Ngọc Yến
Writer
Các nhà khoa học vừa phát hiện những bộ xương đầy thú vị nằm ẩn sâu trong một kim tự tháp ở Ai Cập, và điều này có thể thay đổi hoàn toàn cách chúng ta hiểu về những công trình vĩ đại này.
Theo truyền thống, người ta luôn nghĩ rằng được chôn trong kim tự tháp là đặc quyền chỉ dành cho giới quý tộc giàu có. Nhưng những bộ xương tìm thấy ở Tombos lại kể một câu chuyện khác. Chúng mang dấu vết của những người từng làm việc nặng nhọc, không phải là cuộc sống sang chảnh của hoàng gia. Họ là những người lao động bình thường, thuộc tầng lớp thấp, sống một cuộc đời vất vả nhưng lại được chôn cùng với giới quý tộc trong kim tự tháp.
Các chuyên gia nói rằng: “Trước đây, chúng ta tưởng những ngôi mộ kim tự tháp chỉ dành cho người quyền quý nhất, nhưng giờ đây có vẻ như ngay cả những người lao động tầm thường cũng có mặt ở đây.” Họ còn phát hiện ra rằng trong các khu mộ, có cả người ít vận động lẫn người làm việc rất nhiều, tạo nên một bức tranh đa dạng về cuộc sống thời đó.
Khám phá này có thể khiến chúng ta phải nhìn nhận lại toàn bộ lịch sử về kim tự tháp Ai Cập. Tombos, nơi tìm thấy những bộ xương này, là một địa điểm khảo cổ gần sông Nile, nằm ở Sudan ngày nay, sát biên giới với Ai Cập. Nơi đây từng là một trung tâm quan trọng sau khi người Ai Cập chiếm Nubia khoảng năm 1500 trước Công nguyên. Dân chúng ở Tombos gồm những người làm việc vặt, thợ thủ công, và cả những người biết đọc biết viết.
Ở Tombos, người ta tìm thấy dấu tích của ít nhất năm kim tự tháp làm từ gạch bùn, trong đó có hài cốt người cùng với đồ gốm như bình, lọ. Kim tự tháp lớn nhất thuộc về Siamun – vị pharaoh thứ sáu của triều đại 21 ở Ai Cập (từ năm 1077 đến 943 trước Công nguyên). Ngôi mộ này có một sân nhà nguyện rộng lớn, được trang trí bằng những chiếc nón đất sét nhỏ dùng trong nghi lễ.
Nhà khảo cổ Sarah Schrader từ Đại học Leiden đã nghiên cứu kỹ các dấu vết trên xương – những chỗ từng gắn cơ bắp, gân, dây chằng. Điều kỳ lạ là có người ít vận động, nhưng cũng có người rất chăm chỉ lao động suốt đời. Từ đó, họ đoán rằng những người ít hoạt động là quý tộc sống sung sướng, còn những người năng động là dân lao động bình thường.
Các chuyên gia nhận định rằng giới thượng lưu Ai Cập có lối sống rất khác so với người thường, nên nhìn vào xương cốt là phân biệt được ngay. Có thể người xưa tin rằng chôn người lao động cùng chủ nhân sẽ giúp họ tiếp tục phục vụ ở thế giới bên kia. Họ cũng bác bỏ ý kiến cho rằng đây là tục hiến tế, vì vào thời Tombos thuộc Ai Cập, chẳng có bằng chứng nào cho chuyện đó cả.
Nghiên cứu này, được đăng trên Tạp chí Khảo cổ học Nhân học, đã phá vỡ một quan niệm lâu đời về Ai Cập học. Nhóm nghiên cứu kết luận: “Nếu những người lao động chăm chỉ này thực sự thuộc tầng lớp thấp, thì điều đó đi ngược lại suy nghĩ rằng chỉ có giới thượng lưu mới được chôn trong những ngôi mộ hoành tráng.” Họ cho rằng những kim tự tháp này không phải do người lao động tự xây cho mình, mà do các nhân vật quyền quý như Siamun dựng lên cho bản thân, gia đình, và cả người hầu cận.
Các nhà khoa học tin rằng nếu tiếp tục đào bới và nghiên cứu sâu hơn, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về cuộc sống thời xưa. Dù kim tự tháp thường gắn liền với Ai Cập, nhưng ở Vương quốc Kush (nay là Sudan) cũng có khoảng 80 kim tự tháp. Còn ở Ai Cập ngày nay, phần lớn kim tự tháp là lăng mộ của các pharaoh và hoàng hậu từ thời Cổ vương quốc và Trung vương quốc.
Những kim tự tháp nổi tiếng nhất ở Ai Cập phải kể đến Kim tự tháp Giza hoành tráng và Kim tự tháp bậc thang Djoser. Giza là kim tự tháp lớn nhất, còn Djoser là cổ nhất, được xây từ khoảng năm 2667 đến 2648 trước Công nguyên. Kim tự tháp Djoser cao gần 60 mét, được coi là kim tự tháp đầu tiên ở Ai Cập và là công trình đá lâu đời nhất thế giới. Nó do Imhotep xây dựng hoàn toàn bằng đá ở nghĩa trang Saqqara để làm nơi an nghỉ cho Vua Djoser – người sáng lập Vương quốc Cổ đại từ triều đại thứ ba.
Kim tự tháp Djoser gồm sáu tầng mastaba xếp chồng lên nhau, là bản mẫu cho mọi kim tự tháp sau này ở Ai Cập. Djoser được cho là đã trị vì gần 20 năm. Ngôi mộ này từng bị hư hại vì động đất năm 1992, và việc trùng tu bắt đầu từ năm 2006 nhưng bị gián đoạn sau cách mạng 2011. Đến năm 2013, công việc được đẩy mạnh và giờ đây đã mở cửa đón khách tham quan trở lại sau thời gian dài đóng cửa vì lý do an toàn từ những năm 1930.
Theo truyền thống, người ta luôn nghĩ rằng được chôn trong kim tự tháp là đặc quyền chỉ dành cho giới quý tộc giàu có. Nhưng những bộ xương tìm thấy ở Tombos lại kể một câu chuyện khác. Chúng mang dấu vết của những người từng làm việc nặng nhọc, không phải là cuộc sống sang chảnh của hoàng gia. Họ là những người lao động bình thường, thuộc tầng lớp thấp, sống một cuộc đời vất vả nhưng lại được chôn cùng với giới quý tộc trong kim tự tháp.
Các chuyên gia nói rằng: “Trước đây, chúng ta tưởng những ngôi mộ kim tự tháp chỉ dành cho người quyền quý nhất, nhưng giờ đây có vẻ như ngay cả những người lao động tầm thường cũng có mặt ở đây.” Họ còn phát hiện ra rằng trong các khu mộ, có cả người ít vận động lẫn người làm việc rất nhiều, tạo nên một bức tranh đa dạng về cuộc sống thời đó.
Khám phá này có thể khiến chúng ta phải nhìn nhận lại toàn bộ lịch sử về kim tự tháp Ai Cập. Tombos, nơi tìm thấy những bộ xương này, là một địa điểm khảo cổ gần sông Nile, nằm ở Sudan ngày nay, sát biên giới với Ai Cập. Nơi đây từng là một trung tâm quan trọng sau khi người Ai Cập chiếm Nubia khoảng năm 1500 trước Công nguyên. Dân chúng ở Tombos gồm những người làm việc vặt, thợ thủ công, và cả những người biết đọc biết viết.
Ở Tombos, người ta tìm thấy dấu tích của ít nhất năm kim tự tháp làm từ gạch bùn, trong đó có hài cốt người cùng với đồ gốm như bình, lọ. Kim tự tháp lớn nhất thuộc về Siamun – vị pharaoh thứ sáu của triều đại 21 ở Ai Cập (từ năm 1077 đến 943 trước Công nguyên). Ngôi mộ này có một sân nhà nguyện rộng lớn, được trang trí bằng những chiếc nón đất sét nhỏ dùng trong nghi lễ.
Nhà khảo cổ Sarah Schrader từ Đại học Leiden đã nghiên cứu kỹ các dấu vết trên xương – những chỗ từng gắn cơ bắp, gân, dây chằng. Điều kỳ lạ là có người ít vận động, nhưng cũng có người rất chăm chỉ lao động suốt đời. Từ đó, họ đoán rằng những người ít hoạt động là quý tộc sống sung sướng, còn những người năng động là dân lao động bình thường.
Các chuyên gia nhận định rằng giới thượng lưu Ai Cập có lối sống rất khác so với người thường, nên nhìn vào xương cốt là phân biệt được ngay. Có thể người xưa tin rằng chôn người lao động cùng chủ nhân sẽ giúp họ tiếp tục phục vụ ở thế giới bên kia. Họ cũng bác bỏ ý kiến cho rằng đây là tục hiến tế, vì vào thời Tombos thuộc Ai Cập, chẳng có bằng chứng nào cho chuyện đó cả.
Nghiên cứu này, được đăng trên Tạp chí Khảo cổ học Nhân học, đã phá vỡ một quan niệm lâu đời về Ai Cập học. Nhóm nghiên cứu kết luận: “Nếu những người lao động chăm chỉ này thực sự thuộc tầng lớp thấp, thì điều đó đi ngược lại suy nghĩ rằng chỉ có giới thượng lưu mới được chôn trong những ngôi mộ hoành tráng.” Họ cho rằng những kim tự tháp này không phải do người lao động tự xây cho mình, mà do các nhân vật quyền quý như Siamun dựng lên cho bản thân, gia đình, và cả người hầu cận.
Các nhà khoa học tin rằng nếu tiếp tục đào bới và nghiên cứu sâu hơn, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về cuộc sống thời xưa. Dù kim tự tháp thường gắn liền với Ai Cập, nhưng ở Vương quốc Kush (nay là Sudan) cũng có khoảng 80 kim tự tháp. Còn ở Ai Cập ngày nay, phần lớn kim tự tháp là lăng mộ của các pharaoh và hoàng hậu từ thời Cổ vương quốc và Trung vương quốc.
Những kim tự tháp nổi tiếng nhất ở Ai Cập phải kể đến Kim tự tháp Giza hoành tráng và Kim tự tháp bậc thang Djoser. Giza là kim tự tháp lớn nhất, còn Djoser là cổ nhất, được xây từ khoảng năm 2667 đến 2648 trước Công nguyên. Kim tự tháp Djoser cao gần 60 mét, được coi là kim tự tháp đầu tiên ở Ai Cập và là công trình đá lâu đời nhất thế giới. Nó do Imhotep xây dựng hoàn toàn bằng đá ở nghĩa trang Saqqara để làm nơi an nghỉ cho Vua Djoser – người sáng lập Vương quốc Cổ đại từ triều đại thứ ba.
Kim tự tháp Djoser gồm sáu tầng mastaba xếp chồng lên nhau, là bản mẫu cho mọi kim tự tháp sau này ở Ai Cập. Djoser được cho là đã trị vì gần 20 năm. Ngôi mộ này từng bị hư hại vì động đất năm 1992, và việc trùng tu bắt đầu từ năm 2006 nhưng bị gián đoạn sau cách mạng 2011. Đến năm 2013, công việc được đẩy mạnh và giờ đây đã mở cửa đón khách tham quan trở lại sau thời gian dài đóng cửa vì lý do an toàn từ những năm 1930.
