Con voi còi
Writer
Chủ trương nhập tỉnh, bỏ huyện đang được các cấp từ trung ương đến địa phương thực hiện ráo riết. Bản thân tôi là một người dân bình thường cũng rất ủng hộ. Thời đại ngày nay đã khác trước rất nhiều nhờ ứng dụng công nghệ mạnh mẽ.
Tuy nhiên, đây là một bài toán cực kỳ lớn, khi nhiều tỉnh nhập lại với nhau, hàng ngàn huyện bị chấm dứt, tái cấu trúc đơn vị hành chính từ 10.035 xã xuống còn khoảng 2.000 đơn vị. Ngoài vấn đề cần điều chỉnh luật pháp, công tác bố trí nhân sự, công nghệ là bài toán lớn, cần xử lý trước để việc nhập, bỏ hoạt động một cách trôi chảy, không tác động nhiều đến vận hành bộ máy từ cấp trung ương đến cơ sở.
Trong phạm vi bài viết này chỉ tập trung vào khía cạnh công nghệ từ góc độ cá nhân, nếu có gì chưa hợp lý hay thiếu sót, rất mong nhận được trao đổi, thảo luận của các bạn.
(Ảnh minh họa)
Bài toán: Làm thế nào để xây dựng và vận hành một hệ thống công nghệ thông tin đủ mạnh, đồng bộ và dễ tiếp cận để quản lý các đơn vị hành chính mới với quy mô lớn hơn, trong khi cơ sở hạ tầng kỹ thuật hiện tại còn phân mảnh, năng lực sử dụng công nghệ của cả cán bộ lẫn người dân còn hạn chế?
Đây không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là câu chuyện về sự thích nghi của cả một hệ thống.
Hãy tưởng tượng hàng triệu hồ sơ hành chính – từ hộ khẩu, giấy chứng nhận đất đai đến giấy khai sinh , khai tử – cần được chuyển đổi từ các xã, huyện cũ sang đơn vị mới. Cụ thể, một người dân trước đây đăng ký giấy tờ tại xã A, nay thuộc xã B, và mọi thông tin phải được cập nhật chính xác mà không để xảy ra sai sót hay mất mát. Đó là thách thức đầu tiên: đồng bộ hóa dữ liệu trên diện rộng.
Từ trước đến nay, việc ứng dụng công nghệ thông tin đã được triển khai ở các địa phương, nhưng mỗi địa phương đã tự xây dựng hệ thống công nghệ riêng, phù hợp với ngân sách và nhu cầu. Có nơi dùng phần mềm mã nguồn mở để tiết kiệm chi phí, có nơi đầu tư hẳn hệ thống hiện đại với giao diện đẹp mắt. Chưa hết, cơ sở dữ liệu cũng khác nhau về định dạng, cách lưu trữ.
Về phía người sử dụng, nhiều vùng nông thôn, đặc biệt là miền núi, vẫn thiếu internet ổn định; người dân và cán bộ ở đây ít quen với các nền tảng số. Một hệ thống trực tuyến dù hiện đại đến đâu cũng trở nên vô nghĩa nếu không ai biết cách sử dụng.
Chưa hết, với quy mô đơn vị hành chính lớn hơn, khoảng cách giữa người dân và trung tâm hành chính mới cũng bị kéo dài. Dịch vụ công trực tuyến là giải pháp giúp người dân thực hiện thủ tục hành chính thuận lợi hơn, nhưng nếu họ không có kết nối Internet, không có thiết bị kết nối và nếu có cũng chưa biết sử dụng thế nào thì việc đi lại làm thủ tục của người dân thêm khó khăn hơn.
Một vấn đề quan trọng nữa là chi phí để xây dựng một hệ thống công nghệ tập trung, an toàn và hiệu quả không nhỏ cho ngân sách nhà nước. Và cuối cùng, khi dữ liệu được tập trung, nguy cơ tấn công mạng cũng tăng lên, đòi hỏi phải có biện pháp bảo mật mạnh mẽ.
Giải pháp nào?
Để giải quyết bài toán này, điều đầu tiên cần làm là xây dựng một hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia tập trung. Thay vì để mỗi địa phương tự quản lý thông tin một cách rời rạc, công nghệ đám mây có thể được sử dụng để liên kết tất cả dữ liệu, với mỗi công dân được gắn một mã định danh duy nhất – chẳng hạn như số căn cước công dân. Cách làm này không chỉ giúp quá trình chuyển đổi diễn ra nhanh chóng mà còn giảm thiểu rủi ro sai lệch thông tin, tạo nền tảng cho một chính quyền điện tử thực thụ. Rất mừng là Trung tâm dữ liệu Quốc gia đã vừa được thành lập.
Để giải quyết mớ bòng bong về sự khác biệt về phần mềm, dữ liệu, cách duy nhất là đưa mọi thứ về một mối, nhưng không thể làm nóng vội. Trước tiên, cần một hệ thống trung tâm làm “nhạc trưởng” cho toàn bộ dàn nhạc. Ý tưởng là xây dựng một nền tảng quốc gia thống nhất, nơi mọi dữ liệu từ các địa phương được tập hợp và quản lý. Thay vì để mỗi nơi tự phát triển phần mềm, chính phủ có thể chỉ định một hệ thống chung.
Nhưng làm sao để “nuốt trôi” những hệ thống khác nhau đang tồn tại? Không thể đập đi xây lại tất cả, vì như thế vừa tốn kém vừa mất thời gian. Cách khả thi là tạo ra các công cụ chuyển đổi dữ liệu, hay còn gọi là “cầu nối kỹ thuật”. Những công cụ này sẽ đọc hiểu định dạng của từng phần mềm địa phương, sau đó chuyển sang định dạng chung của hệ thống quốc gia.
Nhưng dữ liệu mạnh đến đâu cũng không thể phát huy tác dụng nếu hạ tầng không theo kịp. Ở những vùng sâu, vùng xa, nơi mà sóng điện thoại còn chập chờn, việc mở rộng mạng internet băng thông rộng, thậm chí là sử dụng vệ tinh, là điều cấp thiết.
Tuy nhiên, công nghệ không tự vận hành – con người mới là yếu tố quyết định. Nhiều cán bộ cơ sở hiện nay chưa quen với việc nhập liệu hay xử lý thủ tục qua mạng, trong khi người dân ở nông thôn có thể chưa từng sử dụng ứng dụng di động. Vì vậy, đào tạo là bước không thể thiếu. Những chương trình ngắn hạn, dễ hiểu, kết hợp với đội ngũ hỗ trợ viên công nghệ tại chỗ, sẽ giúp cả cán bộ và người dân làm quen với hệ thống mới. Một ý tưởng khác là phát triển các ứng dụng đơn giản, chạy được trên điện thoại cơ bản, kèm theo hướng dẫn bằng video hoặc tài liệu in – những thứ gần gũi với thói quen của người Nhân dân Việt Nam.
Để giảm áp lực, quá trình triển khai không nên làm đồng loạt mà cần phân kỳ. Bắt đầu từ các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM – nơi hạ tầng và con người đã sẵn sàng – để thử nghiệm và rút kinh nghiệm, sau đó mới mở rộng ra nông thôn. Điều này không chỉ tiết kiệm nguồn lực mà còn hạn chế rủi ro khi hệ thống chưa hoàn thiện.
Cuối cùng, bảo mật là yếu tố không thể xem nhẹ. Hợp tác với các công ty công nghệ lớn để xây dựng hệ thống mã hóa, giám sát thời gian thực sẽ đảm bảo dữ liệu của người dân được an toàn trước các nguy cơ tấn công mạng.
Hành trình phía trước
Công nghệ là chìa khóa để việc bỏ huyện, nhập xã không chỉ dừng lại ở ý tưởng mà thực sự mang lại hiệu quả. Nhưng để biến điều đó thành hiện thực, chúng ta cần một chiến lược dài hơi, nơi công nghệ không chỉ là công cụ mà còn là cầu nối giữa chính quyền và người dân. Từ đồng bộ dữ liệu, mở rộng hạ tầng, đào tạo con người đến đảm bảo an ninh mạng, mỗi bước đi đều đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể tận dụng tối đa sức mạnh của công nghệ, biến thách thức thành cơ hội trong hành trình hiện đại hóa đất nước.
Tuy nhiên, đây là một bài toán cực kỳ lớn, khi nhiều tỉnh nhập lại với nhau, hàng ngàn huyện bị chấm dứt, tái cấu trúc đơn vị hành chính từ 10.035 xã xuống còn khoảng 2.000 đơn vị. Ngoài vấn đề cần điều chỉnh luật pháp, công tác bố trí nhân sự, công nghệ là bài toán lớn, cần xử lý trước để việc nhập, bỏ hoạt động một cách trôi chảy, không tác động nhiều đến vận hành bộ máy từ cấp trung ương đến cơ sở.
Trong phạm vi bài viết này chỉ tập trung vào khía cạnh công nghệ từ góc độ cá nhân, nếu có gì chưa hợp lý hay thiếu sót, rất mong nhận được trao đổi, thảo luận của các bạn.
(Ảnh minh họa)
Bài toán: Làm thế nào để xây dựng và vận hành một hệ thống công nghệ thông tin đủ mạnh, đồng bộ và dễ tiếp cận để quản lý các đơn vị hành chính mới với quy mô lớn hơn, trong khi cơ sở hạ tầng kỹ thuật hiện tại còn phân mảnh, năng lực sử dụng công nghệ của cả cán bộ lẫn người dân còn hạn chế?
Đây không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là câu chuyện về sự thích nghi của cả một hệ thống.
Hãy tưởng tượng hàng triệu hồ sơ hành chính – từ hộ khẩu, giấy chứng nhận đất đai đến giấy khai sinh , khai tử – cần được chuyển đổi từ các xã, huyện cũ sang đơn vị mới. Cụ thể, một người dân trước đây đăng ký giấy tờ tại xã A, nay thuộc xã B, và mọi thông tin phải được cập nhật chính xác mà không để xảy ra sai sót hay mất mát. Đó là thách thức đầu tiên: đồng bộ hóa dữ liệu trên diện rộng.
Từ trước đến nay, việc ứng dụng công nghệ thông tin đã được triển khai ở các địa phương, nhưng mỗi địa phương đã tự xây dựng hệ thống công nghệ riêng, phù hợp với ngân sách và nhu cầu. Có nơi dùng phần mềm mã nguồn mở để tiết kiệm chi phí, có nơi đầu tư hẳn hệ thống hiện đại với giao diện đẹp mắt. Chưa hết, cơ sở dữ liệu cũng khác nhau về định dạng, cách lưu trữ.
Về phía người sử dụng, nhiều vùng nông thôn, đặc biệt là miền núi, vẫn thiếu internet ổn định; người dân và cán bộ ở đây ít quen với các nền tảng số. Một hệ thống trực tuyến dù hiện đại đến đâu cũng trở nên vô nghĩa nếu không ai biết cách sử dụng.
Chưa hết, với quy mô đơn vị hành chính lớn hơn, khoảng cách giữa người dân và trung tâm hành chính mới cũng bị kéo dài. Dịch vụ công trực tuyến là giải pháp giúp người dân thực hiện thủ tục hành chính thuận lợi hơn, nhưng nếu họ không có kết nối Internet, không có thiết bị kết nối và nếu có cũng chưa biết sử dụng thế nào thì việc đi lại làm thủ tục của người dân thêm khó khăn hơn.
Một vấn đề quan trọng nữa là chi phí để xây dựng một hệ thống công nghệ tập trung, an toàn và hiệu quả không nhỏ cho ngân sách nhà nước. Và cuối cùng, khi dữ liệu được tập trung, nguy cơ tấn công mạng cũng tăng lên, đòi hỏi phải có biện pháp bảo mật mạnh mẽ.
Giải pháp nào?
Để giải quyết bài toán này, điều đầu tiên cần làm là xây dựng một hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia tập trung. Thay vì để mỗi địa phương tự quản lý thông tin một cách rời rạc, công nghệ đám mây có thể được sử dụng để liên kết tất cả dữ liệu, với mỗi công dân được gắn một mã định danh duy nhất – chẳng hạn như số căn cước công dân. Cách làm này không chỉ giúp quá trình chuyển đổi diễn ra nhanh chóng mà còn giảm thiểu rủi ro sai lệch thông tin, tạo nền tảng cho một chính quyền điện tử thực thụ. Rất mừng là Trung tâm dữ liệu Quốc gia đã vừa được thành lập.
Để giải quyết mớ bòng bong về sự khác biệt về phần mềm, dữ liệu, cách duy nhất là đưa mọi thứ về một mối, nhưng không thể làm nóng vội. Trước tiên, cần một hệ thống trung tâm làm “nhạc trưởng” cho toàn bộ dàn nhạc. Ý tưởng là xây dựng một nền tảng quốc gia thống nhất, nơi mọi dữ liệu từ các địa phương được tập hợp và quản lý. Thay vì để mỗi nơi tự phát triển phần mềm, chính phủ có thể chỉ định một hệ thống chung.
Nhưng làm sao để “nuốt trôi” những hệ thống khác nhau đang tồn tại? Không thể đập đi xây lại tất cả, vì như thế vừa tốn kém vừa mất thời gian. Cách khả thi là tạo ra các công cụ chuyển đổi dữ liệu, hay còn gọi là “cầu nối kỹ thuật”. Những công cụ này sẽ đọc hiểu định dạng của từng phần mềm địa phương, sau đó chuyển sang định dạng chung của hệ thống quốc gia.
Nhưng dữ liệu mạnh đến đâu cũng không thể phát huy tác dụng nếu hạ tầng không theo kịp. Ở những vùng sâu, vùng xa, nơi mà sóng điện thoại còn chập chờn, việc mở rộng mạng internet băng thông rộng, thậm chí là sử dụng vệ tinh, là điều cấp thiết.
Tuy nhiên, công nghệ không tự vận hành – con người mới là yếu tố quyết định. Nhiều cán bộ cơ sở hiện nay chưa quen với việc nhập liệu hay xử lý thủ tục qua mạng, trong khi người dân ở nông thôn có thể chưa từng sử dụng ứng dụng di động. Vì vậy, đào tạo là bước không thể thiếu. Những chương trình ngắn hạn, dễ hiểu, kết hợp với đội ngũ hỗ trợ viên công nghệ tại chỗ, sẽ giúp cả cán bộ và người dân làm quen với hệ thống mới. Một ý tưởng khác là phát triển các ứng dụng đơn giản, chạy được trên điện thoại cơ bản, kèm theo hướng dẫn bằng video hoặc tài liệu in – những thứ gần gũi với thói quen của người Nhân dân Việt Nam.
Để giảm áp lực, quá trình triển khai không nên làm đồng loạt mà cần phân kỳ. Bắt đầu từ các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM – nơi hạ tầng và con người đã sẵn sàng – để thử nghiệm và rút kinh nghiệm, sau đó mới mở rộng ra nông thôn. Điều này không chỉ tiết kiệm nguồn lực mà còn hạn chế rủi ro khi hệ thống chưa hoàn thiện.
Cuối cùng, bảo mật là yếu tố không thể xem nhẹ. Hợp tác với các công ty công nghệ lớn để xây dựng hệ thống mã hóa, giám sát thời gian thực sẽ đảm bảo dữ liệu của người dân được an toàn trước các nguy cơ tấn công mạng.
Hành trình phía trước
Công nghệ là chìa khóa để việc bỏ huyện, nhập xã không chỉ dừng lại ở ý tưởng mà thực sự mang lại hiệu quả. Nhưng để biến điều đó thành hiện thực, chúng ta cần một chiến lược dài hơi, nơi công nghệ không chỉ là công cụ mà còn là cầu nối giữa chính quyền và người dân. Từ đồng bộ dữ liệu, mở rộng hạ tầng, đào tạo con người đến đảm bảo an ninh mạng, mỗi bước đi đều đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể tận dụng tối đa sức mạnh của công nghệ, biến thách thức thành cơ hội trong hành trình hiện đại hóa đất nước.
