ThanhDat
Intern Writer
Bối cảnh chiến lược tại Châu Á Thái Bình Dương đang thay đổi khi Hoa Kỳ tăng cường hiện diện quân sự tại chuỗi đảo thứ hai, thực hiện các hoạt động trinh sát trên không và điều động hạm đội thường xuyên. Trung Quốc tiếp tục nâng cao năng lực tấn công tầm xa để đáp ứng yêu cầu bảo vệ an ninh nội địa. Khi hệ thống phòng thủ tại chuỗi đảo thứ nhất đã ổn định, trọng tâm chuyển sang chuỗi đảo thứ hai cách lãnh thổ Trung Quốc hơn 3.000 km, cần các hệ thống vũ khí tầm xa và linh hoạt hơn.
Cạnh tranh tên lửa hành trình toàn cầu diễn ra khi Nga mở rộng tầm bắn X 101 lên hơn 5.000 km, Ấn Độ phát triển BrahMos với tốc độ Mach 3, và Israel tập trung vào Phantom với thiết kế gọn nhẹ để triển khai đa nền tảng. Trung Quốc hướng đến phát triển hệ thống siêu thanh để hoạt động trong môi trường điện từ phức tạp, kết hợp duy trì kết nối thông tin.
Trong quá trình nghiên cứu, tên lửa được trang bị dẫn đường đa chế độ gồm hình ảnh hồng ngoại, radar chủ động và hiệu chỉnh dữ liệu thời gian thực. Định vị ban đầu sử dụng mạng vệ tinh và tự điều chỉnh đường bay để né nhiễu. Động cơ cải tiến kéo dài hành trình trong tầng bình lưu và duy trì năng lượng khi đánh chặn cuối.
Quá trình phát triển diễn ra từng bước. Đầu thập niên 2020, Trung Quốc khởi động dự án dựa trên Changjian 100, thành lập nhóm nghiên cứu đa dịch vụ. Giai đoạn đầu tập trung tối ưu khí động học, sử dụng vật liệu composite để giảm trọng lượng và tăng khả năng chịu nhiệt. Năm 2023 tiến hành mô phỏng để kiểm chứng dẫn đường trong môi trường nhiễu điện từ. Năm 2024 thử nghiệm mô phỏng điều kiện tác chiến chuỗi đảo thứ hai từ bệ phóng mặt đất, đi qua vùng nhiễu và tấn công mục tiêu di động. Thiết kế mô đun hỗ trợ nâng cấp tương lai, như thêm thành phần chống bức xạ nhằm giảm tác động radar đối phương.
Ở góc độ quốc tế, AIM 174B của Mỹ có tầm bắn 400 km, yêu cầu máy bay vận tải tiếp cận khu vực nguy hiểm. ASMP A của Pháp đạt Mach 3 nhưng được thiết kế cho nhiệm vụ hạt nhân, không tối ưu cho tác chiến không đối không. Các thử nghiệm lặp lại tập trung vào hiệu quả thực tế, tối ưu thuật toán và tăng tỷ lệ trúng đích. Thử nghiệm chung hoàn thành nửa đầu 2025 với chia sẻ dữ liệu cùng J 20. Từ Changjian 10 dưới âm, Changjian 100 siêu âm, đến Changjian 1000 siêu thanh, mỗi thế hệ đều nâng tầm bắn từ 1.500 km lên 5.000 km và tốc độ từ dưới âm lên Mach 5.
Cạnh tranh tên lửa hành trình toàn cầu diễn ra khi Nga mở rộng tầm bắn X 101 lên hơn 5.000 km, Ấn Độ phát triển BrahMos với tốc độ Mach 3, và Israel tập trung vào Phantom với thiết kế gọn nhẹ để triển khai đa nền tảng. Trung Quốc hướng đến phát triển hệ thống siêu thanh để hoạt động trong môi trường điện từ phức tạp, kết hợp duy trì kết nối thông tin.
Tên lửa hành trình siêu thanh Changjian 1000 và bước phát triển công nghệ
Changjian 1000 dự kiến ra mắt tại lễ duyệt binh Bắc Kinh ngày 3 tháng 9 năm 2025, phát triển từ dòng Changjian trước đó. Changjian 10 ban đầu có tốc độ dưới âm, tầm bắn khoảng 1.500 km, phù hợp tấn công mục tiêu cố định trên đất liền nhưng dễ bị phát hiện. Changjian 100 nâng cấp với yếu tố siêu thanh, tầm bắn 3.000 km, tốc độ trên Mach 3, tăng khả năng xuyên phá nhưng chủ yếu dùng trên bộ và biển. Changjian 1000 sử dụng động cơ scramjet giúp duy trì tốc độ trên Mach 5, có quỹ đạo bay biến hóa và cơ động cuối hành trình để tấn công mục tiêu di động trên không.
Trong quá trình nghiên cứu, tên lửa được trang bị dẫn đường đa chế độ gồm hình ảnh hồng ngoại, radar chủ động và hiệu chỉnh dữ liệu thời gian thực. Định vị ban đầu sử dụng mạng vệ tinh và tự điều chỉnh đường bay để né nhiễu. Động cơ cải tiến kéo dài hành trình trong tầng bình lưu và duy trì năng lượng khi đánh chặn cuối.
So sánh với các tên lửa quốc tế và ứng dụng thực tế
X 101 của Nga có tầm bắn xa nhưng tốc độ cận âm khó tấn công mục tiêu cơ động và dễ bị phát hiện sớm. BrahMos của Ấn Độ đạt Mach 3 nhưng tầm bắn chỉ vài trăm km, hạn chế tác chiến tầm xa. Phantom của Israel có ưu điểm nhỏ gọn nhưng không phải siêu thanh. Changjian 1000 kết hợp tầm bắn xa và khả năng cơ động cao để tấn công ngoài tầm nhìn.
Quá trình phát triển diễn ra từng bước. Đầu thập niên 2020, Trung Quốc khởi động dự án dựa trên Changjian 100, thành lập nhóm nghiên cứu đa dịch vụ. Giai đoạn đầu tập trung tối ưu khí động học, sử dụng vật liệu composite để giảm trọng lượng và tăng khả năng chịu nhiệt. Năm 2023 tiến hành mô phỏng để kiểm chứng dẫn đường trong môi trường nhiễu điện từ. Năm 2024 thử nghiệm mô phỏng điều kiện tác chiến chuỗi đảo thứ hai từ bệ phóng mặt đất, đi qua vùng nhiễu và tấn công mục tiêu di động. Thiết kế mô đun hỗ trợ nâng cấp tương lai, như thêm thành phần chống bức xạ nhằm giảm tác động radar đối phương.
Ở góc độ quốc tế, AIM 174B của Mỹ có tầm bắn 400 km, yêu cầu máy bay vận tải tiếp cận khu vực nguy hiểm. ASMP A của Pháp đạt Mach 3 nhưng được thiết kế cho nhiệm vụ hạt nhân, không tối ưu cho tác chiến không đối không. Các thử nghiệm lặp lại tập trung vào hiệu quả thực tế, tối ưu thuật toán và tăng tỷ lệ trúng đích. Thử nghiệm chung hoàn thành nửa đầu 2025 với chia sẻ dữ liệu cùng J 20. Từ Changjian 10 dưới âm, Changjian 100 siêu âm, đến Changjian 1000 siêu thanh, mỗi thế hệ đều nâng tầm bắn từ 1.500 km lên 5.000 km và tốc độ từ dưới âm lên Mach 5.
Năng lực tích hợp và vai trò chiến lược
Hiệu quả phòng không phụ thuộc vào chuỗi tác chiến hoàn chỉnh, tên lửa nhận thông tin từ hệ thống ngoài. Hệ thống vệ tinh cung cấp định vị chính xác và chống nhiễu. Bệ phóng cơ động, thời gian chuẩn bị ngắn. Changjian 1000 có hiệu suất nhiên liệu cao và tầm bắn mở rộng. Đầu đạn nổ mạnh nhắm vào ăng ten máy bay cảnh báo sớm để giảm khả năng hoạt động chỉ sau một lần đánh trúng. Công nghệ tích hợp cho phép tên lửa vừa phục vụ tác chiến vừa thử nghiệm thực tế, hỗ trợ phát triển vũ khí đa nhiệm. (Sohu)
