Nghiêm cấm sử dụng AI xâm phạm bí mật nhà nước

[404 Not Found]

Quốc hội vừa thông qua Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi) với 434/436 đại biểu tán thành. Luật gồm 5 chương, 28 điều và sẽ có hiệu lực từ 1/3/2026. Điểm đáng chú ý nhất là nghiêm cấm việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và các công nghệ mới để xâm phạm bí mật nhà nước, phản ánh nhu cầu cấp thiết trong bối cảnh công nghệ số phát triển nhanh và các nguy cơ rò rỉ thông tin ngày càng tinh vi.

Bảo vệ thông tin trong kỷ nguyên số​

Trước đây, việc bảo vệ bí mật nhà nước chủ yếu dựa trên văn bản giấy và quy trình truyền thống. Tuy nhiên, với sự xuất hiện của dữ liệu điện tử, AI và các công nghệ mới, việc bảo mật thông tin trở nên phức tạp hơn. Luật sửa đổi lần này làm rõ các khái niệm về bí mật nhà nước, văn bản điện tử bí mật và mạng LAN độc lập, đồng thời mở rộng phạm vi áp dụng ra cả dữ liệu số, nhằm thích ứng với môi trường số hóa hiện nay.

Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang nhấn mạnh, phạm vi bí mật nhà nước được giới hạn trong các lĩnh vực trọng yếu như lập pháp, ngân sách, công nghiệp, nông nghiệp, môi trường, văn hóa, y tế và lao động xã hội. Quy định này vừa bảo vệ thông tin quan trọng, vừa không cản trở quá trình đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế.

Chẳng hạn, trong các cơ quan nhà nước, nhiều thông tin ngân sách hay dự án nghiên cứu khoa học có giá trị cao, nếu bị rò rỉ có thể ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích quốc gia. Việc luật mới làm rõ phạm vi này giúp các cơ quan xác định đúng loại thông tin cần bảo vệ, tránh tình trạng bảo vệ quá mức gây tốn thời gian và chi phí.

AI và công nghệ mới dưới sự kiểm soát​

Một điểm quan trọng là cấm tuyệt đối việc sử dụng AI hoặc công nghệ mới để truy cập, thu thập hay xâm phạm bí mật nhà nước. Các cơ quan, tổ chức phải đảm bảo mạng LAN độc lập, máy tính và thiết bị lưu trữ bí mật được bảo vệ nghiêm ngặt.

Chính phủ cũng sẽ hướng dẫn chi tiết quy trình tạo lập, sao chép, gửi – nhận văn bản điện tử bí mật, đồng thời quản lý việc mang tài liệu ra khỏi nơi lưu giữ. Những quy định này vừa bảo vệ thông tin, vừa phục vụ công tác trong nước, đặc biệt trong bối cảnh làm việc từ xa và lưu trữ điện tử ngày càng phổ biến.

Nếu không có quy định này, rủi ro là rất lớn. Chỉ một AI hoặc phần mềm tự động truy cập trái phép vào cơ sở dữ liệu nhạy cảm cũng có thể gây rò rỉ hàng loạt thông tin quan trọng, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia và uy tín của cơ quan.

Chỉ thông tin quan trọng mới là bí mật​

Luật sửa đổi làm rõ rằng chỉ những thông tin quan trọng, khi bị lộ hoặc mất, có thể gây nguy hại tới lợi ích quốc gia và dân tộc mới được đưa vào danh mục bí mật nhà nước. Đây là bước cải tiến giúp tránh tình trạng “bảo vệ quá mức” thông tin, đồng thời tạo điều kiện để các cơ quan sử dụng và chia sẻ dữ liệu hợp lý, hiệu quả.

Ví dụ, thông tin về quy trình nội bộ hoặc các tài liệu không nhạy cảm sẽ không bị xếp vào danh mục bí mật, giúp giảm thủ tục hành chính và tăng hiệu quả công việc.

Phân loại và giải mật​

Luật mới đưa ra hai tiêu chí phân loại bí mật: tính chất và mức độ quan trọng của thông tin, cùng mức độ nguy hại nếu bị lộ. Thông tin được xếp vào các mức Tuyệt mật, Tối mật hoặc Mật theo danh mục cụ thể.

Việc giải mật cũng được thực hiện cẩn trọng. Chỉ khi liên quan trực tiếp đến lợi ích quốc gia, kinh tế – xã hội hoặc hội nhập quốc tế mới cần thành lập hội đồng. Hội đồng tư vấn người đứng đầu cơ quan về việc giải mật, đảm bảo quyết định chính xác, khách quan và an toàn, tránh gây hại cho lợi ích quốc gia.

Quản lý kỹ thuật và an ninh mạng​

Các vấn đề về chuẩn kỹ thuật, mã hóa, thiết bị nghe lén hay quay lén sẽ được quản lý theo luật chuyên ngành về cơ yếu và an ninh mạng. Điều này vừa tránh chồng chéo vừa đảm bảo biện pháp bảo vệ thông tin mật hiệu quả và đúng chuyên môn, đồng thời thích ứng với sự phát triển nhanh của công nghệ.

Ví dụ, các doanh nghiệp triển khai phần mềm quản lý dữ liệu nhạy cảm sẽ phải tuân thủ tiêu chuẩn bảo mật đã được phê duyệt, đảm bảo an toàn thông tin, tránh rủi ro pháp lý và bảo vệ uy tín tổ chức.

Ý nghĩa và tác động​

Quy định cấm AI và công nghệ mới xâm phạm bí mật nhà nước không chỉ bảo vệ thông tin nhạy cảm mà còn đặt ra chuẩn mực trong việc ứng dụng công nghệ tiên tiến. Đây là lời nhắc nhở các cơ quan, tổ chức và doanh nghiệp rằng bảo vệ thông tin quốc gia phải song hành với đổi mới sáng tạo.

Nhìn chung, luật mới cho thấy một thông điệp rõ ràng: bảo vệ bí mật nhà nước không phải là rào cản, mà là nền tảng để phát triển an toàn và bền vững trong kỷ nguyên số hóa.

Tổng hợp​

 

Được phối hợp thực hiện bởi các chuyên gia của Bkav, cộng đồng An ninh mạng Việt Nam WhiteHat và cộng đồng Khoa học công nghệ VnReview