Nguyễn Văn Sơn
Writer
Khi trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần thay đổi nhiều ngành công nghiệp, lĩnh vực pháp lý cũng đứng trước một bước ngoặt lớn. Gần đây, các chuyên gia trong ngành luật ngày càng sử dụng AI để làm việc hiệu quả hơn và giảm bớt chi phí. Nhiều người tin rằng việc tận dụng tốt AI sẽ là yếu tố quyết định giúp các công ty luật thành công trong tương lai gần.
Các nhà đầu tư cũng đang đặt niềm tin lớn vào những công ty khởi nghiệp pháp lý ứng dụng AI. Năm 2024, số tiền đầu tư vào lĩnh vực này đạt mức kỷ lục với gần nửa tỷ đô la. Lý do là tiềm năng tự động hóa một phần lớn công việc pháp lý, từ phân tích hợp đồng đến nghiên cứu vụ án. Chẳng hạn, một công ty như Harvey đã thu hút được hàng trăm triệu đô la và đạt giá trị hàng tỷ đô la.
Chúng tôi đã trao đổi với Ben Su, người đồng sáng lập Capita – được xem là “luật sư AI” đầu tiên trên thế giới – để tìm hiểu về cách AI đang thay đổi cách cung cấp dịch vụ pháp lý. Cùng với đó, Carey Lening, một chuyên gia công nghệ pháp lý với hơn 20 năm kinh nghiệm về quyền riêng tư và dữ liệu, cùng Jide Afolabi, một luật sư kỳ cựu chuyên về di chúc, đã chia sẻ quan điểm về lợi ích và thách thức mà AI mang lại. Những câu hỏi được đặt ra là: AI sẽ ảnh hưởng thế nào đến giáo dục pháp lý? Liệu nó có thể định hình lại tương lai của nghề luật?
AI trong lĩnh vực pháp lý hiện nay
AI đang len lỏi vào ngành luật với tốc độ đáng kinh ngạc. Các công ty khởi nghiệp ứng dụng AI nhận được sự quan tâm lớn từ nhà đầu tư, với hàng chục thương vụ được rót vốn trong năm qua. Nhờ AI, việc phân tích tài liệu hay nghiên cứu vụ án trở nên nhanh chóng hơn, giúp tiết kiệm thời gian và tăng thu nhập cho luật sư.
Carey Lening nhớ lại thời điểm cách đây hơn 20 năm, khi bà làm việc tại một công ty luật sử dụng các công cụ đơn giản để tự động hóa công việc lặp đi lặp lại. Bà cho rằng tự động hóa không phải là mới, nhưng mức độ tinh vi của công nghệ ngày nay đã mở ra nhiều cơ hội chưa từng có. Trong khi đó, Jide Afolabi nhận thấy sự thay đổi rõ rệt từ giấy tờ thủ công sang các hệ thống tự động. Ông nhấn mạnh rằng dù cách thu thập thông tin đã khác, vai trò của luật sư trong việc hiểu khách hàng vẫn rất quan trọng. AI hỗ trợ phân tích rủi ro và tạo tài liệu, nhưng không thể thay thế hoàn toàn con người.
Ben Su lại có cái nhìn thẳng thắn hơn. Ông cho rằng ngành luật từ lâu đã quen với sự kém hiệu quả, và thay vì chỉ cải thiện quy trình cũ, cần xây dựng những hệ thống mới để loại bỏ lãng phí. Quan điểm này đặt ra thách thức cho cách ngành luật vận hành truyền thống.
Những lợi ích và hạn chế của AI
AI giúp luật sư tiết kiệm thời gian và xử lý dữ liệu nhanh hơn, nhưng không phải ai cũng tin tưởng hoàn toàn. Lening cảnh báo rằng các công cụ AI cần được sử dụng đúng cách, với hướng dẫn rõ ràng, nếu không sẽ dễ dẫn đến sai sót. Bà từng thử nghiệm viết mã để AI tóm tắt vụ án và nhận ra rằng kết quả phụ thuộc rất nhiều vào cách đặt vấn đề.
Su đồng tình rằng AI không phải là giải pháp hoàn hảo. Ông kể về những trường hợp các tài liệu do AI tạo ra gây rắc rối vì thiếu sự kiểm soát của con người. Ngược lại, Afolabi cho rằng AI là công cụ hỗ trợ đắc lực, giúp ông cân bằng giữa tự động hóa và sự can thiệp của con người trong công việc.
Tương lai dịch vụ pháp lý với AI
Ben Su hình dung một hệ thống mà AI không chỉ giúp luật sư làm việc hiệu quả hơn, mà còn trở thành trợ thủ đắc lực cho khách hàng, cung cấp lời khuyên tức thì và dự đoán vấn đề. Ông đặt câu hỏi về mô hình tính phí theo giờ truyền thống, cho rằng nó không còn phù hợp khi AI giảm thời gian làm việc. Thay vào đó, ông đề xuất mức phí cố định để dịch vụ pháp lý trở nên minh bạch và dễ tiếp cận hơn.
Afolabi đồng ý rằng mô hình cũ đã lỗi thời, nhưng ông nhận thấy nhiều luật sư vẫn giữ cách tính phí truyền thống để đảm bảo thu nhập. Ông tin rằng cạnh tranh giữa các công ty luật sẽ là yếu tố thúc đẩy chi phí giảm trong tương lai. Lening thì dự đoán khách hàng có thể sẽ yêu cầu mức phí thấp hơn khi nhận ra AI đang làm phần lớn công việc.
Thách thức và giáo dục pháp lý
Dù mang lại nhiều lợi ích, AI vẫn đối mặt với sự nghi ngờ. Một số luật sư cho rằng công việc pháp lý quá phức tạp để giao phó cho máy móc, đặc biệt khi AI đôi lúc đưa ra kết quả không chính xác. Lening lo ngại về việc người dùng không chuyên có thể bị đánh lừa bởi các dịch vụ AI kém chất lượng.
Về giáo dục pháp lý, Su cho rằng hệ thống hiện tại cần thay đổi để phù hợp với thời đại AI. Ông muốn luật sư trẻ được giảm bớt gánh nặng công việc lặp lại và tập trung vào những nhiệm vụ sáng tạo hơn. Lening đồng tình, nhấn mạnh rằng các trường luật nên dạy sinh viên cách sử dụng và kiểm soát AI, thay vì chỉ tập trung vào lý thuyết truyền thống.
Nhìn xa hơn về tương lai
Cuộc tranh luận về AI không chỉ giới hạn trong ngành luật, mà còn lan sang nhiều lĩnh vực khác. Lening so sánh quá trình này với những thay đổi lớn trong lịch sử, như khi xe hơi thay thế ngựa. Bà tin rằng AI sẽ không lấy đi công việc, mà chuyển hướng con người sang những nhiệm vụ đòi hỏi sự sáng tạo và tư duy sâu sắc hơn.
Dù còn nhiều thách thức, cả ba chuyên gia đều đồng ý rằng AI có thể làm cho dịch vụ pháp lý trở nên dễ tiếp cận và hiệu quả hơn, miễn là được sử dụng đúng cách và luôn có sự giám sát của con người. Tương lai không phải là cuộc chiến giữa AI và luật sư, mà là sự hợp tác để tạo ra giá trị mới.
Các nhà đầu tư cũng đang đặt niềm tin lớn vào những công ty khởi nghiệp pháp lý ứng dụng AI. Năm 2024, số tiền đầu tư vào lĩnh vực này đạt mức kỷ lục với gần nửa tỷ đô la. Lý do là tiềm năng tự động hóa một phần lớn công việc pháp lý, từ phân tích hợp đồng đến nghiên cứu vụ án. Chẳng hạn, một công ty như Harvey đã thu hút được hàng trăm triệu đô la và đạt giá trị hàng tỷ đô la.
Chúng tôi đã trao đổi với Ben Su, người đồng sáng lập Capita – được xem là “luật sư AI” đầu tiên trên thế giới – để tìm hiểu về cách AI đang thay đổi cách cung cấp dịch vụ pháp lý. Cùng với đó, Carey Lening, một chuyên gia công nghệ pháp lý với hơn 20 năm kinh nghiệm về quyền riêng tư và dữ liệu, cùng Jide Afolabi, một luật sư kỳ cựu chuyên về di chúc, đã chia sẻ quan điểm về lợi ích và thách thức mà AI mang lại. Những câu hỏi được đặt ra là: AI sẽ ảnh hưởng thế nào đến giáo dục pháp lý? Liệu nó có thể định hình lại tương lai của nghề luật?
AI trong lĩnh vực pháp lý hiện nay
AI đang len lỏi vào ngành luật với tốc độ đáng kinh ngạc. Các công ty khởi nghiệp ứng dụng AI nhận được sự quan tâm lớn từ nhà đầu tư, với hàng chục thương vụ được rót vốn trong năm qua. Nhờ AI, việc phân tích tài liệu hay nghiên cứu vụ án trở nên nhanh chóng hơn, giúp tiết kiệm thời gian và tăng thu nhập cho luật sư.
Carey Lening nhớ lại thời điểm cách đây hơn 20 năm, khi bà làm việc tại một công ty luật sử dụng các công cụ đơn giản để tự động hóa công việc lặp đi lặp lại. Bà cho rằng tự động hóa không phải là mới, nhưng mức độ tinh vi của công nghệ ngày nay đã mở ra nhiều cơ hội chưa từng có. Trong khi đó, Jide Afolabi nhận thấy sự thay đổi rõ rệt từ giấy tờ thủ công sang các hệ thống tự động. Ông nhấn mạnh rằng dù cách thu thập thông tin đã khác, vai trò của luật sư trong việc hiểu khách hàng vẫn rất quan trọng. AI hỗ trợ phân tích rủi ro và tạo tài liệu, nhưng không thể thay thế hoàn toàn con người.
Ben Su lại có cái nhìn thẳng thắn hơn. Ông cho rằng ngành luật từ lâu đã quen với sự kém hiệu quả, và thay vì chỉ cải thiện quy trình cũ, cần xây dựng những hệ thống mới để loại bỏ lãng phí. Quan điểm này đặt ra thách thức cho cách ngành luật vận hành truyền thống.
Những lợi ích và hạn chế của AI
AI giúp luật sư tiết kiệm thời gian và xử lý dữ liệu nhanh hơn, nhưng không phải ai cũng tin tưởng hoàn toàn. Lening cảnh báo rằng các công cụ AI cần được sử dụng đúng cách, với hướng dẫn rõ ràng, nếu không sẽ dễ dẫn đến sai sót. Bà từng thử nghiệm viết mã để AI tóm tắt vụ án và nhận ra rằng kết quả phụ thuộc rất nhiều vào cách đặt vấn đề.
Su đồng tình rằng AI không phải là giải pháp hoàn hảo. Ông kể về những trường hợp các tài liệu do AI tạo ra gây rắc rối vì thiếu sự kiểm soát của con người. Ngược lại, Afolabi cho rằng AI là công cụ hỗ trợ đắc lực, giúp ông cân bằng giữa tự động hóa và sự can thiệp của con người trong công việc.
Tương lai dịch vụ pháp lý với AI
Ben Su hình dung một hệ thống mà AI không chỉ giúp luật sư làm việc hiệu quả hơn, mà còn trở thành trợ thủ đắc lực cho khách hàng, cung cấp lời khuyên tức thì và dự đoán vấn đề. Ông đặt câu hỏi về mô hình tính phí theo giờ truyền thống, cho rằng nó không còn phù hợp khi AI giảm thời gian làm việc. Thay vào đó, ông đề xuất mức phí cố định để dịch vụ pháp lý trở nên minh bạch và dễ tiếp cận hơn.
Afolabi đồng ý rằng mô hình cũ đã lỗi thời, nhưng ông nhận thấy nhiều luật sư vẫn giữ cách tính phí truyền thống để đảm bảo thu nhập. Ông tin rằng cạnh tranh giữa các công ty luật sẽ là yếu tố thúc đẩy chi phí giảm trong tương lai. Lening thì dự đoán khách hàng có thể sẽ yêu cầu mức phí thấp hơn khi nhận ra AI đang làm phần lớn công việc.
Thách thức và giáo dục pháp lý
Dù mang lại nhiều lợi ích, AI vẫn đối mặt với sự nghi ngờ. Một số luật sư cho rằng công việc pháp lý quá phức tạp để giao phó cho máy móc, đặc biệt khi AI đôi lúc đưa ra kết quả không chính xác. Lening lo ngại về việc người dùng không chuyên có thể bị đánh lừa bởi các dịch vụ AI kém chất lượng.
Về giáo dục pháp lý, Su cho rằng hệ thống hiện tại cần thay đổi để phù hợp với thời đại AI. Ông muốn luật sư trẻ được giảm bớt gánh nặng công việc lặp lại và tập trung vào những nhiệm vụ sáng tạo hơn. Lening đồng tình, nhấn mạnh rằng các trường luật nên dạy sinh viên cách sử dụng và kiểm soát AI, thay vì chỉ tập trung vào lý thuyết truyền thống.
Nhìn xa hơn về tương lai
Cuộc tranh luận về AI không chỉ giới hạn trong ngành luật, mà còn lan sang nhiều lĩnh vực khác. Lening so sánh quá trình này với những thay đổi lớn trong lịch sử, như khi xe hơi thay thế ngựa. Bà tin rằng AI sẽ không lấy đi công việc, mà chuyển hướng con người sang những nhiệm vụ đòi hỏi sự sáng tạo và tư duy sâu sắc hơn.
Dù còn nhiều thách thức, cả ba chuyên gia đều đồng ý rằng AI có thể làm cho dịch vụ pháp lý trở nên dễ tiếp cận và hiệu quả hơn, miễn là được sử dụng đúng cách và luôn có sự giám sát của con người. Tương lai không phải là cuộc chiến giữa AI và luật sư, mà là sự hợp tác để tạo ra giá trị mới.
