Siêu năng lực trong chúng ta: Hành trình “nhìn” bằng tiếng tặc lưỡi

[Bùi Minh Nhật]

Trong thế giới động vật, có rất nhiều khả năng sinh học mà con người chúng ta chỉ có thể mơ ước. Rắn có thể ngửi bằng âm thanh nổi, nhện giăng tơ bền hơn thép, chim biết bay, còn dơi có thể “nhìn” bằng âm thanh. Những khả năng này từng là nguồn cảm hứng bất tận cho các truyện tranh siêu anh hùng, như Daredevil người hùng mù có thể cảm nhận thế giới xung quanh qua tiếng vang.

Tuy nhiên, điều đáng kinh ngạc là con người thực sự có thể học được kỹ năng định vị bằng tiếng vang tương tự, nhờ vào sức mạnh tiềm ẩn của bộ não.

Daniel Kish Người siêu anh hùng ngoài đời thực​

Daniel Kish là một trong những người nổi tiếng nhất với khả năng định vị bằng tiếng vang. Bị mù do căn bệnh u nguyên bào võng mạc từ nhỏ, Kish đã tự học cách tạo ra những âm thanh lách cách bằng lưỡi để phát ra sóng âm, từ đó nghe lại tiếng vang dội lại từ các vật thể xung quanh. Nhờ vậy, anh có thể “nhìn” bằng âm thanh, giúp anh di chuyển dễ dàng, thậm chí đi xe đạp và khám phá các vùng đất xa lạ một cách độc lập.

Năm 2015, Kish đã chia sẻ câu chuyện của mình trong một buổi nói chuyện TED, làm bật lên khả năng phi thường của bộ não con người trong việc biến âm thanh thành hình ảnh trực quan.

Nghiên cứu khoa học xác nhận khả năng học định vị bằng tiếng vang​

Nhà khoa học thần kinh Lore Thaler từ Đại học Durham đã dành hơn 15 năm nghiên cứu về khả năng định vị bằng tiếng vang ở con người. Trong một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Cerebral Cortex, Thaler và các đồng nghiệp đã đào tạo nhóm người khiếm thị và người sáng mắt trong 10 tuần theo kỹ thuật của Kish.

Kết quả cho thấy cả hai nhóm đều có sự gia tăng hoạt động ở các vùng não xử lý ánh sáng và âm thanh, đặc biệt là vỏ não thị giác và thính giác. Điều này chứng minh rằng khả năng định vị bằng tiếng vang không chỉ dành riêng cho người mù mà cả người có thị lực cũng có thể học được.

Tiềm năng và tương lai của kỹ năng định vị bằng tiếng vang​

Theo nghiên cứu, người luyện tập định vị bằng tiếng vang có thể nhận biết được sự di chuyển nhỏ của vật thể trong không gian, thậm chí xác định được hình dạng vật thể như lõm, phẳng, hình vuông hay tròn. Bí quyết chính là luyện tập tạo ra âm thanh nhất quán, chẳng hạn như tiếng tặc lưỡi, để dễ dàng phân tích tiếng vang.

Mặc dù hiện nay vẫn cần thêm các nghiên cứu quy mô lớn hơn để củng cố kết quả, tương lai hứa hẹn kỹ năng định vị bằng tiếng vang sẽ được phổ biến rộng rãi, trở thành một phương pháp hỗ trợ đắc lực cho người khiếm thị, tương tự như kỹ thuật sử dụng gậy dài.

Daniel Kish và các cộng sự đã cung cấp chương trình đào tạo này cho hàng chục nghìn người trên gần 40 quốc gia, mở ra cơ hội để hàng ngàn “siêu anh hùng” định vị bằng tiếng vang thực sự tồn tại trong xã hội.

Khả năng định vị bằng tiếng vang không chỉ là một kỹ năng đặc biệt mà còn là minh chứng cho sức mạnh phi thường của bộ não con người trong việc thích nghi và phát triển, vượt lên trên những giới hạn về giác quan thông thường. (popularmechanics)