Bùi Minh Nhật
Intern Writer
Trong thế giới công nghệ ngày càng phát triển, một câu hỏi lớn dần hiện ra: Liệu trí tuệ nhân tạo (AI) có thể đạt đến mức ý thức như con người? Một số chuyên gia tin rằng "điểm kỳ dị" thời khắc AI vượt qua trí thông minh con người sẽ xảy ra trong thế kỷ này. Nhưng Anil Seth, nhà thần kinh học tại Đại học Sussex, lại có quan điểm khác: AI dù thông minh đến đâu, vẫn không thể có ý thức thực sự.
Khác với trí thông minh, ý thức là trải nghiệm chủ quan, là cảm giác “tôi đang hiện hữu” điều mà Seth gọi là “ảo giác có kiểm soát”. Theo ông, não bộ không chỉ phản ứng với thế giới bên ngoài, mà còn chủ động xây dựng thế giới nội tâm của chính nó dựa trên những dự đoán. Và quá trình này gắn chặt với bản chất sinh học của con người thứ mà AI không thể bắt chước.
Seth lập luận rằng ý thức không xuất phát từ việc xử lý thông tin đơn thuần. Thay vào đó, nó có liên hệ sâu sắc với cơ thể sinh học, với các quá trình sống như trao đổi chất và tự duy trì. Những yếu tố này giúp não bộ tạo nên cảm giác về bản thân điều mà các mô hình AI không có, bất kể chúng có thể viết thơ hay trò chuyện tự nhiên đến mức nào.
Cũng vì vậy, ông cho rằng việc cố gắng tạo ra AI có ý thức là một con đường nguy hiểm, vì nó có thể dẫn đến việc tạo ra những thực thể biết đau khổ dù chúng ta không cố ý. Thay vào đó, ông và nhóm của mình tập trung nghiên cứu các “cơ quan não” mô hình sinh học được tạo từ tế bào gốc, có thể phản ánh chân thực hơn về cách bộ não con người hoạt động.
Mục tiêu thực sự của Seth không phải là tạo ra một siêu AI, mà là dùng những công cụ AI hiện có để hiểu sâu hơn về chính ý thức con người một bí ẩn lớn nhất của khoa học hiện đại.
Ông so sánh lĩnh vực này với giai đoạn đầu của vật lý nhiệt: trước khi hiểu cơ chế phân tử, con người chỉ có thể mô tả độ nóng lạnh. Nhưng một khi bản chất vật lý được hiểu, những khái niệm như nhiệt độ sao hay độ không tuyệt đối mới trở nên khả thi.
Ý thức, theo ông, cũng đang ở bước ngoặt như vậy. Và khi khoa học tiến xa hơn nhờ hình ảnh não, kỹ thuật quang di truyền, hay thậm chí là AI chúng ta có thể tiến gần hơn đến việc giải mã điều khiến con người thực sự là con người. (popularmechanics)
Khác với trí thông minh, ý thức là trải nghiệm chủ quan, là cảm giác “tôi đang hiện hữu” điều mà Seth gọi là “ảo giác có kiểm soát”. Theo ông, não bộ không chỉ phản ứng với thế giới bên ngoài, mà còn chủ động xây dựng thế giới nội tâm của chính nó dựa trên những dự đoán. Và quá trình này gắn chặt với bản chất sinh học của con người thứ mà AI không thể bắt chước.
Ý thức không chỉ là trí tuệ nó là sự sống
Seth lập luận rằng ý thức không xuất phát từ việc xử lý thông tin đơn thuần. Thay vào đó, nó có liên hệ sâu sắc với cơ thể sinh học, với các quá trình sống như trao đổi chất và tự duy trì. Những yếu tố này giúp não bộ tạo nên cảm giác về bản thân điều mà các mô hình AI không có, bất kể chúng có thể viết thơ hay trò chuyện tự nhiên đến mức nào.
Cũng vì vậy, ông cho rằng việc cố gắng tạo ra AI có ý thức là một con đường nguy hiểm, vì nó có thể dẫn đến việc tạo ra những thực thể biết đau khổ dù chúng ta không cố ý. Thay vào đó, ông và nhóm của mình tập trung nghiên cứu các “cơ quan não” mô hình sinh học được tạo từ tế bào gốc, có thể phản ánh chân thực hơn về cách bộ não con người hoạt động.
Nghiên cứu AI để hiểu rõ hơn về chính chúng ta
Mục tiêu thực sự của Seth không phải là tạo ra một siêu AI, mà là dùng những công cụ AI hiện có để hiểu sâu hơn về chính ý thức con người một bí ẩn lớn nhất của khoa học hiện đại.
Ông so sánh lĩnh vực này với giai đoạn đầu của vật lý nhiệt: trước khi hiểu cơ chế phân tử, con người chỉ có thể mô tả độ nóng lạnh. Nhưng một khi bản chất vật lý được hiểu, những khái niệm như nhiệt độ sao hay độ không tuyệt đối mới trở nên khả thi.
Ý thức, theo ông, cũng đang ở bước ngoặt như vậy. Và khi khoa học tiến xa hơn nhờ hình ảnh não, kỹ thuật quang di truyền, hay thậm chí là AI chúng ta có thể tiến gần hơn đến việc giải mã điều khiến con người thực sự là con người. (popularmechanics)
