Thị trường thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam đang "dậy sóng" trước thông tin các sàn lớn như Shopee, TikTok Shop và Lazada đồng loạt điều chỉnh chính sách phí, tăng phí hoa hồng và các loại phí khác, bắt đầu từ tháng 2 và tháng 4/2025. Thay đổi này đang gây ra nhiều lo ngại và phản ứng trái chiều từ phía cộng đồng nhà bán hàng, KOLs, KOCs, và cả người tiêu dùng.
Sàn TMĐT Tăng Phí: 'Siết Chặt' Túi Tiền Người Bán
Theo thông báo từ các sàn, từ ngày 1/4/2025, đơn cử như tại Shopee, một số ngành hàng sẽ bị điều chỉnh tăng phí cố định lên tới 10% (gấp 3 lần so với trước). Ví dụ, ngành hàng phụ kiện điện tử, đồng hồ, vali sẽ chịu mức phí 9% trên doanh thu. Ngành hàng mẹ và bé cũng tăng từ 4% lên 9,5%. Tuy nhiên, một số ngành hàng điện tử, máy tính, di động vẫn được duy trì mức phí thấp hơn (1,5-7%).
Shopee cũng xóa gói "Freeship Extra" của người bán, tích hợp tính năng miễn phí vận chuyển mặc định cho toàn bộ tài khoản. Điều này đồng nghĩa với việc những người bán không muốn trả phí freeship sẽ phải chịu thêm 5-6% phí cho sàn. Với cách tính mới, khoản phí này không còn bị giới hạn tối đa 50.000 đồng như trước.
Tại TikTok Shop, sàn này nâng phí hoa hồng thêm 1%. Các khoản phí cố định trên sàn hiện ở mức 9-13%, tùy mặt hàng. TikTok Shop không cung cấp gói vận chuyển như Shopee.
Với Lazada, tăng phí cố định lên 4% từ đầu tháng 2, và phí freeship còn 6%.
Như vậy, tính cả chi phí quảng cáo video, tiếp thị liên kết, người bán trên các sàn TMĐT có thể phải trả mức phí lên tới 15% doanh thu, thậm chí cao hơn.
Nhà Bán Hàng 'Kêu Trời': Làm Không Công, Tăng Giá Thì Mất Khách
Thông tin về việc các sàn TMĐT tăng phí đã ngay lập tức gây ra phản ứng mạnh mẽ từ cộng đồng nhà bán hàng, KOLs và KOCs. Nhiều người bày tỏ lo ngại rằng chi phí gia tăng sẽ buộc họ phải điều chỉnh giá bán sản phẩm. Tuy nhiên, trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt như hiện nay, việc tăng giá đồng nghĩa với nguy cơ mất khách hàng.
Trên các diễn đàn, hội nhóm kinh doanh online, nhiều chủ cửa hàng than thở rằng, với chính sách phí mới, việc kinh doanh trên sàn chẳng khác nào "làm không công", lợi nhuận gần như bằng không.
Một tài khoản Facebook có tên D.Q.N chia sẻ: "Ví dụ, một sản phẩm giá gốc 450.000 đồng, sau khi cộng các loại phí, khách mua trên Shopee có thể phải trả tới 550.000 đồng. Dù có miễn phí vận chuyển và áp mã giảm giá 30.000-50.000 đồng, giá cuối cùng vẫn cao hơn đáng kể so với trước đây, khiến việc mua sắm sẽ kém hấp dẫn hơn."
Anh Anh Đức, chủ một gian hàng đồ gia dụng trên Shopee, cũng bày tỏ sự bức xúc: "Nhiều người mua xong về dùng rồi đem trả, mua nhầm trả hàng thì đổ lỗi cho shop khiến cửa hàng phải khiếu nại 2-3 lần mới lấy lại phí vận chuyển. Nay sàn tiếp tục tăng phí, cửa hàng còn phải chịu cả chi phí hoàn hàng cho người mua."
KOLs, KOCs Cũng Bị Ảnh Hưởng
Không chỉ nhà bán hàng, các KOLs, KOCs (những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội, chuyên quảng cáo và bán hàng) cũng chịu tác động không nhỏ. Khi chi phí sàn tăng, nhiều nhãn hàng có thể sẽ cắt giảm ngân sách marketing hoặc đàm phán lại mức hoa hồng, ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của họ.
Một KOL có 5,5 triệu người theo dõi trên TikTok Shop đã lên tiếng khuyến nghị người tiêu dùng nhanh chóng chốt đơn trước ngày 1/4, bởi sau thời điểm này, các phiên livestream khó có thể duy trì mức giá ưu đãi như trước.
Nguy Cơ 'Đình Công Ngầm' và Dịch Chuyển Thị Trường
Những thay đổi này có thể dẫn đến sự dịch chuyển trong thị trường TMĐT. Một số nhà bán hàng có thể tìm kiếm các nền tảng có mức phí ưu đãi hơn, hoặc đẩy mạnh kênh bán hàng riêng (website, mạng xã hội...) để tối ưu chi phí. Trong khi đó, các chương trình trợ giá, khuyến mãi từ các sàn có nguy cơ bị thu hẹp, ảnh hưởng đến hành vi mua sắm của người tiêu dùng.
Ông Hoàng Trung Dũng, chuyên gia đào tạo về chiến lược bán hàng và quản trị, nhận định, những thay đổi trong chính sách phí có thể tạo ra một "cuộc đình công ngầm" từ phía nhà bán hàng. Ông dự báo sẽ có hai "cuộc cách mạng": sự thay đổi nhận thức của người mua và thái độ của người bán.
Việc các sàn TMĐT lớn đồng loạt tăng phí đang tạo ra những thách thức không nhỏ cho cả nhà bán hàng, KOLs, KOCs và người tiêu dùng. Mặc dù các sàn có lý do để điều chỉnh chính sách nhằm tối ưu lợi nhuận và duy trì hoạt động, nhưng nếu mức tăng quá cao, nó có thể gây ra phản ứng ngược, ảnh hưởng đến sự phát triển chung của hệ sinh thái thương mại điện tử tại Việt Nam.
Sàn TMĐT Tăng Phí: 'Siết Chặt' Túi Tiền Người Bán
Theo thông báo từ các sàn, từ ngày 1/4/2025, đơn cử như tại Shopee, một số ngành hàng sẽ bị điều chỉnh tăng phí cố định lên tới 10% (gấp 3 lần so với trước). Ví dụ, ngành hàng phụ kiện điện tử, đồng hồ, vali sẽ chịu mức phí 9% trên doanh thu. Ngành hàng mẹ và bé cũng tăng từ 4% lên 9,5%. Tuy nhiên, một số ngành hàng điện tử, máy tính, di động vẫn được duy trì mức phí thấp hơn (1,5-7%).
Shopee cũng xóa gói "Freeship Extra" của người bán, tích hợp tính năng miễn phí vận chuyển mặc định cho toàn bộ tài khoản. Điều này đồng nghĩa với việc những người bán không muốn trả phí freeship sẽ phải chịu thêm 5-6% phí cho sàn. Với cách tính mới, khoản phí này không còn bị giới hạn tối đa 50.000 đồng như trước.
Tại TikTok Shop, sàn này nâng phí hoa hồng thêm 1%. Các khoản phí cố định trên sàn hiện ở mức 9-13%, tùy mặt hàng. TikTok Shop không cung cấp gói vận chuyển như Shopee.
Với Lazada, tăng phí cố định lên 4% từ đầu tháng 2, và phí freeship còn 6%.
Như vậy, tính cả chi phí quảng cáo video, tiếp thị liên kết, người bán trên các sàn TMĐT có thể phải trả mức phí lên tới 15% doanh thu, thậm chí cao hơn.
Nhà Bán Hàng 'Kêu Trời': Làm Không Công, Tăng Giá Thì Mất Khách
Thông tin về việc các sàn TMĐT tăng phí đã ngay lập tức gây ra phản ứng mạnh mẽ từ cộng đồng nhà bán hàng, KOLs và KOCs. Nhiều người bày tỏ lo ngại rằng chi phí gia tăng sẽ buộc họ phải điều chỉnh giá bán sản phẩm. Tuy nhiên, trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt như hiện nay, việc tăng giá đồng nghĩa với nguy cơ mất khách hàng.
Trên các diễn đàn, hội nhóm kinh doanh online, nhiều chủ cửa hàng than thở rằng, với chính sách phí mới, việc kinh doanh trên sàn chẳng khác nào "làm không công", lợi nhuận gần như bằng không.
Một tài khoản Facebook có tên D.Q.N chia sẻ: "Ví dụ, một sản phẩm giá gốc 450.000 đồng, sau khi cộng các loại phí, khách mua trên Shopee có thể phải trả tới 550.000 đồng. Dù có miễn phí vận chuyển và áp mã giảm giá 30.000-50.000 đồng, giá cuối cùng vẫn cao hơn đáng kể so với trước đây, khiến việc mua sắm sẽ kém hấp dẫn hơn."
Anh Anh Đức, chủ một gian hàng đồ gia dụng trên Shopee, cũng bày tỏ sự bức xúc: "Nhiều người mua xong về dùng rồi đem trả, mua nhầm trả hàng thì đổ lỗi cho shop khiến cửa hàng phải khiếu nại 2-3 lần mới lấy lại phí vận chuyển. Nay sàn tiếp tục tăng phí, cửa hàng còn phải chịu cả chi phí hoàn hàng cho người mua."
KOLs, KOCs Cũng Bị Ảnh Hưởng
Không chỉ nhà bán hàng, các KOLs, KOCs (những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội, chuyên quảng cáo và bán hàng) cũng chịu tác động không nhỏ. Khi chi phí sàn tăng, nhiều nhãn hàng có thể sẽ cắt giảm ngân sách marketing hoặc đàm phán lại mức hoa hồng, ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập của họ.
Một KOL có 5,5 triệu người theo dõi trên TikTok Shop đã lên tiếng khuyến nghị người tiêu dùng nhanh chóng chốt đơn trước ngày 1/4, bởi sau thời điểm này, các phiên livestream khó có thể duy trì mức giá ưu đãi như trước.
Nguy Cơ 'Đình Công Ngầm' và Dịch Chuyển Thị Trường
Những thay đổi này có thể dẫn đến sự dịch chuyển trong thị trường TMĐT. Một số nhà bán hàng có thể tìm kiếm các nền tảng có mức phí ưu đãi hơn, hoặc đẩy mạnh kênh bán hàng riêng (website, mạng xã hội...) để tối ưu chi phí. Trong khi đó, các chương trình trợ giá, khuyến mãi từ các sàn có nguy cơ bị thu hẹp, ảnh hưởng đến hành vi mua sắm của người tiêu dùng.
Ông Hoàng Trung Dũng, chuyên gia đào tạo về chiến lược bán hàng và quản trị, nhận định, những thay đổi trong chính sách phí có thể tạo ra một "cuộc đình công ngầm" từ phía nhà bán hàng. Ông dự báo sẽ có hai "cuộc cách mạng": sự thay đổi nhận thức của người mua và thái độ của người bán.
Việc các sàn TMĐT lớn đồng loạt tăng phí đang tạo ra những thách thức không nhỏ cho cả nhà bán hàng, KOLs, KOCs và người tiêu dùng. Mặc dù các sàn có lý do để điều chỉnh chính sách nhằm tối ưu lợi nhuận và duy trì hoạt động, nhưng nếu mức tăng quá cao, nó có thể gây ra phản ứng ngược, ảnh hưởng đến sự phát triển chung của hệ sinh thái thương mại điện tử tại Việt Nam.
