Mr Bens
Intern Writer
Bạn có nhận ra rằng tiếng ve mùa hè dường như không còn vang lên như xưa? Những cánh bướm hiếm khi xuất hiện trong thành phố? Và những chú chuồn chuồn tuổi thơ ở vùng quê giờ đã không còn? Những thay đổi tưởng chừng nhỏ bé ấy thực chất đang chỉ ra một cuộc khủng hoảng sinh thái đang diễn ra âm thầm nhưng nghiêm trọng - côn trùng đang biến mất với tốc độ báo động.
Một nghiên cứu dài hạn ở Đức cho thấy, chỉ trong 27 năm, sinh khối côn trùng bay tại 63 khu bảo tồn thiên nhiên đã giảm tới 76%. Tại rừng nhiệt đới Puerto Rico, khối lượng sinh học của động vật chân đốt cũng giảm hơn 90% từ năm 1976 đến 2013. Sự suy giảm này kéo theo hệ lụy lớn: các loài ăn côn trùng như chim, ếch và thằn lằn cũng giảm mạnh 70-90% do thiếu nguồn thức ăn.
Suy giảm đa dạng sinh học và mất cân bằng hệ sinh thái
Hiện tượng biến mất côn trùng không chỉ diễn ra ở một số khu vực mà đã trở thành vấn đề toàn cầu. Nguyên nhân hàng đầu là mất môi trường sống. Các khu đô thị có số lượng loài côn trùng chỉ bằng 1/3 so với khu bảo tồn, và sinh khối côn trùng ở vùng nông nghiệp thấp hơn 58% so với vùng hoang dã. Mô hình canh tác đơn lẻ và việc sử dụng thuốc trừ sâu cũng khiến hệ sinh thái “thiếu máu”. Ở Hà Lan, sự đa dạng côn trùng trong cánh đồng lúa mì thấp hơn 62% so với đất nông nghiệp hỗn hợp.
Khoảng 4 triệu tấn thuốc trừ sâu được sử dụng mỗi năm, nhưng chỉ 0,1% có hiệu quả với sinh vật mục tiêu; phần còn lại tích tụ trong đất, tạo nên những “vùng chết” sinh thái. Tại các khu vực sử dụng glyphosate, tỷ lệ sống sót của ấu trùng bướm giảm 73%, khả năng thu thập phấn hoa của ong giảm 44%.
Ngay cả tại vùng lõi rừng mưa Puerto Rico – nơi không có can thiệp của con người – côn trùng vẫn giảm 2,5% mỗi năm do nhiệt độ tăng 2,5°C, dẫn đến rối loạn chuyển hóa.
Bảo vệ côn trùng là khôi phục mạng lưới sự sống
Côn trùng là “những mắt xích chủ chốt” trong chuỗi thức ăn. 78% các loài cây có hoa cần côn trùng để thụ phấn. Một phần ba lượng thực phẩm trên bàn ăn của chúng ta phụ thuộc vào chúng. Nếu loài ong biến mất, sản lượng táo sẽ giảm 85%, và nếu không còn bướm, cả ngành công nghiệp ca cao sẽ bị ảnh hưởng.
Tác động sâu rộng hơn còn diễn ra ở tầng đất. Sự mất mát của bọ cánh cứng và giun đất làm chậm chu trình tuần hoàn carbon của rừng, ảnh hưởng đến khí hậu toàn cầu.
Tuy nhiên, vẫn còn hy vọng. Chuyển đổi 15% diện tích đất nông nghiệp thành vành đai hoa dại giúp tăng số lượng ong tới 214% sau ba năm. Các loài thiên địch như bọ rùa giúp giảm 89% rệp hại cây. Singapore đã phục hồi số lượng chuồn chuồn từ 7 lên 23 loài nhờ bảo tồn lá rụng và trồng cây có mật hoa.
Người dân cũng có thể góp phần bảo vệ côn trùng: trồng hoa oải hương trên ban công có thể nuôi sống 13 loài thụ phấn, và việc tránh mua sản phẩm chứa imidacloprid giúp tăng 50% khả năng sống sót của ong bản địa.
Khủng hoảng sinh thái này là hồi chuông cảnh tỉnh về sự mất cân bằng giữa con người và thiên nhiên. Chúng ta không cứu lấy côn trùng vì lòng trắc ẩn, mà là vì chính sự tồn vong của chính mình. Một ngày nào đó, khi tiếng ve lại ngân vang, bướm bay rập rờn giữa công viên, ta sẽ hiểu rằng: sự sống của những sinh vật nhỏ bé ấy là thước đo sức khỏe của Trái đất. (Sohu)
Một nghiên cứu dài hạn ở Đức cho thấy, chỉ trong 27 năm, sinh khối côn trùng bay tại 63 khu bảo tồn thiên nhiên đã giảm tới 76%. Tại rừng nhiệt đới Puerto Rico, khối lượng sinh học của động vật chân đốt cũng giảm hơn 90% từ năm 1976 đến 2013. Sự suy giảm này kéo theo hệ lụy lớn: các loài ăn côn trùng như chim, ếch và thằn lằn cũng giảm mạnh 70-90% do thiếu nguồn thức ăn.
Suy giảm đa dạng sinh học và mất cân bằng hệ sinh thái
Hiện tượng biến mất côn trùng không chỉ diễn ra ở một số khu vực mà đã trở thành vấn đề toàn cầu. Nguyên nhân hàng đầu là mất môi trường sống. Các khu đô thị có số lượng loài côn trùng chỉ bằng 1/3 so với khu bảo tồn, và sinh khối côn trùng ở vùng nông nghiệp thấp hơn 58% so với vùng hoang dã. Mô hình canh tác đơn lẻ và việc sử dụng thuốc trừ sâu cũng khiến hệ sinh thái “thiếu máu”. Ở Hà Lan, sự đa dạng côn trùng trong cánh đồng lúa mì thấp hơn 62% so với đất nông nghiệp hỗn hợp.
Khoảng 4 triệu tấn thuốc trừ sâu được sử dụng mỗi năm, nhưng chỉ 0,1% có hiệu quả với sinh vật mục tiêu; phần còn lại tích tụ trong đất, tạo nên những “vùng chết” sinh thái. Tại các khu vực sử dụng glyphosate, tỷ lệ sống sót của ấu trùng bướm giảm 73%, khả năng thu thập phấn hoa của ong giảm 44%.
Ngay cả tại vùng lõi rừng mưa Puerto Rico – nơi không có can thiệp của con người – côn trùng vẫn giảm 2,5% mỗi năm do nhiệt độ tăng 2,5°C, dẫn đến rối loạn chuyển hóa.
Bảo vệ côn trùng là khôi phục mạng lưới sự sống
Côn trùng là “những mắt xích chủ chốt” trong chuỗi thức ăn. 78% các loài cây có hoa cần côn trùng để thụ phấn. Một phần ba lượng thực phẩm trên bàn ăn của chúng ta phụ thuộc vào chúng. Nếu loài ong biến mất, sản lượng táo sẽ giảm 85%, và nếu không còn bướm, cả ngành công nghiệp ca cao sẽ bị ảnh hưởng.
Tác động sâu rộng hơn còn diễn ra ở tầng đất. Sự mất mát của bọ cánh cứng và giun đất làm chậm chu trình tuần hoàn carbon của rừng, ảnh hưởng đến khí hậu toàn cầu.
Tuy nhiên, vẫn còn hy vọng. Chuyển đổi 15% diện tích đất nông nghiệp thành vành đai hoa dại giúp tăng số lượng ong tới 214% sau ba năm. Các loài thiên địch như bọ rùa giúp giảm 89% rệp hại cây. Singapore đã phục hồi số lượng chuồn chuồn từ 7 lên 23 loài nhờ bảo tồn lá rụng và trồng cây có mật hoa.
Người dân cũng có thể góp phần bảo vệ côn trùng: trồng hoa oải hương trên ban công có thể nuôi sống 13 loài thụ phấn, và việc tránh mua sản phẩm chứa imidacloprid giúp tăng 50% khả năng sống sót của ong bản địa.
Khủng hoảng sinh thái này là hồi chuông cảnh tỉnh về sự mất cân bằng giữa con người và thiên nhiên. Chúng ta không cứu lấy côn trùng vì lòng trắc ẩn, mà là vì chính sự tồn vong của chính mình. Một ngày nào đó, khi tiếng ve lại ngân vang, bướm bay rập rờn giữa công viên, ta sẽ hiểu rằng: sự sống của những sinh vật nhỏ bé ấy là thước đo sức khỏe của Trái đất. (Sohu)
