Từ trên không xuống dưới nước: Lịch sử đối đầu tàu-máy bay Mỹ-Nga

[Hoàng Nam]

Máy bay không người lái của Hoa Kỳ đã bị rơi sau khi chạm trán với máy bay chiến đấu Su-27 của Nga trên Biển Đen. Đây là cuộc đối đầu trên không mới nhất giữa Hoa Kỳ và Nga. Trên thực tế, sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, nhất là khi quan hệ giữa Mỹ và Nga không ngừng xấu đi trong những năm gần đây, đã xảy ra nhiều vụ đối đầu, thậm chí va chạm giữa tàu chiến và máy bay giữa hai bên.
Mới đây nhất, vào ngày 14/3, một máy bay không người lái Reaper MQ-9 của Mỹ được cho là đã "va chạm" với một máy bay chiến đấu Su-27 của Nga trên Biển Đen.

Cuộc đối đầu giữa các tàu chiến và máy bay của Mỹ và Nga chủ yếu là do các tàu chiến và máy bay của Mỹ và NATO tiến sát Nga. Trong Chiến tranh Lạnh, sự cố "Dao mổ biển Barents" nổi tiếng đã xảy ra đối với các máy bay chiến đấu của Liên Xô và NATO. Sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, Hoa Kỳ vẫn đang đàn áp Nga. Theo Fox News của Mỹ, ngày 19/6/2017, một máy bay trinh sát RC-135 của Không quân Mỹ đã bị tiêm kích Su-27 của Nga chặn khi đang thực hiện nhiệm vụ trinh sát trên biển Baltic. Hai máy bay chỉ cách nhau 1,5 mét, được gọi là "khoảng cách tử thần".

Trên biển, tàu Mỹ và Nga cũng thường xuyên đối đầu nhau. Ngày 7/6/2019, tàu tuần dương tên lửa dẫn đường USS Chancellorsville suýt va chạm với tàu khu trục USS Đô đốc Vinogradov của Hải quân Nga ở Thái Bình Dương. Theo báo Daily Mail của Anh, tàu Nga bất ngờ áp sát tàu Mỹ vào thời điểm đó, buộc tàu Mỹ phải rút lui hết tốc lực để tránh va chạm giữa hai tàu. Khoảng cách giữa hai con tàu khi gần nhất còn chưa tới 30 mét, mắt thường có thể thấy rõ khuôn mặt của các thủy thủ đối phương.

Tháp chỉ huy tàu ngầm B-276 Kostroma móp méo sau cú đâm vào tàu ngầm USS Baton Rouge ngoài khơi đảo Kildin, Nga tháng 2/1992. Ảnh: Hải quân Nga.
Dưới nước, tàu ngầm Mỹ-Nga va chạm kinh hoàng ngày 11/2/1992, khi Mỹ cử tàu ngầm hạt nhân Baton Rouge đến một nơi chỉ cách bờ biển Nga 19 km để tiến hành trinh sát điện tử tàu ngầm hạt nhân K-276 của Nga. Sau khi nhận ra bị theo dõi, tàu ngầm hạt nhân K-276 đã quay đầu và đâm thẳng vào tàu ngầm Mỹ.

Tàu ngầm USS Baton Rouge tại ụ nổi ở đảo Mare, Mỹ tháng 2/1995. Ảnh: US Navy.
Với thân tàu bằng hợp kim titan chắc chắn và thiết kế thân kép, tàu ngầm hạt nhân K-276 chỉ bị hư hỏng phần vỏ tháp chỉ huy và được sửa chữa trong vòng 3 tháng. USS Baton Rouge bị vỡ nhiều lần ở thân chịu áp lực và buộc phải nghỉ hưu sớm vào năm 1995. Sau đó, Tổng thống Nga Yeltsin đã đặt câu hỏi với phía Hoa Kỳ về vấn đề này. Nhiều học giả cho rằng nếu vụ va chạm này khiến lò phản ứng hạt nhân của tàu ngầm phát nổ, thậm chí có thể dẫn đến chiến tranh hạt nhân giữa Mỹ và Nga.