Vì sao con người từ xưa sử dụng sao Bắc Đẩu để dẫn đường?

[Đoàn Thúy Hà]

Sao Bắc Đẩu là một trong những chòm sao phổ biến và được biết đến rộng rãi trên bầu trời đêm, và các ngôi sao trong nó có vai trò quan trọng trong việc định hướng và định vị trên mặt đất. Dưới đây là một số thông tin thú vị về ngôi sao này:

Hình thành và tuổi đời: Sao Bắc Đẩu được hình thành từ một cụm ngôi sao, và những ngôi sao trong Sao Bắc Đẩu hình thành cùng một thời điểm từ một khối khí và bụi dưới tác động của lực hấp dẫn. Cụm này có khoảng cách khoảng 80 triệu năm ánh sáng từ Trái Đất, và các ngôi sao trong nó có tuổi đời khoảng 200 triệu năm.

1. Khoảng cách từ Trái Đất: Sao Bắc Đẩu nằm ở khoảng cách khoảng 323 năm ánh sáng (tính theo dữ liệu từ năm 2014) từ Trái Đất. Nó nằm ở vị trí gần trục quay của Trái Đất, nên nó thường được sử dụng để xác định hướng Bắc trên bầu trời đêm.
2. Khối lượng và cấu trúc: Sao Bắc Đẩu không phải là một sao đơn lẻ mà là một tập hợp của các ngôi sao. Khối lượng và cấu trúc của các ngôi sao trong Sao Bắc Đẩu thay đổi. Tuy nhiên, nó chứa một số ngôi sao khá lớn với khối lượng lớn hơn so với mặt trời của chúng ta.
3. Ngôi sao Polaris: Sao Bắc Đẩu chứa một ngôi sao quan trọng gọi là Polaris, còn được biết đến là Sao Bắc Cực hoặc Sao Bắc Đẩu Thứ Nhất. Polaris là một ngôi sao siêu khổng lồ và cũng có khối lượng lớn hơn so với Mặt Trời, nhưng nó rất xa Trái Đất. Polaris được sử dụng để xác định hướng Bắc và nó có vai trò quan trọng trong định hướng và định vị.

Con người dùng Sao Bắc Đẩu để chỉ đường vì nó là một trong những chòm sao nổi tiếng và dễ nhận biết trên bầu trời đêm. Sao Bắc Đẩu là một phần của chòm sao Ursa Major (Gấu Lớn), và nó bao gồm bảy ngôi sao sáng sắp xếp thành hình tròn hoặc hình móc cái xoắn. Người ta thường gọi những ngôi sao này là "Các ngôi sao của Sao Bắc Đẩu". Việc dùng Sao Bắc Đẩu để chỉ đường có rất nhiều lý do:

1. Thường dễ dàng nhận biết: Sao Bắc Đẩu là một trong những chòm sao dễ nhìn thấy nhất trên bầu trời đêm, và các ngôi sao trong nó sáng đều và tạo nên hình dáng đặc trưng, nên người ta dễ dàng nhận ra nó.
2. Điểm pha trên bầu trời: Sao Bắc Đẩu thường nằm ở phần cao nhất của bầu trời đêm, gần ngôi sao Bắc Cực, nên nó có thể được sử dụng như một điểm tham chiếu cho việc xác định hướng.
3. Thay đổi ít qua mùa và trong một đêm: Hình dạng Sao Bắc Đẩu thay đổi ít qua mùa và trong suốt một đêm do vị trí của nó gần cực Bắc, nên nó là một phương tiện đáng tin cậy để chỉ đường.

Sao Bắc Đẩu thường được sử dụng để xác định hướng hoặc điểm đông bắc tại bán cầu Bắc và điểm tây nam tại bán cầu Nam. Đây là một ví dụ về cách con người đã sử dụng thiên văn học để giúp họ định vị và điều hướng trong không gian từ hàng ngàn năm trước đến hiện nay.