Tại sao AI có thể không lấy đi mọi công việc của chúng ta—nếu chúng ta hành động nhanh chóng

[Sóng AI]

• 
  Giáo sư kinh tế MIT Sendhil Mullainathan lập luận AI không phải là yếu tố khách quan tác động lên con người, mà chính con người quyết định AI phát triển theo hướng nào: thay thế hay hỗ trợ con người.
  
  
• 
  Ý tưởng chủ đạo: Máy tính từng được kỳ vọng là “chiếc xe đạp cho trí tuệ” – công cụ khuếch đại năng lực, không phải thay thế người sử dụng. AI nên được xây dựng tiếp nối triết lý này thay vì chỉ chạy theo tự động hóa.
  
  
• 
  Cách ngành AI hiện nay phát triển chủ yếu dựa vào các chuẩn đánh giá (benchmark) về hiệu quả tự động hóa, liên tục tối ưu khả năng thay thế con người, thay vì đo lường mức độ hỗ trợ, tăng cường hiệu suất cho con người.
  
  
• 
  Một ví dụ nghiên cứu tại các trung tâm chăm sóc khách hàng: AI đưa ra gợi ý giúp nhân viên làm việc tốt hơn, đặc biệt hỗ trợ những nhân viên yếu nhất, giúp họ tiến bộ rõ rệt, đến mức sau nhiều tháng không cần AI vẫn giữ được hiệu suất cao – AI đóng vai trò như một công cụ đào tạo.
  
  
• 
  AI có thể xử lý dữ liệu tốt hơn con người nhưng lại thiếu khả năng hiểu các yếu tố ngoài dữ liệu (bối cảnh, động cơ, cảm xúc…), do đó cần phối hợp giữa năng lực xử lý của AI và tri thức, sở thích, kinh nghiệm của con người.
  
  
• 
  AI có thể giúp giải quyết các điểm mù thường gặp trong tâm lý con người, ví dụ: lọc hồ sơ tuyển dụng – AI nhắc nhở nhà tuyển dụng dành thời gian cho những hồ sơ thường bị bỏ qua nhưng thực tế lại có tiềm năng.
  
  
• 
  AI nên được phát triển thành công cụ quản trị thời gian thực sự hiệu quả: không chỉ lên lịch mà còn cảnh báo quá tải, nhắc nhở về giới hạn năng lực cá nhân dựa trên thói quen, lịch sử hoạt động và mục tiêu của người dùng.
  
  
• 
  Giáo sư Mullainathan nhấn mạnh: Nếu cứ tiếp tục phát triển AI theo hướng tự động hóa, xã hội sẽ rất khó quay lại mô hình tăng cường con người – cần định hướng lại ngay từ bây giờ trước khi quá muộn.
  

Nếu hành động đúng hướng, AI sẽ trở thành “bicycle for the mind”, hỗ trợ, đào tạo và khuếch đại năng lực con người thay vì thay thế lao động. Nghiên cứu thực tế cho thấy AI giúp nhân viên yếu nhất tiến bộ rõ rệt. Định hướng AI kịp thời sẽ quyết định số phận việc làm trong tương lai.

Nguồn: Songai.vn​