Thế Việt
Writer
Trên khắp Trung Quốc, những trụ bê tông khổng lồ và những đường ray sắt hoen gỉ vươn ra giữa trời không, là minh chứng câm lặng cho một giấc mơ dang dở của BYD. Dự án đường sắt một ray SkyRail, từng được ca ngợi là tương lai của giao thông đô thị, giờ đây đã trở thành một thất bại tốn kém, một vết gợn hiếm hoi trong lịch sử thành công của gã khổng lồ xe điện do nhà sáng lập Wang Chuanfu lèo lái.
Khi nhà sáng lập Wang Chuanfu giới thiệu hệ thống SkyRail vào năm 2016, ông đã nuôi một tham vọng lớn: giải quyết hai vấn nạn lớn nhất của các đô thị Trung Quốc là tắc nghẽn giao thông và ô nhiễm không khí. Với lời hứa về một giải pháp có chi phí chỉ bằng 1/5 và thời gian xây dựng chỉ bằng 1/3 so với tàu điện ngầm truyền thống, SkyRail đã nhanh chóng được xem là biểu tượng của "giao thông xanh tương lai".
BYD đã đầu tư gần 1 tỷ USD và huy động hơn 1.000 kỹ sư cho dự án, với mục tiêu triển khai tại hơn 200 thành phố. Hàng loạt các địa phương, từ Thâm Quyến đến Quế Lâm, đã nhanh chóng ký các biên bản ghi nhớ, hy vọng có thể sở hữu một hệ thống giao thông hiện đại với giá rẻ.
Một tuyến đường sắt trên cao BYD SkyRail tại trụ sở công ty ở Thâm Quyến, Trung Quốc
Tuy nhiên, sự nhiệt huyết ban đầu đã nhanh chóng nguội lạnh khi dự án va chạm với hai thực tế phũ phàng: sự thay đổi về chính sách và gánh nặng tài chính.
Vào năm 2018, trong một nỗ lực nhằm kiểm soát nợ công của các địa phương, chính phủ Trung Quốc đã siết chặt việc phê duyệt các dự án đường sắt đô thị mới. Hàng loạt các tiêu chí tối thiểu về dân số, GDP và ngân sách đã được đặt ra. Hậu quả là, rất nhiều thành phố đã ký kết với BYD đột nhiên không còn đủ điều kiện để có thể triển khai dự án. Thành phố Bạng Phụ là một ví dụ điển hình: dù đã hoàn tất một tuyến đường thử nghiệm, nhưng dự án vẫn bị cấm hoạt động vì không đáp ứng được tiêu chí về dân số.
Một bài đăng trên Douyin cho thấy nhà ga SkyRail bị bỏ hoang ở An Dương, Hà Nam
Bên cạnh đó, mô hình tài chính của SkyRail cũng cho thấy sự thiếu bền vững. Chi phí xây dựng thấp không đồng nghĩa với chi phí vận hành và bảo trì cũng rẻ. Với lượng hành khách thấp hơn dự báo, doanh thu từ vé đã không đủ để bù đắp chi phí, biến các tuyến đường này trở thành một gánh nặng ngân sách mà nhiều chính quyền địa phương không còn sẵn sàng gánh vác.
Ngay cả các nỗ lực quốc tế hóa của BYD cũng gặp khó khăn. Một dự án tại Brazil đã bị hủy bỏ do chi phí đội lên quá cao.
Dù đối mặt với những thất bại rõ ràng, nhà sáng lập Wang Chuanfu chưa bao giờ thừa nhận SkyRail là một sai lầm. Trong một cuộc phỏng vấn, ông khẳng định "BYD có đủ dữ liệu để chứng minh rằng chúng tôi đúng". Thái độ này phản ánh đúng con người của ông, người đã từng bị cả thế giới nghi ngờ khi quyết định lao vào lĩnh vực xe điện cách đây hai thập kỷ, để rồi sau đó đã tạo ra một phép màu.
Tuy nhiên, trong bối cảnh cuộc chiến giá xe điện đang ngày càng trở nên khốc liệt và làm ảnh hưởng đến lợi nhuận của chính BYD, việc tiếp tục đổ nguồn lực vào một dự án đang bị đóng băng và đã tiêu tốn hàng tỷ USD như SkyRail đang đặt ra một câu hỏi lớn về chiến lược tài chính của tập đoàn.
Câu chuyện của SkyRail là một bài học đắt giá về giới hạn của tham vọng công nghệ khi nó va chạm với thực tế của chính sách và tài chính công. Dù giấc mơ đường sắt xanh của Wang Chuanfu có thể chưa tắt, nhưng để có thể hồi sinh nó, BYD sẽ cần nhiều hơn là chỉ công nghệ.
Giấc mơ tỷ đô về "giao thông xanh tương lai"
Khi nhà sáng lập Wang Chuanfu giới thiệu hệ thống SkyRail vào năm 2016, ông đã nuôi một tham vọng lớn: giải quyết hai vấn nạn lớn nhất của các đô thị Trung Quốc là tắc nghẽn giao thông và ô nhiễm không khí. Với lời hứa về một giải pháp có chi phí chỉ bằng 1/5 và thời gian xây dựng chỉ bằng 1/3 so với tàu điện ngầm truyền thống, SkyRail đã nhanh chóng được xem là biểu tượng của "giao thông xanh tương lai".
BYD đã đầu tư gần 1 tỷ USD và huy động hơn 1.000 kỹ sư cho dự án, với mục tiêu triển khai tại hơn 200 thành phố. Hàng loạt các địa phương, từ Thâm Quyến đến Quế Lâm, đã nhanh chóng ký các biên bản ghi nhớ, hy vọng có thể sở hữu một hệ thống giao thông hiện đại với giá rẻ.
Một tuyến đường sắt trên cao BYD SkyRail tại trụ sở công ty ở Thâm Quyến, Trung Quốc
Sự sụp đổ từ chính sách và gánh nặng tài chính
Tuy nhiên, sự nhiệt huyết ban đầu đã nhanh chóng nguội lạnh khi dự án va chạm với hai thực tế phũ phàng: sự thay đổi về chính sách và gánh nặng tài chính.
Vào năm 2018, trong một nỗ lực nhằm kiểm soát nợ công của các địa phương, chính phủ Trung Quốc đã siết chặt việc phê duyệt các dự án đường sắt đô thị mới. Hàng loạt các tiêu chí tối thiểu về dân số, GDP và ngân sách đã được đặt ra. Hậu quả là, rất nhiều thành phố đã ký kết với BYD đột nhiên không còn đủ điều kiện để có thể triển khai dự án. Thành phố Bạng Phụ là một ví dụ điển hình: dù đã hoàn tất một tuyến đường thử nghiệm, nhưng dự án vẫn bị cấm hoạt động vì không đáp ứng được tiêu chí về dân số.
Một bài đăng trên Douyin cho thấy nhà ga SkyRail bị bỏ hoang ở An Dương, Hà Nam
Bên cạnh đó, mô hình tài chính của SkyRail cũng cho thấy sự thiếu bền vững. Chi phí xây dựng thấp không đồng nghĩa với chi phí vận hành và bảo trì cũng rẻ. Với lượng hành khách thấp hơn dự báo, doanh thu từ vé đã không đủ để bù đắp chi phí, biến các tuyến đường này trở thành một gánh nặng ngân sách mà nhiều chính quyền địa phương không còn sẵn sàng gánh vác.
Ngay cả các nỗ lực quốc tế hóa của BYD cũng gặp khó khăn. Một dự án tại Brazil đã bị hủy bỏ do chi phí đội lên quá cao.
Một bước lùi hiếm hoi của một nhà lãnh đạo kiên định
Dù đối mặt với những thất bại rõ ràng, nhà sáng lập Wang Chuanfu chưa bao giờ thừa nhận SkyRail là một sai lầm. Trong một cuộc phỏng vấn, ông khẳng định "BYD có đủ dữ liệu để chứng minh rằng chúng tôi đúng". Thái độ này phản ánh đúng con người của ông, người đã từng bị cả thế giới nghi ngờ khi quyết định lao vào lĩnh vực xe điện cách đây hai thập kỷ, để rồi sau đó đã tạo ra một phép màu.
Tuy nhiên, trong bối cảnh cuộc chiến giá xe điện đang ngày càng trở nên khốc liệt và làm ảnh hưởng đến lợi nhuận của chính BYD, việc tiếp tục đổ nguồn lực vào một dự án đang bị đóng băng và đã tiêu tốn hàng tỷ USD như SkyRail đang đặt ra một câu hỏi lớn về chiến lược tài chính của tập đoàn.
Câu chuyện của SkyRail là một bài học đắt giá về giới hạn của tham vọng công nghệ khi nó va chạm với thực tế của chính sách và tài chính công. Dù giấc mơ đường sắt xanh của Wang Chuanfu có thể chưa tắt, nhưng để có thể hồi sinh nó, BYD sẽ cần nhiều hơn là chỉ công nghệ.
