Lizzie
Writer
Trong phiên bản dự thảo Nghị định mới, Bộ Công Thương đề xuất cho phép người dân cài đặt hệ thống điện mặt trời trên mái nhà để sử dụng và bán điện dư thừa cho EVN với giá 0 đồng. Tuy nhiên, quy định rằng việc bán điện dư thừa chỉ được áp dụng cho người dân và không được phép chuyển nhượng cho tổ chức hoặc cá nhân khác. Nguyên nhân của quy định này là do Bộ Công Thương lo ngại việc bán điện dư thừa có thể ảnh hưởng đến an toàn và bảo mật của hệ thống điện.
Hiện nay, nguồn năng lượng mặt trời phụ thuộc vào bức xạ mặt trời và yếu tố thời tiết, nhưng những yếu tố này không thể dự đoán được. Trong những ngày không có ánh nắng mặt trời do mưa, mây hoặc ban đêm, lưới điện quốc gia vẫn phải cung cấp đủ điện, gây ra sự biến động nhanh chóng trong hệ thống và tạo ra sự không ổn định trong nguồn điện. Do đó, Bộ Công Thương đề xuất cần phải có sự quản lý và giám sát chặt chẽ từ phía nhà nước để đảm bảo an toàn trong vận hành.
Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng muốn kiểm soát tổng công suất điện mặt trời trên toàn quốc theo Quy hoạch điện VIII đã được Thủ tướng phê duyệt. Đến năm 2030, công suất điện mặt trời mái nhà dự kiến sẽ được nâng lên 2.600 MW. Hiện tại, hơn 1.000 hệ thống điện mặt trời mái nhà đã được kết nối vào lưới điện và đang chờ được bổ sung vào quy hoạch, nghĩa là chỉ còn khoảng 2.200 MW công suất cần được kết nối vào hệ thống từ nay đến năm 2030.
Bộ Công Thương cũng đưa ra cảnh báo rằng khi tổng công suất vượt quá 2.600 MW, sẽ có ảnh hưởng đến cơ cấu nguồn điện của hệ thống. Chuyên gia năng lượng PGS.TS Trần Văn Bình cũng nhấn mạnh rằng nguồn điện tái tạo như điện mặt trời và gió có độ tin cậy thấp, và việc quản lý tỷ lệ nguồn điện tái tạo là quan trọng để đảm bảo an toàn.
Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã thừa nhận tại Quốc hội rằng để phát triển công suất điện mặt trời áp mái, cần phải nâng cấp công nghệ và hệ thống truyền tải. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng các đề xuất hiện tại chưa đủ khuyến khích kinh doanh mua bán điện năng lượng mặt trời mái nhà của các tổ chức và cá nhân.
Thực tế, khi không sử dụng hết điện từ tấm pin mặt trời, người dân phải xả để đảm bảo an toàn cho thiết bị, điều này đồng nghĩa với việc họ phải đầu tư thêm vào hệ thống lưu trữ, tăng chi phí và tài nguyên xã hội trong việc xử lý môi trường sau này. Chi phí đầu tư lớn đã làm kéo dài thời gian thu hồi vốn, và vì vậy, TS Ngô Trí Long cho rằng mức giá 0 đồng không khuyến khích người dân đầu tư vào điện mặt trời mái nhà.
Chuyên gia này cũng lưu ý rằng hệ thống truyền tải điện của Việt Nam hiện vẫn còn hạn chế và chưa đáp ứng được nhu cầu nếu phát triển quá nhanh, do đó cần đầu tư hạ tầng đồng bộ, đặc biệt là hệ thống truyền tải để đảm bảo an toàn cho nguồn điện tái tạo. Điểm này cũng được đề cập đến bởi TS. Nguyễn Anh Tuấn, người từng là Giám đốc Trung tâm Năng lượng tái tạo thuộc Viện Năng lượng (Bộ Công Thương).
TS Tuấn cho rằng Chính phủ và Bộ Công Thương cần sớm ban hành các nghị định hướng dẫn thi hành Luật Điện lực, đặc biệt là các cơ chế chính sách để khuyến khích tư nhân đầu tư vào hệ thống truyền tải điện riêng và vận hành hệ thống do họ tự đầu tư. Thay vì mô hình mua bán điện, chuyên gia năng lượng Đào Nhật Đình đề xuất cơ chế khuyến khích đầu tư và tiêu thụ trong khu vực lân cận như làng, xã, khu phố để giảm áp lực về vốn đầu tư và tránh lãng phí nguồn điện sạch.
Tuy nhiên, chuyên gia Trần Văn Bình không đồng ý với đề xuất này và cho rằng nên ưu đãi, đặc biệt là ở miền Bắc, để người dân có thể đầu tư vào điện mặt trời mái nhà. Ông đề xuất lắp đặt công tơ 2 chiều để khi có dư thừa, người dân có thể đẩy lên lưới miễn phí và khi thiếu thì hệ thống sẽ bù trừ lại cho họ.
Theo ông Bình, nhiều quốc gia đã áp dụng công tơ 2 chiều và nếu quản lý khó khăn, chúng ta có thể mua phần mềm từ các nước đó. Ông tính toán rằng nếu theo Quy hoạch điện VIII, 50% hộ gia đình (khoảng 13 triệu hộ) đầu tư 3-5 KW sẽ mang lại một nguồn năng lượng lớn. Vai trò của Nhà nước, theo chuyên gia này, là phải quan tâm đến chất lượng thiết bị điện mặt trời để đảm bảo hiệu suất và khả năng thu hồi vốn cho dự án.
Các nước như Đức, Mỹ và Australia đã áp dụng chính sách mua bán điện mặt trời mái nhà thông qua biểu giá FIT để thanh toán cho lượng điện bán lên lưới từ các hộ gia đình lắp đặt điện mặt trời mái nhà. Mức giá và điều kiện thực hiện có thể khác nhau tùy theo công ty bán lẻ điện. Chính sách này giúp giảm thời gian hoàn vốn cho nhà đầu tư.
Bên cạnh đó, Bộ Công Thương cũng muốn kiểm soát tổng công suất điện mặt trời trên toàn quốc theo Quy hoạch điện VIII đã được Thủ tướng phê duyệt. Đến năm 2030, công suất điện mặt trời mái nhà dự kiến sẽ được nâng lên 2.600 MW. Hiện tại, hơn 1.000 hệ thống điện mặt trời mái nhà đã được kết nối vào lưới điện và đang chờ được bổ sung vào quy hoạch, nghĩa là chỉ còn khoảng 2.200 MW công suất cần được kết nối vào hệ thống từ nay đến năm 2030.
Bộ Công Thương cũng đưa ra cảnh báo rằng khi tổng công suất vượt quá 2.600 MW, sẽ có ảnh hưởng đến cơ cấu nguồn điện của hệ thống. Chuyên gia năng lượng PGS.TS Trần Văn Bình cũng nhấn mạnh rằng nguồn điện tái tạo như điện mặt trời và gió có độ tin cậy thấp, và việc quản lý tỷ lệ nguồn điện tái tạo là quan trọng để đảm bảo an toàn.
Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã thừa nhận tại Quốc hội rằng để phát triển công suất điện mặt trời áp mái, cần phải nâng cấp công nghệ và hệ thống truyền tải. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng các đề xuất hiện tại chưa đủ khuyến khích kinh doanh mua bán điện năng lượng mặt trời mái nhà của các tổ chức và cá nhân.
Thực tế, khi không sử dụng hết điện từ tấm pin mặt trời, người dân phải xả để đảm bảo an toàn cho thiết bị, điều này đồng nghĩa với việc họ phải đầu tư thêm vào hệ thống lưu trữ, tăng chi phí và tài nguyên xã hội trong việc xử lý môi trường sau này. Chi phí đầu tư lớn đã làm kéo dài thời gian thu hồi vốn, và vì vậy, TS Ngô Trí Long cho rằng mức giá 0 đồng không khuyến khích người dân đầu tư vào điện mặt trời mái nhà.
Chuyên gia này cũng lưu ý rằng hệ thống truyền tải điện của Việt Nam hiện vẫn còn hạn chế và chưa đáp ứng được nhu cầu nếu phát triển quá nhanh, do đó cần đầu tư hạ tầng đồng bộ, đặc biệt là hệ thống truyền tải để đảm bảo an toàn cho nguồn điện tái tạo. Điểm này cũng được đề cập đến bởi TS. Nguyễn Anh Tuấn, người từng là Giám đốc Trung tâm Năng lượng tái tạo thuộc Viện Năng lượng (Bộ Công Thương).
TS Tuấn cho rằng Chính phủ và Bộ Công Thương cần sớm ban hành các nghị định hướng dẫn thi hành Luật Điện lực, đặc biệt là các cơ chế chính sách để khuyến khích tư nhân đầu tư vào hệ thống truyền tải điện riêng và vận hành hệ thống do họ tự đầu tư. Thay vì mô hình mua bán điện, chuyên gia năng lượng Đào Nhật Đình đề xuất cơ chế khuyến khích đầu tư và tiêu thụ trong khu vực lân cận như làng, xã, khu phố để giảm áp lực về vốn đầu tư và tránh lãng phí nguồn điện sạch.
Tuy nhiên, chuyên gia Trần Văn Bình không đồng ý với đề xuất này và cho rằng nên ưu đãi, đặc biệt là ở miền Bắc, để người dân có thể đầu tư vào điện mặt trời mái nhà. Ông đề xuất lắp đặt công tơ 2 chiều để khi có dư thừa, người dân có thể đẩy lên lưới miễn phí và khi thiếu thì hệ thống sẽ bù trừ lại cho họ.
Theo ông Bình, nhiều quốc gia đã áp dụng công tơ 2 chiều và nếu quản lý khó khăn, chúng ta có thể mua phần mềm từ các nước đó. Ông tính toán rằng nếu theo Quy hoạch điện VIII, 50% hộ gia đình (khoảng 13 triệu hộ) đầu tư 3-5 KW sẽ mang lại một nguồn năng lượng lớn. Vai trò của Nhà nước, theo chuyên gia này, là phải quan tâm đến chất lượng thiết bị điện mặt trời để đảm bảo hiệu suất và khả năng thu hồi vốn cho dự án.
Các nước như Đức, Mỹ và Australia đã áp dụng chính sách mua bán điện mặt trời mái nhà thông qua biểu giá FIT để thanh toán cho lượng điện bán lên lưới từ các hộ gia đình lắp đặt điện mặt trời mái nhà. Mức giá và điều kiện thực hiện có thể khác nhau tùy theo công ty bán lẻ điện. Chính sách này giúp giảm thời gian hoàn vốn cho nhà đầu tư.
