Nguyên nhân sâu xa khiến thị trường xe điện Trung Quốc vỡ trận khi BYD giảm giá 30%

[Linh Pham]

Mới đây việc tập đoàn xe điện BYD của Trung Quốc công bố một loạt các đợt giảm giá lên đến 30%, thậm chí có những dòng xe như Seagull giảm xuống còn 7.750 USD đã khiến toàn thị trường náo loạn.

Tình trạng cung vượt cầu​

Một trong những nguyên nhân chính khiến thị trường xe điện Trung Quốc rơi vào tình trạng hỗn loạn là sự mất cân đối nghiêm trọng giữa cung và cầu. Theo báo cáo của Morgan Stanley, các nhà sản xuất xe điện tại Trung Quốc, bao gồm cả BYD, đã tăng cường sản xuất với tốc độ chóng mặt nhờ các chính sách hỗ trợ từ chính phủ. Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã đầu tư mạnh mẽ vào ngành công nghiệp xe điện, từ xây dựng nhà máy, phát triển công nghệ pin, đến mở rộng chuỗi cung ứng. Kết quả là năng lực sản xuất xe điện của nước này đã vượt xa nhu cầu thực tế của thị trường nội địa.

Để giải quyết lượng tồn kho, BYD đã giảm giá mạnh cho 22 mẫu xe, bao gồm cả xe điện và xe hybrid. Chẳng hạn, mẫu xe hatchback Seagull, vốn đã là dòng xe giá rẻ, được giảm 20%, từ 69.800 nhân dân tệ xuống còn 55.800 nhân dân tệ (tương đương 7.780 USD). Mẫu Han PHEV động cơ kép thậm chí giảm tới 34%, xuống mức thấp nhất trong lịch sử dòng xe này. Động thái này, theo nhận định của các chuyên gia trên Bloomberg, không chỉ nhằm kích cầu mà còn là nỗ lực để duy trì vị thế dẫn đầu của BYD trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt. Tuy nhiên, chiến lược này đã gây áp lực lớn lên các nhà sản xuất nhỏ hơn như Xpeng hay Li Auto, vốn không đủ tiềm lực tài chính để tham gia cuộc chiến giá cả. Kết quả là một thị trường hỗn loạn, với nhiều hãng xe nhỏ đứng trước nguy cơ phá sản.

Chính sách trợ giá của chính phủ Trung Quốc​

Theo Morgan Stanley, các nhà sản xuất xe điện tại Trung Quốc, bao gồm BYD, đã tăng sản lượng lên đáng kể nhờ các chính sách hỗ trợ từ chính phủ, với năng lực sản xuất đạt hơn 10 triệu xe điện mỗi năm, trong khi nhu cầu nội địa chỉ đạt khoảng 7 triệu xe vào năm 2024. Số liệu từ Bộ Công Thương cho thấy, chỉ riêng trong giai đoạn 2015-2020, chính phủ đã chi hơn 60 tỷ USD để thúc đẩy sản xuất xe điện.

Tuy nhiên, chính sách này lại vô tình khuyến khích các nhà sản xuất tập trung vào việc gia tăng sản lượng mà không đánh giá kỹ lưỡng nhu cầu thực tế của thị trường. Khi các khoản trợ cấp dần bị cắt giảm trong những năm gần đây, nhiều nhà sản xuất nhận ra họ đang đối mặt với lượng xe tồn kho lớn mà không có đủ người mua. Để cạnh tranh và duy trì thị phần, BYD đã tiên phong trong việc giảm giá, gây ra hiệu ứng domino khiến các hãng khác cũng phải cắt giảm giá bán. Điều này không chỉ làm suy yếu lợi nhuận của toàn ngành mà còn khiến nhiều nhà sản xuất nhỏ rơi vào nguy cơ phá sản, làm gia tăng sự bất ổn trên thị trường.

“Chính sách trợ giá đã tạo ra một ‘bong bóng sản xuất’ trong ngành xe điện Trung Quốc, và việc BYD giảm giá mạnh là dấu hiệu cho thấy bong bóng này đang bắt đầu vỡ.” Cuộc chiến giá cả không chỉ làm giảm biên lợi nhuận của các nhà sản xuất mà còn đẩy nhiều hãng xe nhỏ vào tình thế nguy hiểm, với nguy cơ bị loại khỏi thị trường nếu không thể cạnh tranh về giá.

Áp lực từ thị trường quốc tế​

Các thị trường lớn như Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu đã áp đặt thuế quan cao đối với xe điện Trung Quốc để bảo vệ ngành công nghiệp nội địa. Cụ thể, Hoa Kỳ đã tăng thuế nhập khẩu xe điện Trung Quốc lên 100% vào năm 2024, khiến các hãng như BYD gần như không thể tiếp cận thị trường này. Liên minh châu Âu cũng áp thuế bổ sung lên tới 38% đối với xe điện Trung Quốc, làm giảm đáng kể khả năng xuất khẩu của các nhà sản xuất.

Để đối phó, BYD đã chuyển hướng sang các thị trường mới nổi như Đông Nam Á, nơi nhu cầu xe điện đang tăng trưởng. Tuy nhiên, để cạnh tranh ở các thị trường như Thái Lan hay Việt Nam, BYD đã áp dụng chiến lược giảm giá sâu, chiến lược này nhằm “triệt hạ” các đối thủ như Tesla tại các thị trường đang phát triển, nhưng đồng thời cũng gây ra sự xáo trộn lớn trong chuỗi cung ứng và giá cả tại khu vực.

Tuy nhiên, chiến lược này cũng có cái giá của nó. Giá cổ phiếu của BYD trên sàn giao dịch Hồng Kông đã giảm 8.6% ngay sau khi công bố chương trình giảm giá, phản ánh lo ngại của nhà đầu tư về biên lợi nhuận của công ty. Các hãng xe khác như NIO và Xpeng cũng chứng kiến giá cổ phiếu giảm mạnh, cho thấy sự bất ổn lan rộng trong ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc. Chủ tịch Tập đoàn Great Wall Motors so sánh ngành xe hiện tại với thị trường bất động sản phình to quá mức – nơi đại gia Evergrande từng là biểu tượng, rồi sụp đổ vì nợ nần chồng chất.

"Nỗi sợ Evergrande" tái diễn ​

Hệ lụy là sự bất ổn lan rộng, với nguy cơ các hãng xe nhỏ bị loại khỏi thị trường và niềm tin của người tiêu dùng bị lung lay do lo ngại về chất lượng và giá trị lâu dài của xe điện giá rẻ. Một số ý kiến trên X thậm chí còn đề cập đến các vấn đề an toàn, với ước tính rằng mỗi tháng có khoảng 700 xe điện BYD tại Trung Quốc gặp sự cố cháy nổ, làm gia tăng mối lo ngại về chất lượng sản phẩm khi giá bị cắt giảm mạnh.

Để vượt qua khủng hoảng, ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc cần điều chỉnh chiến lược, tập trung vào việc cân bằng sản xuất với nhu cầu thực tế, tối ưu hóa chuỗi cung ứng, và đầu tư vào công nghệ để nâng cao chất lượng sản phẩm. Chính phủ Trung Quốc cũng cần xem xét lại các chính sách trợ giá, chuyển từ việc khuyến khích sản xuất ồ ạt sang hỗ trợ nghiên cứu và phát triển, đồng thời xây dựng một hệ sinh thái xe điện bền vững hơn.

 

[Thanh Sơn]

đua nhau sản xuất giờ đại hạ giá,lỗ có chính phủ lo