liệu đang trở thành một vấn đề môi trường và xã hội cấp bách. Sự phát triển không ngừng của AI và điện toán đám mây không thể tách rời trách nhiệm về việc sử dụng bền vững nguồn tài nguyên nước quý giá, đặc biệt là tại những khu vực đang phải đối mặt với tình trạng khan hiếm ngày càng trầm trọng do biến đổi khí hậu. Các cam kết của những gã khổng lồ công nghệ là đáng ghi nhận, nhưng hành động thực tế và sự minh bạch sẽ là yếu tố quyết định để giải quyết bài toán cân bằng giữa tiến bộ công nghệ và bảo vệ môi trường.
- Nhu cầu AI và lưu trữ đám mây đang thúc đẩy sự bùng nổ của các trung tâm dữ liệu, vốn tiêu thụ lượng nước khổng lồ để làm mát.
- Các công ty công nghệ lớn như Amazon, Google, Microsoft đang xây dựng ngày càng nhiều trung tâm dữ liệu tại các khu vực khô cằn, khan hiếm nước trên toàn cầu, gây áp lực lên nguồn nước địa phương.
- Báo cáo điều tra xác định 38 trung tâm đang hoạt động và 24 trung tâm đang được xây dựng của ba hãng này tại các vùng thiếu nước (ví dụ: Amazon ở Aragon, TBN được phép dùng >750.000 m³/năm).
- Các công ty công nghệ đã đưa ra cam kết sẽ "bù đắp" nhiều nước hơn lượng tiêu thụ (water positive) vào năm 2030 và đang nghiên cứu các giải pháp làm mát hiệu quả hơn (bằng khí, không dùng nước).
- Mặc dù có các cam kết và giải pháp mới, việc mở rộng quy mô lớn tại các vùng khô hạn cùng với sự thiếu minh bạch về lượng nước sử dụng thực tế vẫn là mối lo ngại lớn về môi trường và xã hội.
Một báo cáo điều tra mới thực hiện bởi tổ chức báo chí SourceMaterial phối hợp với tờ The Guardian đã gióng lên hồi chuông cảnh báo: các gã khổng lồ công nghệ như Amazon, Microsoft và Google đang tiêu thụ một lượng nước cực lớn để vận hành và làm mát các trung tâm dữ liệu của họ, và đáng lo ngại hơn, họ đang tăng cường xây dựng các cơ sở mới tại những khu vực khô cằn nhất thế giới.
Trung tâm dữ liệu, nơi chứa hàng ngàn máy chủ hoạt động liên tục để lưu trữ, xử lý thông tin và huấn luyện các mô hình AI phức tạp, tỏa ra một lượng nhiệt khổng lồ. Để duy trì hoạt động ổn định và tránh quá nhiệt, các hệ thống làm mát bằng nước là cực kỳ cần thiết. Theo điều tra của SourceMaterial, hiện có ít nhất 38 trung tâm dữ liệu của Amazon, Microsoft, Google đang hoạt động tại các vùng bị căng thẳng về nguồn nước, và 24 trung tâm khác đang được phát triển tại những khu vực tương tự. Tổng cộng, báo cáo đã lập bản đồ 632 trung tâm đang hoạt động hoặc xây dựng của ba ông lớn này trên toàn cầu, với 78% trong số đó có kế hoạch mở rộng quy mô.
Việc đặt các trung tâm này ở những vùng khô hạn càng làm trầm trọng thêm vấn đề. Ví dụ điển hình là tại vùng Aragon của Tây Ban Nha, một khu vực nông nghiệp đối mặt với hạn hán. Amazon đang xây dựng 3 trung tâm dữ liệu mới tại đây, được cấp phép tiêu thụ khoảng 755.720 mét khối nước mỗi năm – lượng nước đủ để tưới tiêu cho 233 hecta ngô, loại cây trồng chính của vùng. Các chuyên gia ước tính con số thực tế còn có thể cao hơn nếu tính cả lượng nước cần thiết để sản xuất điện năng cung cấp cho các cơ sở này.
Tình hình tương tự cũng diễn ra tại Mỹ, quốc gia có số lượng trung tâm dữ liệu lớn nhất. Google được ghi nhận là hoạt động tích cực nhất ở các vùng khô cằn, với 7 trung tâm đang vận hành và 6 trung tâm khác đang xây dựng tại các khu vực thiếu nước. Meta (Facebook) cũng không đứng ngoài cuộc chơi với một trung tâm dữ liệu trị giá 1 tỷ USD ở Mesa, Arizona, bên cạnh hai cơ sở khác đã hoạt động gần đó.
Mức độ minh bạch về việc sử dụng nước của các công ty này cũng khác nhau. Microsoft báo cáo 42% lượng nước tiêu thụ của họ trong năm 2023 là ở các vùng thiếu nước. Con số của Google là 15%, trong khi Amazon không tiết lộ tỷ lệ này.
Đối mặt với áp lực ngày càng tăng, các gã khổng lồ công nghệ đã đặt ra những mục tiêu tham vọng về phát triển bền vững. Cả Amazon, Microsoft và Google đều cam kết sẽ "bù đắp" (replenish) nhiều nước hơn lượng họ tiêu thụ vào năm 2030, hay còn gọi là mục tiêu "water positive". Amazon cho biết hiện họ đang bù đắp được 41% lượng nước sử dụng ở những khu vực kém bền vững. Các công ty cũng khẳng định đang tìm cách sử dụng nước hiệu quả hơn. Amazon gần đây còn công bố một công cụ AI giúp nông dân ở Aragon tiết kiệm nước tưới tiêu, dù thừa nhận dự án này chưa thể bù đắp cho lượng nước mà chính các trung tâm dữ liệu của họ tiêu thụ.
Bên cạnh các cam kết dài hạn, một số giải pháp công nghệ cũng đang được exploră. Microsoft đã giới thiệu các thiết kế trung tâm dữ liệu không sử dụng nước để làm mát. Google cũng cho biết sẽ tăng cường áp dụng phương pháp làm mát bằng không khí. Tuy nhiên, hiệu quả và khả năng triển khai rộng rãi của các công nghệ này vẫn cần thời gian để kiểm chứng. Trong khi đó, Bloomberg gần đây đưa tin Microsoft đang giảm quy mô một số kế hoạch xây dựng trung tâm dữ liệu mới, có thể là một tín hiệu cho thấy áp lực về tài nguyên và chi phí đang gia tăng.
Rõ ràng, "cơn khát" nước của các trung tâm dữ liệu đang trở thành một vấn đề môi trường và xã hội cấp bách. Sự phát triển không ngừng của AI và điện toán đám mây không thể tách rời trách nhiệm về việc sử dụng bền vững nguồn tài nguyên nước quý giá, đặc biệt là tại những khu vực đang phải đối mặt với tình trạng khan hiếm ngày càng trầm trọng do biến đổi khí hậu. Các cam kết của những gã khổng lồ công nghệ là đáng ghi nhận, nhưng hành động thực tế và sự minh bạch sẽ là yếu tố quyết định để giải quyết bài toán cân bằng giữa tiến bộ công nghệ và bảo vệ môi trường.
