Thế Việt
Writer
Trong khi nhiều lãnh đạo công nghệ cảnh báo AI có thể xóa sổ hàng triệu việc làm, đặc biệt là nhân viên văn phòng, và đẩy tỷ lệ thất nghiệp lên tới 20%, các nghiên cứu và chuyên gia khác lại cho rằng tác động chưa đáng kể hoặc AI sẽ là "đồng minh" giúp con người nâng cao năng suất.
AI: "Kẻ hủy diệt" việc làm hay "cánh tay nối dài" của con người?
Cuộc cách mạng Trí tuệ Nhân tạo (AI) đang diễn ra với tốc độ vũ bão, đặt ra một câu hỏi lớn và đầy thách thức: Liệu AI có thực sự "cướp" việc làm của con người, gây ra tình trạng thất nghiệp hàng loạt như nhiều người lo sợ? Các chuyên gia và lãnh đạo doanh nghiệp đang có những nhận định và dự báo trái chiều về vấn
đề này.
Luồng ý kiến bi quan: AI và nguy cơ "tắm máu" thị trường lao động
Một trong những tiếng nói cảnh báo mạnh mẽ nhất đến từ ông Dario Amodei, CEO của Anthropic, công ty AI nổi tiếng đứng sau chatbot Claude. Trong một cuộc phỏng vấn với Axios vào ngày 28 tháng 5, ông Amodei đã không ngần ngại dự đoán về một "cuộc tắm máu" trên thị trường việc làm sẽ diễn ra trong vòng từ 1 đến 5 năm tới. Ông cho rằng AI, dù mang lại những lợi ích kinh tế to lớn và thúc đẩy những tiến bộ chưa từng có trong các lĩnh vực như y học, nhưng cũng có thể xóa sổ một nửa số vị trí nhân viên văn phòng hiện tại, đẩy tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ lên đến 20% (trong khi tỷ lệ hiện tại chỉ là 4,2%). "Bệnh ung thư được chữa khỏi, nền kinh tế tăng trưởng 10% mỗi năm, ngân sách được cân bằng, nhưng 20% người dân không có việc làm," ông Amodei phác họa một viễn cảnh đầy nghịch lý.
Ông Amodei cũng kêu gọi các CEO và chính trị gia nên ngừng việc "tô hồng" tình hình và phải "trung thực" với người lao động về mức độ đe dọa hiện hữu từ AI. "Hầu hết họ đều không biết rằng điều này sắp xảy ra," ông nói. "Nghe có vẻ điên rồ, nhưng mọi người không tin điều đó." Một ngày sau đó, trên CNN, ông tiếp tục khẳng định: "AI đang bắt đầu trở nên tốt hơn con người ở hầu hết các nhiệm vụ trí tuệ," và con người "sẽ phải cùng nhau đấu tranh với nó với tư cách là một xã hội."
Đồng quan điểm, ông Mike Krieger, nhà đồng sáng lập Instagram và hiện là Giám đốc sản phẩm của Anthropic, cũng đưa ra những nhận định đáng lo ngại. Trong podcast "Hard Fork" của New York Times ngày 31 tháng 5, ông cho biết: "Tác động của AI đang ảnh hưởng đến các vị trí tuyển dụng, đặc biệt là trình độ đầu vào với người mới... Vai trò của kỹ sư mới vào nghề sẽ thay đổi." Krieger tiết lộ rằng Anthropic hiện ưu tiên tuyển dụng các kỹ sư giàu kinh nghiệm và có khả năng sử dụng hiệu quả các công cụ AI. Trong một tập podcast 20VC phát sóng tuần trước, ông cũng dự đoán rằng trong ba năm tới, các công việc liên quan đến kỹ sư phần mềm có thể "biến đổi mạnh mẽ" khi lập trình viên ít được trọng dụng hơn do AI đã thay thế phần lớn công việc của họ. "Con người sẽ tập trung vào việc đưa ra những ý tưởng mới, thực hiện thiết kế tương tác người dùng đúng đắn, phân công công việc chính xác, sau đó xem xét mọi thứ ở quy mô lớn," Krieger nói.
Ông David Hsu, CEO của Retool, một công ty ứng dụng AI với nhiều khách hàng lớn, cũng cảnh báo về những thay đổi sắp tới của thị trường lao động do AI. "Tôi nghĩ các CEO sẽ mệt mỏi khi nghĩ đến 'điểm' mà họ buộc phải thay thế lao động của mình bằng AI," ông Hsu nói với Business Insider.
Những cảnh báo này không phải là không có cơ sở. Nhiều CEO công nghệ lớn khác cũng đã có những động thái hoặc phát ngôn cho thấy xu hướng này:
Luồng ý kiến lạc quan hơn: AI là "đồng minh", chưa tác động đáng kể
Tuy nhiên, không phải tất cả các chuyên gia đều đồng tình với viễn cảnh u ám này. Nhiều người cho rằng việc áp dụng AI không đồng nghĩa với việc sa thải nhân sự hàng loạt, mà ngược lại, có thể tạo ra những cơ hội mới.
Ông Arvind Krishna, CEO của IBM, chia sẻ với The Register: "Dù IBM đã dùng AI và tự động hóa cho một lượng công việc khổng lồ, tổng số việc làm của chúng tôi vẫn tăng lên, vì những gì AI làm sẽ giúp bạn đầu tư nhiều hơn vào các lĩnh vực khác."
Một số báo cáo nghiên cứu cũng cho thấy tác động của AI đến việc làm hiện tại chưa tới mức đáng báo động. Báo cáo "Trí tuệ nhân tạo và thị trường lao động" do nhóm nhà kinh tế học từ các Đại học Yale, Northwestern và Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) công bố hồi tháng 2 cho thấy: "Nhìn chung, chúng tôi nhận thấy sự ảnh hưởng của AI đến việc làm không đáng kể và có sự bù trừ... Sự gia tăng năng suất cũng kéo theo số việc làm tăng."
Giáo sư Dimitris Papanikolaou từ Trường Quản lý Kellogg (Đại học Northwestern), một thành viên nhóm nghiên cứu trên, giải thích rằng mọi người thường hiểu sai về việc AI thay thế công việc. "Nếu AI làm được mọi thứ trong một công việc, nhân viên sẽ bị thay thế. Nhưng nếu nó chỉ làm giỏi một khía cạnh nào đó, nhân viên sẽ được giải phóng thời gian để dành cho các công việc sáng tạo hơn."
Tháng trước, một nghiên cứu từ hai nhà kinh tế Anders Humlum và Emilie Vestergaard thuộc Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Mỹ (NBER) cũng chỉ ra rằng, dù chatbot AI hỗ trợ người dùng hoàn thành nhiều nhiệm vụ, chúng "chưa tác động đáng kể" đến việc tăng lương hay giảm giờ làm của nhân viên. Kết quả này dựa trên khảo sát 25.000 người lao động tại 7.000 không gian làm việc.
AI: "Kẻ hủy diệt" việc làm hay "cánh tay nối dài" của con người?
Cuộc cách mạng Trí tuệ Nhân tạo (AI) đang diễn ra với tốc độ vũ bão, đặt ra một câu hỏi lớn và đầy thách thức: Liệu AI có thực sự "cướp" việc làm của con người, gây ra tình trạng thất nghiệp hàng loạt như nhiều người lo sợ? Các chuyên gia và lãnh đạo doanh nghiệp đang có những nhận định và dự báo trái chiều về vấn
đề này.
Luồng ý kiến bi quan: AI và nguy cơ "tắm máu" thị trường lao động
Một trong những tiếng nói cảnh báo mạnh mẽ nhất đến từ ông Dario Amodei, CEO của Anthropic, công ty AI nổi tiếng đứng sau chatbot Claude. Trong một cuộc phỏng vấn với Axios vào ngày 28 tháng 5, ông Amodei đã không ngần ngại dự đoán về một "cuộc tắm máu" trên thị trường việc làm sẽ diễn ra trong vòng từ 1 đến 5 năm tới. Ông cho rằng AI, dù mang lại những lợi ích kinh tế to lớn và thúc đẩy những tiến bộ chưa từng có trong các lĩnh vực như y học, nhưng cũng có thể xóa sổ một nửa số vị trí nhân viên văn phòng hiện tại, đẩy tỷ lệ thất nghiệp ở Mỹ lên đến 20% (trong khi tỷ lệ hiện tại chỉ là 4,2%). "Bệnh ung thư được chữa khỏi, nền kinh tế tăng trưởng 10% mỗi năm, ngân sách được cân bằng, nhưng 20% người dân không có việc làm," ông Amodei phác họa một viễn cảnh đầy nghịch lý.
Ông Amodei cũng kêu gọi các CEO và chính trị gia nên ngừng việc "tô hồng" tình hình và phải "trung thực" với người lao động về mức độ đe dọa hiện hữu từ AI. "Hầu hết họ đều không biết rằng điều này sắp xảy ra," ông nói. "Nghe có vẻ điên rồ, nhưng mọi người không tin điều đó." Một ngày sau đó, trên CNN, ông tiếp tục khẳng định: "AI đang bắt đầu trở nên tốt hơn con người ở hầu hết các nhiệm vụ trí tuệ," và con người "sẽ phải cùng nhau đấu tranh với nó với tư cách là một xã hội."
Đồng quan điểm, ông Mike Krieger, nhà đồng sáng lập Instagram và hiện là Giám đốc sản phẩm của Anthropic, cũng đưa ra những nhận định đáng lo ngại. Trong podcast "Hard Fork" của New York Times ngày 31 tháng 5, ông cho biết: "Tác động của AI đang ảnh hưởng đến các vị trí tuyển dụng, đặc biệt là trình độ đầu vào với người mới... Vai trò của kỹ sư mới vào nghề sẽ thay đổi." Krieger tiết lộ rằng Anthropic hiện ưu tiên tuyển dụng các kỹ sư giàu kinh nghiệm và có khả năng sử dụng hiệu quả các công cụ AI. Trong một tập podcast 20VC phát sóng tuần trước, ông cũng dự đoán rằng trong ba năm tới, các công việc liên quan đến kỹ sư phần mềm có thể "biến đổi mạnh mẽ" khi lập trình viên ít được trọng dụng hơn do AI đã thay thế phần lớn công việc của họ. "Con người sẽ tập trung vào việc đưa ra những ý tưởng mới, thực hiện thiết kế tương tác người dùng đúng đắn, phân công công việc chính xác, sau đó xem xét mọi thứ ở quy mô lớn," Krieger nói.
Ông David Hsu, CEO của Retool, một công ty ứng dụng AI với nhiều khách hàng lớn, cũng cảnh báo về những thay đổi sắp tới của thị trường lao động do AI. "Tôi nghĩ các CEO sẽ mệt mỏi khi nghĩ đến 'điểm' mà họ buộc phải thay thế lao động của mình bằng AI," ông Hsu nói với Business Insider.
Những cảnh báo này không phải là không có cơ sở. Nhiều CEO công nghệ lớn khác cũng đã có những động thái hoặc phát ngôn cho thấy xu hướng này:
- Microsoft: Trong đợt sa thải 6.000 người đầu tháng này, lập trình viên là nhóm bị ảnh hưởng nhiều nhất.
- Google: Cuối tháng 4, CEO Sundar Pichai cho biết 30% code mới tại công ty được viết bằng AI (tăng từ 25% so với tháng 10/2024) và cảnh báo lao động trí óc sẽ bị ảnh hưởng nặng nề.
- Duolingo: Ngày 28/4, CEO Luis von Ahn nói sẽ dần chuyển sang dùng AI thay cho nhân viên hợp đồng.
- Shopify: Đầu tháng 4, CEO Tobi Lutke nhấn mạnh đội ngũ quản lý "phải tự chứng minh" AI không làm được công việc của họ trước khi yêu cầu tăng nhân sự.
Luồng ý kiến lạc quan hơn: AI là "đồng minh", chưa tác động đáng kể
Tuy nhiên, không phải tất cả các chuyên gia đều đồng tình với viễn cảnh u ám này. Nhiều người cho rằng việc áp dụng AI không đồng nghĩa với việc sa thải nhân sự hàng loạt, mà ngược lại, có thể tạo ra những cơ hội mới.
Ông Arvind Krishna, CEO của IBM, chia sẻ với The Register: "Dù IBM đã dùng AI và tự động hóa cho một lượng công việc khổng lồ, tổng số việc làm của chúng tôi vẫn tăng lên, vì những gì AI làm sẽ giúp bạn đầu tư nhiều hơn vào các lĩnh vực khác."
Một số báo cáo nghiên cứu cũng cho thấy tác động của AI đến việc làm hiện tại chưa tới mức đáng báo động. Báo cáo "Trí tuệ nhân tạo và thị trường lao động" do nhóm nhà kinh tế học từ các Đại học Yale, Northwestern và Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) công bố hồi tháng 2 cho thấy: "Nhìn chung, chúng tôi nhận thấy sự ảnh hưởng của AI đến việc làm không đáng kể và có sự bù trừ... Sự gia tăng năng suất cũng kéo theo số việc làm tăng."
Giáo sư Dimitris Papanikolaou từ Trường Quản lý Kellogg (Đại học Northwestern), một thành viên nhóm nghiên cứu trên, giải thích rằng mọi người thường hiểu sai về việc AI thay thế công việc. "Nếu AI làm được mọi thứ trong một công việc, nhân viên sẽ bị thay thế. Nhưng nếu nó chỉ làm giỏi một khía cạnh nào đó, nhân viên sẽ được giải phóng thời gian để dành cho các công việc sáng tạo hơn."
Tháng trước, một nghiên cứu từ hai nhà kinh tế Anders Humlum và Emilie Vestergaard thuộc Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia Mỹ (NBER) cũng chỉ ra rằng, dù chatbot AI hỗ trợ người dùng hoàn thành nhiều nhiệm vụ, chúng "chưa tác động đáng kể" đến việc tăng lương hay giảm giờ làm của nhân viên. Kết quả này dựa trên khảo sát 25.000 người lao động tại 7.000 không gian làm việc.
