Huyền Trang
Writer
Khi phóng viên The Verge Adi Robertson đọc bài viết của đồng nghiệp Kylie Robison về công cụ tạo hình ảnh mới của OpenAI vào thứ Ba, cô đã nghĩ tuần này sẽ thật thú vị. Hình ảnh do AI tạo ra luôn gây tranh cãi về mặt đạo đức, nhưng Adi thấy chúng rất giải trí. Suốt ngày hôm đó, cây viết The Verge này đã quan sát các đồng nghiệp thử nghiệm ChatGPT, từ những hình ảnh dễ thương đến kỳ quái. Nhưng đến chiều thứ Năm, ngày 27/3/2025, Nhà Trắng đã làm hỏng niềm vui đó.
Trên tài khoản X chính thức, Nhà Trắng đăng một bức ảnh thực tế của một người phụ nữ đang khóc, được mô tả là một kẻ buôn fentanyl và nhập cư bất hợp pháp bị bắt giữ. Ngay sau đó, họ bổ sung một hình ảnh hoạt hình – gần như chắc chắn do AI tạo ra – cho thấy một sĩ quan đang còng tay người phụ nữ đang nức nở. Dù không ghi nguồn cụ thể, hình ảnh này mang đậm phong cách Studio Ghibli, vốn đang là trào lưu hot từ ChatGPT trong tuần qua. Sự kết hợp này khiến Adi Robertson không khỏi bàng hoàng.
Việc sử dụng một công cụ phần mềm theo cách tiêu cực không nhất thiết phải lên án chính công cụ đó. Nhưng khi hình ảnh này xuất hiện giữa hàng loạt bài đăng trên mạng xã hội, phóng viên The Verge nhận ra trào lưu Ghibli đáng yêu và chiến dịch truyền thông của Nhà Trắng dường như có điểm chung kỳ lạ: cả hai đều phản ánh tư duy xem sự tử tế là yếu đuối, còn sự vô cảm là đặc quyền của kẻ mạnh.
Cây viết The Verge cùng đội ngũ đã liên hệ với OpenAI và Nhà Trắng để hỏi thêm chi tiết, nhưng động thái này trông giống như một quảng cáo kỳ quặc cho ChatGPT – một sản phẩm mà Tổng thống Donald Trump có mối liên hệ công khai. Trump từng xuất hiện cùng CEO OpenAI Sam Altman để công bố dự án Stargate, và Altman cũng tích cực quảng bá tính năng Ghibli-style này cho người dùng trả phí. Dù không chắc chắn 100% rằng ChatGPT là công cụ tạo ra hình ảnh đó sự trùng hợp này khó có thể bỏ qua.
Bề ngoài, phong cách Ghibli – vốn nổi tiếng với sự ấm áp, trong sáng – dường như không hợp với mục tiêu của Nhà Trắng: một kiểu thể hiện sự tàn nhẫn đầy tính phô trương trên mạng xã hội. Đây là tài khoản từng đăng video “ASMR: Chuyến bay trục xuất người nhập cư bất hợp pháp” với tiếng xích leng keng của tù nhân. Hành động này vừa thô thiển vừa trẻ con, ngay cả khi thông tin họ đưa ra là chính xác (dù đôi khi có thể sai, như trường hợp nhầm hình xăm nhận thức tự kỷ thành biểu tượng băng đảng). Không ai coi việc công khai chế giễu một người bị giam giữ nhập cư cấp thấp là cách quản lý tốt hay thông điệp đạo đức.
Thế nhưng, phong cách Ghibli lại làm dịu đi sự khắc nghiệt đó một cách kỳ lạ. Một nhà bình luận bảo thủ ở Thung lũng Silicon thậm chí còn chỉ ra rằng hình ảnh một người phụ nữ anime khóc lóc bị bắt bởi một sĩ quan lạnh lùng khó khiến người xem đồng cảm với phía chính quyền. Ngược lại, truyền thông AI nói chung lại rất hợp với phong cách của phong trào MAGA – từ những bức ảnh chỉnh sửa Trump thành người cơ bắp cho đến các liên kết với ngành AI, như Elon Musk của xAI hay David Sacks, “hoàng đế AI” mới của Trump.
Phóng viên The Verge không rõ OpenAI hay Sam Altman nghĩ gì về việc Nhà Trắng dùng trào lưu này để quảng bá chính sách trục xuất cứng rắn. Trước đây, Altman từng ủng hộ các giá trị tiến bộ, nhưng giờ đây, khi Silicon Valley nghiêng về phía hữu và Trump nắm quyền, việc công khai phản đối chính quyền có thể là rủi ro kinh doanh. OpenAI nhấn mạnh rằng công cụ của họ linh hoạt, có rào chắn tùy chỉnh, và có thể xem đây chỉ là một cách sử dụng như Photoshop – nếu không phải Nhà Trắng đăng, hình ảnh này thậm chí có thể được hiểu là phản đối chính sách bắt giữ.
Dẫu vậy, 8 năm trước, khi Trump và Thung lũng Silicon còn đối đầu, một công ty lớn như OpenAI có thể đã lên tiếng giữ khoảng cách. Một tuyên bố đơn giản như “Chúng tôi ủng hộ tự do sáng tạo, nhưng bài đăng này không phản ánh giá trị của OpenAI” không khó để đưa ra. Giờ đây, áp lực chính trị và kinh doanh khiến điều đó gần như không thể.
Adi Robertson không phủ nhận sức hút của việc “Ghibli hóa” ảnh – nhiều hình ảnh thực sự rất đáng yêu. Nhưng Hayao Miyazaki, biểu tượng của Studio Ghibli, lại là một trong những nghệ sĩ phản đối AI mạnh mẽ nhất. Ông từng gọi AI animation là “sự xúc phạm đến sự sống” và không có dấu hiệu nào cho thấy ông đồng ý để ChatGPT sao chép phong cách của mình – có lẽ được huấn luyện từ chính tác phẩm của ông. Như tác giả Brian Merchant của Blood in the Machine chỉ ra, việc dùng Ghibli để quảng bá là một động thái quyền lực, ngầm nói với các nghệ sĩ: “Chúng tôi sẽ lấy thứ chúng tôi muốn, và chúng tôi không cần sự đồng ý của bạn.”
Cả công nghệ hiện đại và chính trị thời Trump đều mang tư duy thống trị: sức mạnh và tiền bạc cho phép bạn ép buộc người khác. Với Trump, điều này rõ ràng. Với công nghệ, nó thể hiện qua những tính năng AI vô nghĩa thay thế thứ hữu ích, qua niềm tin rằng công nghệ sẽ thắng vì nó “không thể tránh khỏi”, chứ không phải vì nó mang lại giá trị thực sự. Phê bình bị xem là phá hoại, còn sự đồng cảm hay thỏa hiệp là yếu đuối.
Điều trớ trêu là trong vô số ứng dụng AI vô dụng, bộ lọc Ghibli lại cực kỳ phổ biến. OpenAI hoàn toàn có thể khai thác sức hút này mà không xúc phạm những người sáng tạo. Họ có thể hợp tác với các nghệ sĩ thay vì coi họ là nguồn dữ liệu lỗi thời, hoặc chọn một họa sĩ ít tên tuổi để quảng bá. Nhưng điều đó đòi hỏi sự tôn trọng – thứ dường như không tồn tại trong tư duy hiện tại của ngành công nghệ.
Cây viết The Verge không cho rằng dùng ChatGPT là sai trái – ai cũng phải tự đặt giới hạn đạo đức cho mình. Nhưng khi Nhà Trắng biến một trào lưu vui nhộn thành công cụ bắt nạt kẻ yếu trong khi OpenAI im lặng, điều đó thật đáng buồn. Các nhà nghiên cứu của họ có nghĩ đây là “AI vì điều tốt”? Và khi mọi công ty ở Thung lũng Silicon đua nhau bán hệ thống AI, họ sẽ đặt ranh giới ở đâu?
#cơnsốtGhiblitrênChatGPT
Trên tài khoản X chính thức, Nhà Trắng đăng một bức ảnh thực tế của một người phụ nữ đang khóc, được mô tả là một kẻ buôn fentanyl và nhập cư bất hợp pháp bị bắt giữ. Ngay sau đó, họ bổ sung một hình ảnh hoạt hình – gần như chắc chắn do AI tạo ra – cho thấy một sĩ quan đang còng tay người phụ nữ đang nức nở. Dù không ghi nguồn cụ thể, hình ảnh này mang đậm phong cách Studio Ghibli, vốn đang là trào lưu hot từ ChatGPT trong tuần qua. Sự kết hợp này khiến Adi Robertson không khỏi bàng hoàng.
Việc sử dụng một công cụ phần mềm theo cách tiêu cực không nhất thiết phải lên án chính công cụ đó. Nhưng khi hình ảnh này xuất hiện giữa hàng loạt bài đăng trên mạng xã hội, phóng viên The Verge nhận ra trào lưu Ghibli đáng yêu và chiến dịch truyền thông của Nhà Trắng dường như có điểm chung kỳ lạ: cả hai đều phản ánh tư duy xem sự tử tế là yếu đuối, còn sự vô cảm là đặc quyền của kẻ mạnh.
Cây viết The Verge cùng đội ngũ đã liên hệ với OpenAI và Nhà Trắng để hỏi thêm chi tiết, nhưng động thái này trông giống như một quảng cáo kỳ quặc cho ChatGPT – một sản phẩm mà Tổng thống Donald Trump có mối liên hệ công khai. Trump từng xuất hiện cùng CEO OpenAI Sam Altman để công bố dự án Stargate, và Altman cũng tích cực quảng bá tính năng Ghibli-style này cho người dùng trả phí. Dù không chắc chắn 100% rằng ChatGPT là công cụ tạo ra hình ảnh đó sự trùng hợp này khó có thể bỏ qua.
Bề ngoài, phong cách Ghibli – vốn nổi tiếng với sự ấm áp, trong sáng – dường như không hợp với mục tiêu của Nhà Trắng: một kiểu thể hiện sự tàn nhẫn đầy tính phô trương trên mạng xã hội. Đây là tài khoản từng đăng video “ASMR: Chuyến bay trục xuất người nhập cư bất hợp pháp” với tiếng xích leng keng của tù nhân. Hành động này vừa thô thiển vừa trẻ con, ngay cả khi thông tin họ đưa ra là chính xác (dù đôi khi có thể sai, như trường hợp nhầm hình xăm nhận thức tự kỷ thành biểu tượng băng đảng). Không ai coi việc công khai chế giễu một người bị giam giữ nhập cư cấp thấp là cách quản lý tốt hay thông điệp đạo đức.
Thế nhưng, phong cách Ghibli lại làm dịu đi sự khắc nghiệt đó một cách kỳ lạ. Một nhà bình luận bảo thủ ở Thung lũng Silicon thậm chí còn chỉ ra rằng hình ảnh một người phụ nữ anime khóc lóc bị bắt bởi một sĩ quan lạnh lùng khó khiến người xem đồng cảm với phía chính quyền. Ngược lại, truyền thông AI nói chung lại rất hợp với phong cách của phong trào MAGA – từ những bức ảnh chỉnh sửa Trump thành người cơ bắp cho đến các liên kết với ngành AI, như Elon Musk của xAI hay David Sacks, “hoàng đế AI” mới của Trump.
Phóng viên The Verge không rõ OpenAI hay Sam Altman nghĩ gì về việc Nhà Trắng dùng trào lưu này để quảng bá chính sách trục xuất cứng rắn. Trước đây, Altman từng ủng hộ các giá trị tiến bộ, nhưng giờ đây, khi Silicon Valley nghiêng về phía hữu và Trump nắm quyền, việc công khai phản đối chính quyền có thể là rủi ro kinh doanh. OpenAI nhấn mạnh rằng công cụ của họ linh hoạt, có rào chắn tùy chỉnh, và có thể xem đây chỉ là một cách sử dụng như Photoshop – nếu không phải Nhà Trắng đăng, hình ảnh này thậm chí có thể được hiểu là phản đối chính sách bắt giữ.
Dẫu vậy, 8 năm trước, khi Trump và Thung lũng Silicon còn đối đầu, một công ty lớn như OpenAI có thể đã lên tiếng giữ khoảng cách. Một tuyên bố đơn giản như “Chúng tôi ủng hộ tự do sáng tạo, nhưng bài đăng này không phản ánh giá trị của OpenAI” không khó để đưa ra. Giờ đây, áp lực chính trị và kinh doanh khiến điều đó gần như không thể.
Adi Robertson không phủ nhận sức hút của việc “Ghibli hóa” ảnh – nhiều hình ảnh thực sự rất đáng yêu. Nhưng Hayao Miyazaki, biểu tượng của Studio Ghibli, lại là một trong những nghệ sĩ phản đối AI mạnh mẽ nhất. Ông từng gọi AI animation là “sự xúc phạm đến sự sống” và không có dấu hiệu nào cho thấy ông đồng ý để ChatGPT sao chép phong cách của mình – có lẽ được huấn luyện từ chính tác phẩm của ông. Như tác giả Brian Merchant của Blood in the Machine chỉ ra, việc dùng Ghibli để quảng bá là một động thái quyền lực, ngầm nói với các nghệ sĩ: “Chúng tôi sẽ lấy thứ chúng tôi muốn, và chúng tôi không cần sự đồng ý của bạn.”
Cả công nghệ hiện đại và chính trị thời Trump đều mang tư duy thống trị: sức mạnh và tiền bạc cho phép bạn ép buộc người khác. Với Trump, điều này rõ ràng. Với công nghệ, nó thể hiện qua những tính năng AI vô nghĩa thay thế thứ hữu ích, qua niềm tin rằng công nghệ sẽ thắng vì nó “không thể tránh khỏi”, chứ không phải vì nó mang lại giá trị thực sự. Phê bình bị xem là phá hoại, còn sự đồng cảm hay thỏa hiệp là yếu đuối.
Điều trớ trêu là trong vô số ứng dụng AI vô dụng, bộ lọc Ghibli lại cực kỳ phổ biến. OpenAI hoàn toàn có thể khai thác sức hút này mà không xúc phạm những người sáng tạo. Họ có thể hợp tác với các nghệ sĩ thay vì coi họ là nguồn dữ liệu lỗi thời, hoặc chọn một họa sĩ ít tên tuổi để quảng bá. Nhưng điều đó đòi hỏi sự tôn trọng – thứ dường như không tồn tại trong tư duy hiện tại của ngành công nghệ.
Cây viết The Verge không cho rằng dùng ChatGPT là sai trái – ai cũng phải tự đặt giới hạn đạo đức cho mình. Nhưng khi Nhà Trắng biến một trào lưu vui nhộn thành công cụ bắt nạt kẻ yếu trong khi OpenAI im lặng, điều đó thật đáng buồn. Các nhà nghiên cứu của họ có nghĩ đây là “AI vì điều tốt”? Và khi mọi công ty ở Thung lũng Silicon đua nhau bán hệ thống AI, họ sẽ đặt ranh giới ở đâu?
#cơnsốtGhiblitrênChatGPT
