Thiếu chip, thiếu linh kiện, hạ tầng sạc... ô tô điện muốn phát triển phải vượt qua những rào cản này trước!

[Kim Chi Ngọc Diệp]

Xe điện hiện đang là chủ đề nóng trên mạng, thu hút sự chú ý của nhiều anh em. Hẳn là mọi người cũng giống mình, đang dùng xe xăng và phân vân về xe điện. Với xu hướng phát triển chung của thế giới hiện nay, mọi người đều cho rằng xe điện sẽ là tương lai của phương tiện vận chuyển. Nhưng ở Việt Nam chúng ta thì chuyện này không phải dễ, có rất nhiều vấn đề cần phải giải quyết nếu muốn xe điện thực sự phổ biến.
Là một người đang dùng xe xăng, mình thấy có những vấn đề sau đang là thách thức đặt ra cho xe điện ở Việt Nam. Nếu không giải quyết thì rất khó thuyết phục những người như mình chuyển sang dùng xe điện. Đó là chưa kể, có những khó khăn đang hiện diện ngay trước mắt, làm cả ngành ô tô điêu đứng chứ không chỉ riêng xe điện. Đó là hạ tầng sạc, chuẩn cắm sạc, chính sách và cuối cùng là thiếu chip.

Hạ tầng sạc​

Trở ngại đầu tiên và rõ ràng nhất là hạ tầng sạc, tức có nghĩa hệ thống cơ sở vật chất hiện nay chưa thể đáp ứng nhu cầu của xe điện. Chúng ta đang thiếu các bãi đậu xe có lắp trạm sạc, trạm sạc bố trí trên các tuyến đường tỉnh lộ. Nếu chỉ di chuyển trong địa phận thành phố, mình nghĩ chúng ta sẽ tốn thời gian để thiết lập lại cơ sở hạ tầng tại các thành phố lớn. Nhất là bổ sung trạm sạc cho các bãi đậu xe hiện tại.

Hạ tầng sạc đang là rào cản của xe điện
Nhưng đó vẫn còn dễ hơn nhiều so với bài toán xây dựng mạng lưới trạm sạc cho các tuyến đi từ thành phố này sang thành phố khác, tỉnh này sang tỉnh khác. Đi cả quãng đường dài như vậy mà trạm sạc thưa thớt thì chắc chắn nhiều người sẽ ngại mua xe điện. Pin sẽ sạc nhanh khi đến ngưỡng nào đó thì chậm lại, do vậy nếu đi đường dài thì rất cần trạm sạc dày đặc, chúng ta có thể vừa đi vừa sạc trên đường chứ không bị hết pin.
Nếu đi xe xăng, trạm xăng luôn thường trực để bạn có thể ghé vào, nghỉ ngơi, ăn uống nhẹ, tranh thủ đổ xăng rồi đi tiếp. Thời gian đổ xăng cũng ngắn hơn nạp điện rất nhiều. Vậy nên, muốn thuyết phục thì rất cần đầu tư vào cơ sở hạ tầng trạm sạc, cả về độ phủ lẫn tốc độ nạp điện. Mình nghĩ khi trạm sạc dày đặc không kém các trạm xăng trên đường và công nghệ sạc nhanh tiến bộ, chúng ta có thể yên tâm đi xe điện thay xe xăng.

Chuẩn cắm sạc​

Trạm sạc chưa đủ mật độ đã là 1 vấn đề, nhưng chúng ta cũng còn 1 khó khăn khác khiến xe điện chưa phải lựa chọn hấp dẫn so với xe xăng truyền thống. Đó là chuẩn cắm sạc khác nhau. Xe điện được quảng cáo là chạy êm hơn, khí thải ít hơn, nhưng khâu đổ xăng chắc chắn đơn giản hơn nạp điện, bởi đang có nhiều cổng sạc khác nhau giữa các hãng. Lấy ví dụ như mẫu xe điện e34 của Vinfast, đạt tiêu chuẩn châu Âu CCS2 với cổng DC và Type 2 ở cổng AC.

Mình hy vọng phải thống nhất chuẩn sạc chung cho xe điện tại Việt Nam
Song, lại còn xe của các hãng khác sử dụng những chuẩn độc quyền Tesla, cổng CHAdeMO, cổng J1772, và cần adapter để đổi cổng sạc. Như vậy, ô tô điện cũng giống như smartphone có nhiều chuẩn cắm sạc khác nhau, cần phải thống nhất để thuận tiện cho người sử dụng. Cứ mỗi khi một hãng nào đó đưa sản phẩm về, chúng ta lại phải xem về chuẩn sạc của sản phẩm đó. Chưa kể đến việc chính các hãng cũng không muốn hỗ trợ cho nhau. Có nghĩa bản thân Vinfast có thể từ chối cho xe hãng khác sử dụng trạm sạc của mình.

Chính sách​

Hiện tại, Vinfast là hãng xông xáo nhất điện khí hóa ngành xe, nhưng thực tế là Việt Nam vẫn chưa có lộ trình rõ ràng cho xe điện. Một số hãng như Hyundai, Porsche tuy đã có sản phẩm nhưng chưa thực sự đẩy mạnh kinh doanh, còn KIA mới chỉ hứa hẹn sẽ đưa xe về. Nếu không có một lộ trình rõ ràng, chia theo từng giai đoạn với những mục tiêu riêng, mình nghĩ xe điện ở Việt Nam khó có thể phát triển được như kỳ vọng.
Nhóm mua sớm để trải nghiệm hay đã có hiểu biết về xe điện nhất định sẽ không lớn, nếu không có thêm sự ủng hộ từ chính phủ với những chính sách ưu tiên phát triển xe điện, khó có thể kéo cả ngành lên. Đặc biệt nước ta đã sử dụng xe xăng từ lâu, đã “ăn” vào tiềm thức mọi người, chuyển đổi sang xe điện mà không có chính sách hỗ trợ, lộ trình rõ ràng thì rất khó thành công.

Xe điện cần có hành lang chính sách hỗ trợ để có thể phổ biến hơn

Thiếu chip​

Đây có thể xem là cái khó ngay trước mắt đối với mọi hãng xe. Bởi chỉ vì một vài con chip nhỏ bé thôi cũng có thể khiến cho hãng xe phải trì hoãn kế hoạch sản xuất và giao hàng. Vốn dĩ sau khi đại dịch COVID-19 bùng phát, ngành ô tô đã bị đứt gãy chuỗi cung ứng dẫn đến khó khăn trong sản xuất, nay lại thêm thiếu chip nên càng gặp nhiều khó khăn.
Tình trạng thiếu chip toàn cầu đã gây thiệt hại trong suốt 2 năm qua, giờ các hãng xe lại có thêm thách thức mới là chính sách zero COVID-19 của Trung Quốc, khiến nhiều nhà máy phải tạm ngừng. Mới đây, Toyota thông báo tạm ngừng hoạt động tối đa 6 ngày trong tháng 5 do chính sách phong tỏa COVID-19 của Trung Quốc.
Ngay lập tức, quyết định này sẽ ảnh hưởng tới sản lượng 40.000 xe của hãng, đồng thời hạ kỳ vọng toàn cầu trong tháng 5 xuống còn 700.000 xe. Một trường hợp khác là Tesla, cũng phải tạm dừng sản xuất ở nhà máy Thượng Hải. Nhìn chung, thiếu chip và thiếu hụt linh kiện quan trọng đang khiến các hãng xe đau đầu vì không đảm bảo sản xuất.

Thiếu chip cản trở các hãng xe điện đảm bảo sản xuất theo kế hoạch
Như mẫu e34 của Vinfast, từng đạt mục tiêu giao tới 2.000 xe mỗi tháng nhưng thực chất, tính tới tháng 1/2022 mới chỉ được 40 xe. Nguyên nhân chính là không có linh kiện đủ sản xuất. Số xe giao đến tay khách hàng nhỏ giọt không hoàn thành kế hoạch đề ra. Theo mình, tình trạng các hãng đổ xô vào sản xuất xe điện sẽ càng khiến nhu cầu lớn hơn, nếu không thể giải quyết tình trạng thiếu chip cũng như phục hồi sản xuất tại Trung Quốc, tốc độ phổ cập xe điện chắc chắn sẽ chậm hơn so với kỳ vọng các hãng.