Hail the Judge
Ta chơi xong không trả tiền, vậy đâu có gọi là bán
Chiếc trực thăng đáp xuống đỉnh vách đá, cánh quạt xé toạc bầu không khí lạnh giá. Gina Moseley, nhà thám hiểm của National Geographic, bước ra, hít thở sâu và ngắm nhìn cảnh quan hoang sơ của Greenland. Phía nam, một hồ nước đóng băng trải dài hàng dặm, nhường chỗ cho các cao nguyên xám nâu xen lẫn ánh trắng của sông băng xa xa. Phía bên kia, cách đường chân trời 560 dặm (khoảng 900km), là Bắc Cực. Chỉ có bốn người hiện diện: Moseley, phi công, bạn đời kiêm nhiếp ảnh gia Robbie Shone (cũng là nhà thám hiểm National Geographic), và chuyên gia leo núi kỹ thuật Chris Blakeley. Thời tiết dịu nhẹ, trên mức đóng băng một chút – lý tưởng cho cuộc thám hiểm – nhưng Moseley biết rằng bão có thể ập đến bất ngờ, mang theo gió nguy hiểm và sương mù dày đặc. Họ đang đứng trên ranh giới giữa thảm họa tiềm tàng và khám phá vĩ đại.
Hơn một thập kỷ qua, Moseley – nhà cổ khí hậu học kiêm nhà thám hiểm hang động người Anh – đã mơ về khoảnh khắc này: trở thành thành viên đầu tiên đặt chân vào Hang Wulff Land (WUL-8), một trong những hang động biệt lập nhất Trái Đất. Ý tưởng nảy sinh từ một bức ảnh trinh sát mờ nhạt thời Chiến tranh Lạnh năm 1958, chụp từ máy bay bởi hai nhà địa chất Mỹ. Lối vào hang hiện lên như miệng một pháo đài cổ trên vách đá dựng đứng, khơi dậy trí tưởng tượng của cô. “Nó lớn đến mức nào? Sâu bao nhiêu? Có chứa đựng những kho báu khoa học gì?” – những câu hỏi này ám ảnh cô suốt 15 năm.
Mục tiêu của Moseley không chỉ là khám phá mà còn thu thập mẫu đá từ hang để nghiên cứu lịch sử khí hậu Greenland – có thể hé lộ thông tin từ hàng trăm nghìn, hàng triệu năm trước. Các mẫu vật như thạch nhũ (stalactites), măng đá (stalagmites), và đá chảy (flowstones) – gọi chung là speleothems – là “viên nang thời gian” lưu giữ dữ liệu về nhiệt độ và độ ẩm qua từng lớp khoáng chất tích tụ. Những phát hiện này không chỉ nhìn về quá khứ mà còn giúp dự đoán biến đổi khí hậu tương lai.
Để đến đây, Moseley đã vượt qua vô số thử thách: hậu cần, tài chính, chuyên môn, và cả cảm xúc. Giờ đây, khi trực thăng rời đi, tiếng động cơ tan vào im lặng, Blakeley bắt đầu buộc dây thừng, còn cô và Shone chuẩn bị thiết bị để đu xuống miệng hang – nơi chưa ai từng đặt chân.
Tình yêu của Moseley với hang động bắt đầu từ năm 12 tuổi, trong chuyến cắm trại gia đình tại Somerset, Anh. “Tôi yêu thích nó ngay từ khoảnh khắc đầu tiên,” cô kể, nhớ lại cảm giác biến mất khỏi thế giới bề mặt khi bước vào lòng đất. Là một thiếu niên, cô tiết kiệm tiền từ việc giao báo để tham gia các chuyến thám hiểm hang mùa hè. “Mỗi hang có cá tính riêng,” cô nói. “Có hang ướt, có hang khô, sâu có, nông có, dọc có, ngang có – mỗi lần là một trải nghiệm mới.”
Tình yêu này dẫn cô đến bằng tiến sĩ cổ khí hậu học tại Đại học Bristol. Trong quá trình học, cô phát hiện hang động không chỉ thú vị để khám phá mà còn là kho lưu trữ dữ liệu khí hậu qua các speleothems. Năm 2008, tại một buổi họp của hội thám hiểm hang động trường đại học ở quán rượu địa phương, cô gặp Charlie Self – một nhà nghiên cứu hang động kỳ cựu. Self kể về Hang Wulff Land, một địa điểm ông khao khát khám phá nhưng chưa thể thực hiện. Bức ảnh năm 1958 mà ông chia sẻ khiến Moseley bừng sáng: “Tôi không thể tưởng tượng nổi có hang động ở Greenland!”
Self trao cô một tập tài liệu – báo cáo, bản đồ, thông tin ông thu thập qua nhiều năm. Hang nằm ở vùng Wulff Land, đặt theo tên nhà thám hiểm Thụy Điển Thorild Wulff thế kỷ 19, với thời tiết khắc nghiệt và sân bay gần nhất cách 30 dặm (48km) qua địa hình núi hiểm trở. Moseley giữ bí mật kế hoạch, cất tài liệu vào ngăn kéo, nhưng không thể ngừng nghĩ về nó.
Trước khi chinh phục Wulff Land, Moseley thử sức với các hang động dễ tiếp cận hơn ở đông bắc Greenland. Năm 2015, sau khi đảm nhận vị trí nghiên cứu tại Đại học Innsbruck, cô quyết định hành động. Tài liệu của Self nhắc đến một bài báo năm 1960 của William Davies và Daniel Krinsley, mô tả “đá chảy dày 4 inch bằng tinh thể canxit thô” và “măng đá cụt” trong hang đông bắc Greenland – bằng chứng về speleothems. Điều này thôi thúc cô tổ chức chuyến đi.
Với ngân sách hạn chế, Moseley liên hệ nhà thám hiểm Clive Johnson để tìm giải pháp rẻ nhất, loại bỏ trực thăng và chấp nhận hành trình bộ gian khổ. Sau nhiều tháng xin tài trợ, cô quyên góp được 125.000 USD từ 59 cá nhân và tổ chức, bao gồm National Geographic Society. Ngày 29 tháng 7 năm 2015, đội 5 người – gồm Moseley, Shone, và ba thành viên khác – đáp máy bay từ căn cứ quân sự Đan Mạch đến hồ Centrum, đông bắc Greenland.
Họ mang theo thuyền phao, động cơ gắn ngoài, đồ cắm trại và khẩu phần ăn. Sau khi vượt hồ, nhóm dựng trại base và trekking ba ngày qua địa hình khắc nghiệt đến thung lũng chứa hang. Mỗi người đã tập luyện thể lực hàng tháng và học cách đối phó với gấu trắng Bắc Cực bằng pháo sáng và súng (phương án cuối cùng). Tuy nhiên, họ không lường trước được đàn muỗi dày đặc – Moseley đếm hơn 200 vết cắn trên một cánh tay – và quy mô địa hình làm sai lệch cảm giác khoảng cách.
Kết quả: họ ghi nhận 26 hang động, bao gồm nhiều hang chưa từng được khám phá, và thu thập 16 mẫu speleothems. Phân tích một mẫu cho thấy nó hình thành cách đây 537.000-588.000 năm, chứng minh Greenland từng ấm và ẩm hơn – một phát hiện đột phá về khí hậu cổ đại.
Sau thành công năm 2015, Moseley đặt mục tiêu cao hơn: Hang Wulff Land. Với kinh nghiệm và sự hỗ trợ từ Shone – người đã trở thành bạn đời sau chuyến đi Crete năm 2008 – cô lập kế hoạch chi tiết. Lần này, trực thăng được sử dụng để tiếp cận vách đá, giảm rủi ro từ địa hình. Đứng trước miệng hang ngày hôm nay, 17 tháng 3 năm 2025, cô chuẩn bị thực hiện giấc mơ 15 năm: khám phá WUL-8 và mang về mẫu vật có thể đẩy kỷ lục khí hậu Greenland vượt xa 130.000 năm của lõi băng.
Christo Buizert, nhà khí hậu học tại Đại học Oregon State, nhấn mạnh tầm quan trọng của dữ liệu này: “Chúng ta cần hiểu khí hậu quá khứ để dự đoán tương lai – cách đại dương và khí quyển tương tác, độ nhạy của băng với nhiệt độ, và mức độ ấm lên từ CO2.” Nếu thành công, Moseley không chỉ viết lại lịch sử Greenland mà còn góp phần dự báo biến đổi khí hậu toàn cầu.
Hơn một thập kỷ qua, Moseley – nhà cổ khí hậu học kiêm nhà thám hiểm hang động người Anh – đã mơ về khoảnh khắc này: trở thành thành viên đầu tiên đặt chân vào Hang Wulff Land (WUL-8), một trong những hang động biệt lập nhất Trái Đất. Ý tưởng nảy sinh từ một bức ảnh trinh sát mờ nhạt thời Chiến tranh Lạnh năm 1958, chụp từ máy bay bởi hai nhà địa chất Mỹ. Lối vào hang hiện lên như miệng một pháo đài cổ trên vách đá dựng đứng, khơi dậy trí tưởng tượng của cô. “Nó lớn đến mức nào? Sâu bao nhiêu? Có chứa đựng những kho báu khoa học gì?” – những câu hỏi này ám ảnh cô suốt 15 năm.
Mục tiêu của Moseley không chỉ là khám phá mà còn thu thập mẫu đá từ hang để nghiên cứu lịch sử khí hậu Greenland – có thể hé lộ thông tin từ hàng trăm nghìn, hàng triệu năm trước. Các mẫu vật như thạch nhũ (stalactites), măng đá (stalagmites), và đá chảy (flowstones) – gọi chung là speleothems – là “viên nang thời gian” lưu giữ dữ liệu về nhiệt độ và độ ẩm qua từng lớp khoáng chất tích tụ. Những phát hiện này không chỉ nhìn về quá khứ mà còn giúp dự đoán biến đổi khí hậu tương lai.
Để đến đây, Moseley đã vượt qua vô số thử thách: hậu cần, tài chính, chuyên môn, và cả cảm xúc. Giờ đây, khi trực thăng rời đi, tiếng động cơ tan vào im lặng, Blakeley bắt đầu buộc dây thừng, còn cô và Shone chuẩn bị thiết bị để đu xuống miệng hang – nơi chưa ai từng đặt chân.
Tình yêu của Moseley với hang động bắt đầu từ năm 12 tuổi, trong chuyến cắm trại gia đình tại Somerset, Anh. “Tôi yêu thích nó ngay từ khoảnh khắc đầu tiên,” cô kể, nhớ lại cảm giác biến mất khỏi thế giới bề mặt khi bước vào lòng đất. Là một thiếu niên, cô tiết kiệm tiền từ việc giao báo để tham gia các chuyến thám hiểm hang mùa hè. “Mỗi hang có cá tính riêng,” cô nói. “Có hang ướt, có hang khô, sâu có, nông có, dọc có, ngang có – mỗi lần là một trải nghiệm mới.”
Tình yêu này dẫn cô đến bằng tiến sĩ cổ khí hậu học tại Đại học Bristol. Trong quá trình học, cô phát hiện hang động không chỉ thú vị để khám phá mà còn là kho lưu trữ dữ liệu khí hậu qua các speleothems. Năm 2008, tại một buổi họp của hội thám hiểm hang động trường đại học ở quán rượu địa phương, cô gặp Charlie Self – một nhà nghiên cứu hang động kỳ cựu. Self kể về Hang Wulff Land, một địa điểm ông khao khát khám phá nhưng chưa thể thực hiện. Bức ảnh năm 1958 mà ông chia sẻ khiến Moseley bừng sáng: “Tôi không thể tưởng tượng nổi có hang động ở Greenland!”
Self trao cô một tập tài liệu – báo cáo, bản đồ, thông tin ông thu thập qua nhiều năm. Hang nằm ở vùng Wulff Land, đặt theo tên nhà thám hiểm Thụy Điển Thorild Wulff thế kỷ 19, với thời tiết khắc nghiệt và sân bay gần nhất cách 30 dặm (48km) qua địa hình núi hiểm trở. Moseley giữ bí mật kế hoạch, cất tài liệu vào ngăn kéo, nhưng không thể ngừng nghĩ về nó.
Trước khi chinh phục Wulff Land, Moseley thử sức với các hang động dễ tiếp cận hơn ở đông bắc Greenland. Năm 2015, sau khi đảm nhận vị trí nghiên cứu tại Đại học Innsbruck, cô quyết định hành động. Tài liệu của Self nhắc đến một bài báo năm 1960 của William Davies và Daniel Krinsley, mô tả “đá chảy dày 4 inch bằng tinh thể canxit thô” và “măng đá cụt” trong hang đông bắc Greenland – bằng chứng về speleothems. Điều này thôi thúc cô tổ chức chuyến đi.
Với ngân sách hạn chế, Moseley liên hệ nhà thám hiểm Clive Johnson để tìm giải pháp rẻ nhất, loại bỏ trực thăng và chấp nhận hành trình bộ gian khổ. Sau nhiều tháng xin tài trợ, cô quyên góp được 125.000 USD từ 59 cá nhân và tổ chức, bao gồm National Geographic Society. Ngày 29 tháng 7 năm 2015, đội 5 người – gồm Moseley, Shone, và ba thành viên khác – đáp máy bay từ căn cứ quân sự Đan Mạch đến hồ Centrum, đông bắc Greenland.
Họ mang theo thuyền phao, động cơ gắn ngoài, đồ cắm trại và khẩu phần ăn. Sau khi vượt hồ, nhóm dựng trại base và trekking ba ngày qua địa hình khắc nghiệt đến thung lũng chứa hang. Mỗi người đã tập luyện thể lực hàng tháng và học cách đối phó với gấu trắng Bắc Cực bằng pháo sáng và súng (phương án cuối cùng). Tuy nhiên, họ không lường trước được đàn muỗi dày đặc – Moseley đếm hơn 200 vết cắn trên một cánh tay – và quy mô địa hình làm sai lệch cảm giác khoảng cách.
Kết quả: họ ghi nhận 26 hang động, bao gồm nhiều hang chưa từng được khám phá, và thu thập 16 mẫu speleothems. Phân tích một mẫu cho thấy nó hình thành cách đây 537.000-588.000 năm, chứng minh Greenland từng ấm và ẩm hơn – một phát hiện đột phá về khí hậu cổ đại.
Sau thành công năm 2015, Moseley đặt mục tiêu cao hơn: Hang Wulff Land. Với kinh nghiệm và sự hỗ trợ từ Shone – người đã trở thành bạn đời sau chuyến đi Crete năm 2008 – cô lập kế hoạch chi tiết. Lần này, trực thăng được sử dụng để tiếp cận vách đá, giảm rủi ro từ địa hình. Đứng trước miệng hang ngày hôm nay, 17 tháng 3 năm 2025, cô chuẩn bị thực hiện giấc mơ 15 năm: khám phá WUL-8 và mang về mẫu vật có thể đẩy kỷ lục khí hậu Greenland vượt xa 130.000 năm của lõi băng.
Christo Buizert, nhà khí hậu học tại Đại học Oregon State, nhấn mạnh tầm quan trọng của dữ liệu này: “Chúng ta cần hiểu khí hậu quá khứ để dự đoán tương lai – cách đại dương và khí quyển tương tác, độ nhạy của băng với nhiệt độ, và mức độ ấm lên từ CO2.” Nếu thành công, Moseley không chỉ viết lại lịch sử Greenland mà còn góp phần dự báo biến đổi khí hậu toàn cầu.
