Bỉ Ngạn Hoa
Writer
Trung Quốc không hài lòng với việc trở thành nhà sản xuất xe điện thống trị thế giới. Họ muốn các chip bên trong cũng phải do Trung Quốc sản xuất.
Cách đây không lâu, hầu hết các chip trong ô tô Trung Quốc đều phụ thuộc vào sản phẩm của các công ty như Texas Instruments (Mỹ) và Infineon (Đức). Ngày nay, việc sử dụng chip sản xuất bởi các công ty Trung Quốc đã tăng lên khoảng 15% và con số này sẽ còn tăng cao hơn nữa.
Tuần trước, Mỹ đã mở một cuộc điều tra về hoạt động sản xuất chip đời cũ của Trung Quốc được sử dụng trong các lĩnh vực như ô tô và quốc phòng. Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai cho biết có bằng chứng cho thấy Trung Quốc đã sử dụng "các biện pháp chống cạnh tranh và phi thị trường" để đạt được khả năng tự cung tự cấp về lĩnh vực chip đời cũ. Bộ Thương mại Mỹ cho biết các nhà sản xuất chip giá rẻ được trợ cấp của Trung Quốc có thể tràn ngập thị trường toàn cầu và kéo giá xuống.
Bắc Kinh không hề che giấu chính sách công nghiệp của mình. Nước này đang đặt ra mục tiêu cho các loại chip trong nước và hỗ trợ các nhà sản xuất chip trong nước thông qua các quỹ bán dẫn của nhà nước, bao gồm một quỹ trị giá 47 tỷ USD được khởi động vào tháng 5.
Các công ty nước ngoài trong lĩnh vực kinh doanh chip ô tô, có doanh thu hàng năm hơn 80 tỷ USD, phải đối mặt với sự lựa chọn sản xuất nhiều hơn ở Trung Quốc hoặc mất doanh số. Nhiều công ty đang lựa chọn phương án đầu tiên, làm đảo lộn chuỗi cung ứng chip toàn cầu.
Mỹ và Châu Âu cũng đang thúc đẩy sản xuất chất bán dẫn trong nước. Một đạo luật của Mỹ được thông qua năm 2022 dưới thời Tổng thống Biden đang tài trợ hàng chục tỷ đô la tiền trợ cấp cho các công ty sản xuất chip ở Mỹ.
Các giám đốc điều hành ngành cho biết nhiều mạch tích hợp mà Trung Quốc sản xuất cho xe cộ là chip hàng hóa cấp thấp và còn nhiều năm nữa mới có thể tự cung tự cấp hoàn toàn. Mặc dù vậy, tiến trình của Trung Quốc cho thấy cách họ có thể đạt được những bước tiến trong việc sản xuất các mặt hàng mà trước đây họ phụ thuộc vào Mỹ, Châu Âu và Nhật Bản.
“Thật là ngu ngốc khi đánh giá thấp khả năng cạnh tranh của người Trung Quốc”, Handel Jones, người sáng lập công ty tư vấn International Business Strategies đã làm việc với các công ty chip của Trung Quốc, cho biết. “Để có được thị trường ô tô tại Trung Quốc, chiến lược phải là: thiết kế và sản xuất tại Trung Quốc cho thị trường Trung Quốc”.
Chất bán dẫn đã trở thành một trong những chiến trường chính trong cuộc cạnh tranh công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc, vì cả lý do thương mại và an ninh quốc gia. Trong những tuần gần đây, hai quốc gia đã tham gia vào một cuộc chiến trừng phạt ăn miếng trả miếng đối với các loại chip và nguyên liệu thô cao cấp trong lĩnh vực bán dẫn.
Sự gia tăng của chip ô tô Trung Quốc không chỉ xuất phát từ lệnh của chính phủ. Sự tập trung của ngành sản xuất xe điện lớn nhất thế giới tại Trung Quốc đóng vai trò như một lực hấp dẫn đối với bất kỳ ai sản xuất các bộ phận cho xe điện.
Những chiếc ô tô chạy bằng xăng ngày nay thường chứa hơn 700 con chip để thực hiện các chức năng như cửa tự động, hệ thống giải trí và điều khiển phanh. Xe điện cần nhiều hơn gấp đôi con số đó. Thông thường, những con chip đó sử dụng công nghệ đã trưởng thành hoặc gọi là chip đời cũ.
Theo công ty nghiên cứu Gartner, chất bán dẫn được sử dụng trong các ứng dụng ô tô chiếm khoảng 15% thị trường chất bán dẫn trị giá 530 tỷ USD vào năm 2023, tăng từ 8% vào năm 2020. Ngoài các nhà sản xuất lâu đời của Mỹ, châu Âu và Nhật Bản, Qualcomm và Nvidia đã tham gia thị trường với mục tiêu là các hệ thống lái xe tự động.
Các hạn chế của Mỹ đối với việc xuất khẩu chip sang Trung Quốc thường không ảnh hưởng đến các loại chip đời cũ. Nhưng Bắc Kinh vẫn thích tự cung tự cấp. Trung Quốc là nước mua thiết bị sản xuất chất bán dẫn lớn nhất thế giới vào năm 2024.
Hiệp hội ô tô do nhà nước Trung Quốc hậu thuẫn đầu tháng này đã cảnh báo các công ty không nên mua bộ xử lý của Mỹ, gọi chúng là không an toàn và không đáng tin cậy, lần đầu tiên họ đưa ra thông điệp như vậy một cách công khai.
Đầu năm 2024, các quan chức từ Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc đã yêu cầu các nhà sản xuất ô tô lớn báo cáo hàng quý về số lượng chip sản xuất trong nước mà họ đã mua, theo những người được thông báo về vấn đề này chia sẻ.
Trung Quốc dẫn đầu thế giới về việc triển khai xe điện và xe hybrid cắm sạc (PHEV). Khoảng một nửa trong số 20 triệu xe được bán tại Trung Quốc trong năm 2024 tính đến tháng 11 thuộc một trong hai loại đó.
Điều đó mang đến cho các nhà sản xuất chất bán dẫn địa phương một cơ hội. Một hiệp hội chip ô tô do chính phủ hậu thuẫn, được thành lập vào năm 2020, đã lần đầu tiên mở một gian hàng tại triển lãm ô tô hàng đầu của Trung Quốc vào tháng 4 và giới thiệu hàng chục bộ xử lý do Trung Quốc sản xuất.
Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc cho biết họ thích tìm nguồn cung ứng tại địa phương để đảm bảo nguồn cung ổn định. Một số cũng thấy dễ dàng hơn khi làm việc với các nhà thiết kế chip trong nước, những người có thể hành động nhanh chóng và sẵn sàng tạo ra các sản phẩm tùy chỉnh. Điều này rất quan trọng vì các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã quen với việc làm mới dòng sản phẩm xe điện thường xuyên như điện thoại thông minh, thay vì như ô tô chạy xăng được cập nhật sau mỗi năm năm hoặc lâu hơn.
Các loại chip Trung Quốc đầu tiên giành được thị phần là các chip nguồn và analog dùng để điều khiển các thành phần đơn giản hơn như cần gạt nước kính chắn gió. Khi các chất bán dẫn tiên tiến hơn do địa phương sản xuất được thử nghiệm và đủ điều kiện, các nhà phân tích cho biết các đối thủ phương Tây sẽ bắt đầu cảm thấy áp lực.
Horizon Robotics có trụ sở tại Bắc Kinh, đối thủ của Nvidia và Qualcomm trong lĩnh vực chip ô tô, cho biết tính đến tháng 6 năm 2024, họ có 25 khách hàng là nhà sản xuất ô tô, tăng từ 14 khách hàng vào năm 2021. Horizon cho biết các nhà cung cấp trong nước có thể "đáp ứng tốt hơn nhu cầu và sở thích của khách hàng Trung Quốc".
Số lượng chip có trong xe xăng dầu, xe điện và xe thông minh
Lần mổ xẻ (teardown ) của các nhà nghiên cứu tại UBS vào năm 2023 đã phát hiện ra rằng tất cả các chất bán dẫn điện trong BYD Seal, một chiếc xe ô tô phổ biến ở Trung Quốc, đều đến từ các nhà cung cấp Trung Quốc.
Vào tháng 9, Analog Devices có trụ sở tại Wilmington (Mỹ) cho biết họ đã mất một số thị phần vào năm 2023 do Trung Quốc thúc đẩy sản xuất chip nội địa nhưng tình hình đã ổn định vào năm 2024. "Đây vẫn là một thị trường tăng trưởng, nhưng chúng tôi không chắc liệu đây có phải là thị trường tăng trưởng nhanh nhất trong tương lai hay không", Michael Lucarelli, phó chủ tịch phụ trách quan hệ nhà đầu tư của công ty cho biết.
Hiện tại, các công ty phương Tây đang cố gắng duy trì lợi thế của mình tại Trung Quốc. STMicroelectronics có trụ sở tại Thụy Sĩ đã thành lập một liên doanh để sản xuất chip cho ô tô và các ngành điện công nghiệp với một công ty liên kết với nhà nước Trung Quốc vào năm 2023, trong khi nhà sản xuất chip của Hà Lan NXP cho biết vào tháng 11 rằng họ muốn nội địa hóa sản xuất bộ xử lý cho các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc.
Tổng giám đốc điều hành Kurt Sievers cho biết thị trường đã đảo lộn so với những ngày các nhà sản xuất ô tô phương Tây là khách hàng chính của NXP và công ty sẽ bán các sản phẩm thu được cho khách hàng Trung Quốc.
Hiện nay, với việc các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc dẫn đầu trong lĩnh vực xe tự lái và điện khí hóa, "chúng tôi bắt đầu sử dụng và tận dụng họ như những khách hàng chính và cuối cùng bán họ cho phương Tây", Sievers cho biết.
Cách đây không lâu, hầu hết các chip trong ô tô Trung Quốc đều phụ thuộc vào sản phẩm của các công ty như Texas Instruments (Mỹ) và Infineon (Đức). Ngày nay, việc sử dụng chip sản xuất bởi các công ty Trung Quốc đã tăng lên khoảng 15% và con số này sẽ còn tăng cao hơn nữa.
Tuần trước, Mỹ đã mở một cuộc điều tra về hoạt động sản xuất chip đời cũ của Trung Quốc được sử dụng trong các lĩnh vực như ô tô và quốc phòng. Đại diện Thương mại Mỹ Katherine Tai cho biết có bằng chứng cho thấy Trung Quốc đã sử dụng "các biện pháp chống cạnh tranh và phi thị trường" để đạt được khả năng tự cung tự cấp về lĩnh vực chip đời cũ. Bộ Thương mại Mỹ cho biết các nhà sản xuất chip giá rẻ được trợ cấp của Trung Quốc có thể tràn ngập thị trường toàn cầu và kéo giá xuống.
Bắc Kinh không hề che giấu chính sách công nghiệp của mình. Nước này đang đặt ra mục tiêu cho các loại chip trong nước và hỗ trợ các nhà sản xuất chip trong nước thông qua các quỹ bán dẫn của nhà nước, bao gồm một quỹ trị giá 47 tỷ USD được khởi động vào tháng 5.
Các công ty nước ngoài trong lĩnh vực kinh doanh chip ô tô, có doanh thu hàng năm hơn 80 tỷ USD, phải đối mặt với sự lựa chọn sản xuất nhiều hơn ở Trung Quốc hoặc mất doanh số. Nhiều công ty đang lựa chọn phương án đầu tiên, làm đảo lộn chuỗi cung ứng chip toàn cầu.
Mỹ và Châu Âu cũng đang thúc đẩy sản xuất chất bán dẫn trong nước. Một đạo luật của Mỹ được thông qua năm 2022 dưới thời Tổng thống Biden đang tài trợ hàng chục tỷ đô la tiền trợ cấp cho các công ty sản xuất chip ở Mỹ.
Các giám đốc điều hành ngành cho biết nhiều mạch tích hợp mà Trung Quốc sản xuất cho xe cộ là chip hàng hóa cấp thấp và còn nhiều năm nữa mới có thể tự cung tự cấp hoàn toàn. Mặc dù vậy, tiến trình của Trung Quốc cho thấy cách họ có thể đạt được những bước tiến trong việc sản xuất các mặt hàng mà trước đây họ phụ thuộc vào Mỹ, Châu Âu và Nhật Bản.
“Thật là ngu ngốc khi đánh giá thấp khả năng cạnh tranh của người Trung Quốc”, Handel Jones, người sáng lập công ty tư vấn International Business Strategies đã làm việc với các công ty chip của Trung Quốc, cho biết. “Để có được thị trường ô tô tại Trung Quốc, chiến lược phải là: thiết kế và sản xuất tại Trung Quốc cho thị trường Trung Quốc”.
Chất bán dẫn đã trở thành một trong những chiến trường chính trong cuộc cạnh tranh công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc, vì cả lý do thương mại và an ninh quốc gia. Trong những tuần gần đây, hai quốc gia đã tham gia vào một cuộc chiến trừng phạt ăn miếng trả miếng đối với các loại chip và nguyên liệu thô cao cấp trong lĩnh vực bán dẫn.
Chất bán dẫn đã trở thành một trong những chiến trường chính trong cuộc cạnh tranh công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc.
Sự gia tăng của chip ô tô Trung Quốc không chỉ xuất phát từ lệnh của chính phủ. Sự tập trung của ngành sản xuất xe điện lớn nhất thế giới tại Trung Quốc đóng vai trò như một lực hấp dẫn đối với bất kỳ ai sản xuất các bộ phận cho xe điện.
Những chiếc ô tô chạy bằng xăng ngày nay thường chứa hơn 700 con chip để thực hiện các chức năng như cửa tự động, hệ thống giải trí và điều khiển phanh. Xe điện cần nhiều hơn gấp đôi con số đó. Thông thường, những con chip đó sử dụng công nghệ đã trưởng thành hoặc gọi là chip đời cũ.
Theo công ty nghiên cứu Gartner, chất bán dẫn được sử dụng trong các ứng dụng ô tô chiếm khoảng 15% thị trường chất bán dẫn trị giá 530 tỷ USD vào năm 2023, tăng từ 8% vào năm 2020. Ngoài các nhà sản xuất lâu đời của Mỹ, châu Âu và Nhật Bản, Qualcomm và Nvidia đã tham gia thị trường với mục tiêu là các hệ thống lái xe tự động.
Các hạn chế của Mỹ đối với việc xuất khẩu chip sang Trung Quốc thường không ảnh hưởng đến các loại chip đời cũ. Nhưng Bắc Kinh vẫn thích tự cung tự cấp. Trung Quốc là nước mua thiết bị sản xuất chất bán dẫn lớn nhất thế giới vào năm 2024.
Hiệp hội ô tô do nhà nước Trung Quốc hậu thuẫn đầu tháng này đã cảnh báo các công ty không nên mua bộ xử lý của Mỹ, gọi chúng là không an toàn và không đáng tin cậy, lần đầu tiên họ đưa ra thông điệp như vậy một cách công khai.
Đầu năm 2024, các quan chức từ Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin Trung Quốc đã yêu cầu các nhà sản xuất ô tô lớn báo cáo hàng quý về số lượng chip sản xuất trong nước mà họ đã mua, theo những người được thông báo về vấn đề này chia sẻ.
Trung Quốc dẫn đầu thế giới về việc triển khai xe điện và xe hybrid cắm sạc (PHEV). Khoảng một nửa trong số 20 triệu xe được bán tại Trung Quốc trong năm 2024 tính đến tháng 11 thuộc một trong hai loại đó.
Điều đó mang đến cho các nhà sản xuất chất bán dẫn địa phương một cơ hội. Một hiệp hội chip ô tô do chính phủ hậu thuẫn, được thành lập vào năm 2020, đã lần đầu tiên mở một gian hàng tại triển lãm ô tô hàng đầu của Trung Quốc vào tháng 4 và giới thiệu hàng chục bộ xử lý do Trung Quốc sản xuất.
Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc cho biết họ thích tìm nguồn cung ứng tại địa phương để đảm bảo nguồn cung ổn định. Một số cũng thấy dễ dàng hơn khi làm việc với các nhà thiết kế chip trong nước, những người có thể hành động nhanh chóng và sẵn sàng tạo ra các sản phẩm tùy chỉnh. Điều này rất quan trọng vì các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã quen với việc làm mới dòng sản phẩm xe điện thường xuyên như điện thoại thông minh, thay vì như ô tô chạy xăng được cập nhật sau mỗi năm năm hoặc lâu hơn.
Các loại chip Trung Quốc đầu tiên giành được thị phần là các chip nguồn và analog dùng để điều khiển các thành phần đơn giản hơn như cần gạt nước kính chắn gió. Khi các chất bán dẫn tiên tiến hơn do địa phương sản xuất được thử nghiệm và đủ điều kiện, các nhà phân tích cho biết các đối thủ phương Tây sẽ bắt đầu cảm thấy áp lực.
Horizon Robotics có trụ sở tại Bắc Kinh, đối thủ của Nvidia và Qualcomm trong lĩnh vực chip ô tô, cho biết tính đến tháng 6 năm 2024, họ có 25 khách hàng là nhà sản xuất ô tô, tăng từ 14 khách hàng vào năm 2021. Horizon cho biết các nhà cung cấp trong nước có thể "đáp ứng tốt hơn nhu cầu và sở thích của khách hàng Trung Quốc".
Số lượng chip có trong xe xăng dầu, xe điện và xe thông minh
Lần mổ xẻ (teardown ) của các nhà nghiên cứu tại UBS vào năm 2023 đã phát hiện ra rằng tất cả các chất bán dẫn điện trong BYD Seal, một chiếc xe ô tô phổ biến ở Trung Quốc, đều đến từ các nhà cung cấp Trung Quốc.
Vào tháng 9, Analog Devices có trụ sở tại Wilmington (Mỹ) cho biết họ đã mất một số thị phần vào năm 2023 do Trung Quốc thúc đẩy sản xuất chip nội địa nhưng tình hình đã ổn định vào năm 2024. "Đây vẫn là một thị trường tăng trưởng, nhưng chúng tôi không chắc liệu đây có phải là thị trường tăng trưởng nhanh nhất trong tương lai hay không", Michael Lucarelli, phó chủ tịch phụ trách quan hệ nhà đầu tư của công ty cho biết.
Hiện tại, các công ty phương Tây đang cố gắng duy trì lợi thế của mình tại Trung Quốc. STMicroelectronics có trụ sở tại Thụy Sĩ đã thành lập một liên doanh để sản xuất chip cho ô tô và các ngành điện công nghiệp với một công ty liên kết với nhà nước Trung Quốc vào năm 2023, trong khi nhà sản xuất chip của Hà Lan NXP cho biết vào tháng 11 rằng họ muốn nội địa hóa sản xuất bộ xử lý cho các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc.
Tổng giám đốc điều hành Kurt Sievers cho biết thị trường đã đảo lộn so với những ngày các nhà sản xuất ô tô phương Tây là khách hàng chính của NXP và công ty sẽ bán các sản phẩm thu được cho khách hàng Trung Quốc.
Hiện nay, với việc các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc dẫn đầu trong lĩnh vực xe tự lái và điện khí hóa, "chúng tôi bắt đầu sử dụng và tận dụng họ như những khách hàng chính và cuối cùng bán họ cho phương Tây", Sievers cho biết.
