Những thực phẩm kị thuốc, không nên ăn nếu sắp uống thuốc

[thuha19051234]

Chắc hẳn bạn đã từng được các bác sĩ kê đơn thuốc, dặn dò một số loại nên uống trong lúc đói và những loại khác nên uống cùng thức ăn. Đây là những loại hướng dẫn cơ bản có trên gói thuốc để đảm bảo các loại thuốc được kê đơn hoạt động bình thường, ít tác dụng phụ nhất.
Tuy nhiên, theo một nghiên cứu mới, thức ăn hằng ngày cũng có thể ảnh hưởng đến cách cơ thể chuyển hóa thuốc.

Trái cây gây ra những vấn đề về chuyển hóa thuốc​

Một nghiên cứu từ Đại học Y tế Wisconsin ở Mỹ cho thấy, một số chất làm ngọt nhân tạo có thể ảnh hưởng đến cách cơ thể chuyển hóa một số loại thuốc, bao gồm thuốc kháng sinh, thuốc chống trầm cảm và thuốc kháng virus. Nghiên cứu được tiến hành trong phòng thí nghiệm cho thấy, chất làm ngọt nhân tạo (hai chất được thử nghiệm là sucralose và acesulfame potassium) đã phá vỡ chức năng một loại protein trong gan, giúp loại bỏ độc tố và thuốc khỏi cơ thể. Đây là những công việc sơ bộ hé lộ một vấn đề quan trọng và rất cần có những nghiên cứu chuyên sâu.

Đây cũng không phải là những điều tra đầu tiên và duy nhất từ trước đến nay cho thấy thực phẩm ảnh hưởng đến hoạt động của một loại thuốc. Trái cây họ cam quýt, đặc biệt là bưởi, được biết là có thể làm gián đoạn sự hấp thu của ít nhất 85 loại thuốc khác nhau, từ statin đến thuốc chống trầm cảm. Do những loại trái cây này có chứa các hợp chất gọi là furanocoumarins, có thể can thiệp vào một loại enzyme trong cơ thể phá vỡ các loại thuốc này, dẫn đến nồng độ cao nguy hiểm trong máu của chúng ta.
Simon Maxwell, giáo sư dược học lâm sàng tại Đại học Edinburgh, cho biết trong điều kiện bình thường, enzym này làm giảm lượng thuốc đi vào máu của bạn - và số lượng bạn được kê đơn có tính đến quá trình này. Nhưng nếu cùng lúc bạn uống nước bưởi - hoặc ăn trái cây - thì furanocoumarins sẽ ngăn enzym này hoạt động. Điều này có thể quan trọng đối với một số thuốc được kê đơn rộng rãi. Maxwell cũng nói thêm rằng, những tương tác này một phần xảy ra ở ruột, cho phép tăng khả năng hấp thụ, nhưng cũng có một phần đáng kể ở gan, ngăn cản nó loại bỏ thuốc dần dần trong những giờ sau khi hấp thụ. Kết hợp với nhau, nó dẫn đến mức độ phơi nhiễm tổng thể với thuốc có thể tăng lên đáng kể, dẫn đến các tác dụng độc hại.
Các nhà khoa học đang nghiên cứu một biến thể được chỉnh sửa gen của bưởi có chứa hàm lượng furanocoumarins thấp, như một lựa chọn an toàn hơn cho bất kỳ ai dùng thuốc bị ảnh hưởng theo cách này.
Đôi lúc những ảnh hưởng của thức ăn hoặc đồ uống có thể là tích cực. Chẳng hạn như Aidan Goggins, một dược sĩ ở London, cho rằng việc uống một lượng tương đương với một tách cà phê espresso có thể nâng cao tác dụng của paracetamol, vì chất caffeine có trong nó làm tăng tốc độ hấp thụ thuốc trong ruột. Đây là điều bạn có thể hoàn toàn kết hợp được, paracetamol kết hợp với caffein trong các loại thuốc không kê đơn cũng có thể giảm đau nhanh chóng.

Nhưng nghiên cứu về cách thức thực phẩm tương tác với thuốc vẫn còn trong giai đoạn sơ khai. Cho đến nay, nhiều mối liên hệ như vậy đã được tìm thấy một cách tình cờ hoặc khi thuốc đã được phổ biến rộng rãi. Sự tương tác giữa thực phẩm và thuốc đã được thử nghiệm trong cùng một bữa ăn và diễn ra trong nhiều năm, được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ đặt làm kim chỉ nam trong ngành: hai lát bánh mì nướng với bơ, hai lát thịt xông khói chiên, hai quả trứng rán, 113g bột nâu băm và 240ml sữa nguyên chất.
Aidan Goggins cho biết, thường chỉ trong những năm sau khi thuốc được bán trên thị trường, các tương tác liên quan đến lâm sàng với các thực phẩm khác mới được phát hiện. Vì vậy chúng thường bị bỏ qua trên bao bì thuốc và bệnh nhân không bao giờ được thông báo. Ông tin rằng nên thêm nhiều lời khuyên và cảnh báo về tương tác thực phẩm vào bao bì.

Sau đây là những ảnh hưởng cụ thể từ thức ăn đối với thuốc​

1. Trái cây họ cam quýt
Những loại trái cây này có ảnh hưởng ít nhất đến 85 loại thuốc khác nhau - bao gồm midazolam (một benzodiazepine, được sử dụng làm thuốc gây mê), sertraline (thuốc chống trầm cảm), statin (bao gồm simvastatin và atorvastatin), sildenafil (cho rối loạn cương dương) và thuốc chẹn kênh canxi (cho huyết áp cao)
Nhiều loại thuốc được chuyển hóa trong ruột và gan bởi một loại enzyme gọi là CYP3A4, thường làm giảm lượng thuốc đi vào máu của bạn. Những loại trái cây có múi chứa các hợp chất gọi là furanocoumarins ngăn cản CYP3A4 thực hiện công việc của nó - và chúng tập trung ở nước trái cây hơn trái cây, vì một ly nước trái cây chứa nhiều các loại chất hơn. Do đó, lượng thuốc được hấp thụ nhiều hơn, làm cho thuốc trở nên mạnh hơn dự định. Ví dụ, một ly nước bưởi 240ml có thể làm tăng nồng độ trong máu lên tới 200%, đưa nó từ mức điều trị đến có khả năng gây độc.

Điều này có thể dẫn đến các tác dụng phụ như tổn thương cơ cực kỳ đối với statin; priapism (cương cứng kéo dài quá mức) đối với sildenafil; nhức đầu, chóng mặt, mệt mỏi và mất ngủ với sertraline; an thần quá mức cho midazolam; và giảm huyết áp quá mức, tăng nhịp tim, chóng mặt, mệt mỏi và mờ mắt đối với những người dùng thuốc chẹn kênh canxi.
Lời khuyên của chuyên gia là với số lượng các loại thuốc bị ảnh hưởng theo một cách nào đó bởi sự tương tác này, an toàn nhất là tránh uống nước ép trái cây họ cam quýt, đặc biệt là bưởi. Hoặc ăn trái cây trong hai giờ trước và bốn giờ sau khi uống bất kỳ loại thuốc nào. Một số loại thuốc như midazolam, sertraline, statin và sildenafil - bị ảnh hưởng đáng kể bởi sự tương tác này đến mức nó hoàn toàn gây ngừng hoạt động của CYP3A4, cơ thể cần tạo ra nguồn cung cấp mới có thể mất đến 72 giờ.
Nếu bạn dùng những loại thuốc này, tốt hơn hết bạn nên tránh những loại trái cây và nước trái cây này, nhưng hãy nói chuyện với bác sĩ hoặc dược sĩ của bạn trước.
2. Các sản phẩm từ bơ sữa

Loại thuốc bị ảnh hưởng nhiều nhất là thuốc kháng sinh. Các loại sản phẩm từ sữa như sữa, sữa chua và pho mát, có thể làm giảm hấp thu các loại kháng sinh thông thường được sử dụng để điều trị nhiều loại nhiễm trùng, đặc biệt là tetracyclines (ví dụ như doxycycline) và fluoroquinolones (ví dụ: ciprofloxacin). Người ta cho rằng những chất này liên kết với canxi trong sữa, tạo thành một chất mà cơ thể không thể hấp thụ, làm giảm lượng kháng sinh có sẵn. Chẳng hạn nếu bạn đang ăn sữa chua trong khi dùng ciprofloxacin, điều này có thể làm giảm hiệu quả lên đến 42%.
Lời khuyên cho bạn là hãy ăn tất cả các bữa ăn ít nhất hai giờ trước khi dùng thuốc kháng sinh trong những lớp này để tránh tương tác này.
3. Thịt đã qua chế biến

Thịt đã qua chế biến đã được báo cáo là tương tác với một số viên thuốc chống trầm cảm cũ được gọi là chất ức chế monoamine oxidase (MAOIs). MAOIs hoạt động bằng cách giảm hoạt động của một enzym quan trọng (monoamine oxidase), dẫn đến mức độ cao hơn của các chất hóa học não "cảm thấy tốt" bao gồm norepinephrine, serotonin và dopamine. Bên cạnh đó, nồng độ tyramine tăng cao có thể gây ra huyết áp cao, dẫn đến đau đầu dữ dội, mờ mắt và đôi khi chảy máu não. Vì vậy, bệnh nhân đang dùng thuốc MAOI nên giảm thiểu việc tiêu thụ các loại thực phẩm này để giảm nguy cơ tích tụ axit amin này theo thời gian.
4. Thực phẩm giàu chất xơ

Loại thuốc bị ảnh hưởng nhiều nhất là thuốc tuyến giáp levothyroxine. Những người có tuyến giáp kém hoạt động (khi cơ thể bạn không tạo đủ hormone tuyến giáp) thường được kê đơn levothyroxine. Tuy nhiên, nếu ăn thực phẩm giàu chất xơ - chẳng hạn như đậu lăng, đậu, đậu, các loại đậu, trái cây tươi và rau quả - có thể làm cho levothyroxine kém hiệu quả hơn. Lý thuyết là chất xơ liên kết với thuốc khi nó di chuyển qua ruột, làm giảm khả năng hấp thụ của thuốc. Levothyroxine cũng liên kết với thực phẩm chứa canxi và sắt, cũng như cà phê.
Dược sĩ Aidan Goggins nói đây là điều mà rất nhiều người không biết. Một nghiên cứu cho thấy 20% bệnh nhân dùng levothyroxine trong bữa ăn và 20% khác uống ít hơn 30 phút trước bữa ăn - mặc dù người ta đã biết trong nhiều năm rằng thức ăn tương tác với sự hấp thụ của thuốc này. Lời khuyên là nên uống levothyroxine khi bụng đói - và ít nhất 60 phút trước bữa ăn.
5. Chuối

Ăn chuối ảnh hưởng đến các loại thuốc điều trị huyết áp cao và suy tim được gọi là thuốc ức chế men chuyển - ACE (ví dụ: lisinopril và ramipril) và thuốc chẹn thụ thể angiotensin - ARB (ví dụ: losartan và candesartan). Thuốc ức chế ACE và ARB có xu hướng giúp giữ lại kali trong thận. Trong khi hầu hết mọi người thích nghi với điều này mà không gặp vấn đề gì, một số lại thấy rằng nồng độ kali của họ tăng lên - đặc biệt là người già hoặc những người bị bệnh thận. Đối với nhóm này, ăn một lượng lớn thực phẩm giàu kali, chẳng hạn như chuối hoặc thực phẩm thay thế muối có thể làm tăng mức độ này quá mức, dẫn đến suy nhược, mệt mỏi và nhịp tim bất thường.
Ăn chuối và các thực phẩm giàu kali khác không phải là vấn đề đối với hầu hết mọi người, tuy nhiên các vấn đề hay triệu chứng sẽ chưa xảy ra trong giai đoạn đầu, vì vậy bất kỳ ai dùng những loại thuốc này nên được bác sĩ kiểm tra mức độ kali và chức năng thận của họ trước và trong vài tuần sau khi bắt đầu.
6. Ngũ cốc

Sắt, kẽm và magie thường được thêm vào thực phẩm như ngũ cốc ăn sáng có thể làm giảm sự hấp thu của một số loại kháng sinh: tetracycline và fluoroquinolones. Nếu bạn đang ăn ngũ cốc được tăng cường chất sắt hoặc khoáng chất và uống thuốc kháng sinh cùng lúc, nó có thể làm giảm sự hấp thụ thuốc lên đến 64%. Cho nên bạn nên ăn tất cả các bữa ăn ít nhất hai giờ trước khi dùng thuốc kháng sinh của các nhóm này để tránh tương tác này.
7. Kẹo bạc hà không đường
Bạc hà không đường có chứa sorbitol (một loại chất tạo ngọt) có thể có tác dụng nhuận tràng. Điều này có thể gây tiêu chảy, làm giảm thời gian hấp thu thuốc của bạn, điều này đặc biệt quan trọng đối với loại viên nén nhỏ này, và đó là lý do tại sao nó phải được uống vào cùng một thời điểm mỗi ngày để đủ lượng thuốc lưu thông để nó có tác dụng. Nó cũng có nghĩa là không đủ lượng hormone đưa vào cơ thể bạn để hoạt động như một biện pháp tránh thai.
Đây là lý do tại sao trên các gói bạc hà không đường thường ghi chỉ tiêu thụ không quá 25g mỗi ngày. Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa biết tiêu chảy do sorbitol gây ra ở mức nào là đủ để làm ngừng hoạt động của một viên thuốc nhỏ.
Nếu bạn đang dùng loại thuốc cũ chỉ chứa progesterone hàng ngày, tốt nhất nên tránh thực phẩm có chứa sorbitol hoặc sử dụng một hình thức tránh thai khác. Lưu ý, điều này không ảnh hưởng đến những viên thuốc chỉ chứa progesterone mới hơn, có chứa desogestrol (chẳng hạn như Cerazette), vì chúng không quá nhạy cảm với những thay đổi nhỏ trong lượng thuốc được hấp thụ.

Lời khuyên mới về rau xanh nếu bạn đang dùng warfarin​

Trước đây, những người dùng warfarin (thuốc chống đông máu) được khuyến cáo nên tránh rau bina, cải xoăn và các loại rau lá xanh khác. Một phần lý do là do chúng rất giàu vitamin K, đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành các protein giúp máu đông lại và warfarin giúp ngăn ngừa đông máu bằng cách ngăn chặn hoạt động của vitamin K, vì vậy nếu bạn đang ăn nhiều vitamin K, nó làm giảm tác dụng của thuốc đối với cục máu đông.
Tuy nhiên, một nghiên cứu nghiên cứu vào năm 2019 từ Đại học Montreal đã phát hiện, những người thường xuyên ăn rau lá xanh thực sự có khả năng đông máu được kiểm soát tốt hơn. Lượng rau ăn vào không quan trọng mà là sự ổn định của nó.
Điều quan trọng là phải giữ lượng vitamin K của bạn ổn định để quá trình đông máu duy trì ở mức mong muốn, vì vậy tiêu thụ thực phẩm giàu vitamin K đều đặn là chìa khóa quan trọng. 'Nếu bạn đang dùng warfarin, bạn nên tuân theo các khuyến nghị bình thường để duy trì một phần rau xanh mỗi ngày.

>>> 10 lời khuyên cho người lười tập thể dục.