Hail the Judge
Ta chơi xong không trả tiền, vậy đâu có gọi là bán
Nghiên cứu đột phá do các nhà khoa học Trung Quốc và Mỹ dẫn đầu đã hé lộ cách thức ketamine tác động lên não bộ, mở ra tiềm năng cho việc điều trị chứng trầm cảm với hiệu quả tức thì. Công trình được xuất bản trên tạp chí Science vào đầu tháng 8, khẳng định việc ứng dụng ketamine trong điều trị tâm thần là "bước tiến quan trọng nhất trong nhiều thập kỷ qua".
Bài toán quan trọng nhất, theo nghiên cứu, chính là làm sáng tỏ cơ chế hoạt động của hợp chất này: "Ketamine mang lại hiệu quả chống trầm cảm nhanh chóng và mạnh mẽ, do đó, việc xác định các mục tiêu tác động của nó trong não là rất quan trọng."
Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng ketamine tạo ra cảm giác tích cực bằng cách ức chế hoạt động ở một vùng não cụ thể, giúp người bệnh thoát khỏi trạng thái trầm uất và trở nên năng động hơn. Tác dụng của ketamine có thể kéo dài trong nhiều ngày, ngay cả khi chỉ sử dụng một liều duy nhất.
Nhóm nghiên cứu, dẫn đầu bởi các nhà thần kinh học tại Đại học Chiết Giang, đã tiến hành thí nghiệm trên chuột bị trầm cảm. Họ nhận thấy ketamine ức chế hoạt động thần kinh ở vùng não habenula, vốn có liên quan đến chứng trầm cảm. Một liều ketamine sẽ ngăn chặn thụ thể N-methyl-D-aspartate (NMDAR), từ đó làm tăng hoạt động thần kinh và giảm thiểu triệu chứng trầm cảm.
Khám phá này cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách thức ketamine hoạt động như một loại thuốc chống trầm cảm, mở đường cho việc phát triển các phương pháp điều trị hiệu quả hơn. Khác với các loại thuốc chống trầm cảm truyền thống nhắm vào chất dẫn truyền thần kinh như dopamine và serotonin, thường mất vài tuần để có hiệu quả, ketamine lại cho thấy tiềm năng vượt trội.
Tuy nhiên, ketamine hiện bị cấm ở nhiều quốc gia, bao gồm cả Việt Nam và Trung Quốc – nơi thực hiện nghiên cứu. Chính phủ Bắc Kinh đã nhiều lần đề nghị Liên Hợp Quốc phân loại ketamine là ma túy bất hợp pháp trên toàn cầu do lo ngại về tình trạng lạm dụng ngày càng gia tăng.
Mặc dù vậy, ketamine vẫn tiềm ẩn một số tác dụng phụ lâu dài như tổn thương bàng quang không thể điều trị, suy giảm nhận thức và tổn thương gan. Các nhà khoa học cũng đang nghiên cứu về khả năng duy trì hiệu quả của thuốc. Nghiên cứu chỉ ra rằng mặc dù thời gian bán hủy của ketamine ngắn, tác dụng chống trầm cảm của nó có thể kéo dài trong nhiều ngày.
Kết quả tương tự cũng được ghi nhận trong một nghiên cứu "mù đôi", kiểm soát giả dược do các nhà khoa học Mỹ thực hiện vào năm 2019. Nghiên cứu cho thấy ketamine ở liều lượng dưới mức gây mê có thể cải thiện tâm trạng ở những bệnh nhân trầm cảm nặng. Phương pháp "mù đôi" (double-blind study) là phương pháp thử nghiệm mà cả người tham gia và bác sĩ đều không biết bệnh nhân nhận được thuốc thật hay giả dược. Thuốc thật và giả dược được thiết kế giống hệt nhau về hình dạng, màu sắc và hương vị. Việc đánh giá hiệu quả của thuốc được thực hiện bởi một bên thứ ba độc lập.
Bài toán quan trọng nhất, theo nghiên cứu, chính là làm sáng tỏ cơ chế hoạt động của hợp chất này: "Ketamine mang lại hiệu quả chống trầm cảm nhanh chóng và mạnh mẽ, do đó, việc xác định các mục tiêu tác động của nó trong não là rất quan trọng."
Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng ketamine tạo ra cảm giác tích cực bằng cách ức chế hoạt động ở một vùng não cụ thể, giúp người bệnh thoát khỏi trạng thái trầm uất và trở nên năng động hơn. Tác dụng của ketamine có thể kéo dài trong nhiều ngày, ngay cả khi chỉ sử dụng một liều duy nhất.
Nhóm nghiên cứu, dẫn đầu bởi các nhà thần kinh học tại Đại học Chiết Giang, đã tiến hành thí nghiệm trên chuột bị trầm cảm. Họ nhận thấy ketamine ức chế hoạt động thần kinh ở vùng não habenula, vốn có liên quan đến chứng trầm cảm. Một liều ketamine sẽ ngăn chặn thụ thể N-methyl-D-aspartate (NMDAR), từ đó làm tăng hoạt động thần kinh và giảm thiểu triệu chứng trầm cảm.
Khám phá này cung cấp cái nhìn sâu sắc về cách thức ketamine hoạt động như một loại thuốc chống trầm cảm, mở đường cho việc phát triển các phương pháp điều trị hiệu quả hơn. Khác với các loại thuốc chống trầm cảm truyền thống nhắm vào chất dẫn truyền thần kinh như dopamine và serotonin, thường mất vài tuần để có hiệu quả, ketamine lại cho thấy tiềm năng vượt trội.
Tuy nhiên, ketamine hiện bị cấm ở nhiều quốc gia, bao gồm cả Việt Nam và Trung Quốc – nơi thực hiện nghiên cứu. Chính phủ Bắc Kinh đã nhiều lần đề nghị Liên Hợp Quốc phân loại ketamine là ma túy bất hợp pháp trên toàn cầu do lo ngại về tình trạng lạm dụng ngày càng gia tăng.
Mặc dù vậy, ketamine vẫn tiềm ẩn một số tác dụng phụ lâu dài như tổn thương bàng quang không thể điều trị, suy giảm nhận thức và tổn thương gan. Các nhà khoa học cũng đang nghiên cứu về khả năng duy trì hiệu quả của thuốc. Nghiên cứu chỉ ra rằng mặc dù thời gian bán hủy của ketamine ngắn, tác dụng chống trầm cảm của nó có thể kéo dài trong nhiều ngày.
Kết quả tương tự cũng được ghi nhận trong một nghiên cứu "mù đôi", kiểm soát giả dược do các nhà khoa học Mỹ thực hiện vào năm 2019. Nghiên cứu cho thấy ketamine ở liều lượng dưới mức gây mê có thể cải thiện tâm trạng ở những bệnh nhân trầm cảm nặng. Phương pháp "mù đôi" (double-blind study) là phương pháp thử nghiệm mà cả người tham gia và bác sĩ đều không biết bệnh nhân nhận được thuốc thật hay giả dược. Thuốc thật và giả dược được thiết kế giống hệt nhau về hình dạng, màu sắc và hương vị. Việc đánh giá hiệu quả của thuốc được thực hiện bởi một bên thứ ba độc lập.
