Thế Việt
Writer
Mới chỉ cách đây hai năm, khi ChatGPT tạo nên cơn sốt toàn cầu, "Prompt Engineering" (Kỹ thuật viết câu lệnh) nổi lên như một nghề nghiệp thời thượng, được săn đón với mức lương rao tuyển có thể lên tới 200.000 USD/năm. Vị trí này được kỳ vọng sẽ là những "người thì thầm với AI", chuyên gia tạo ra những lời nhắc (prompt) hoàn hảo để khai thác tối đa sức mạnh của các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM). Thế nhưng, chỉ trong một thời gian rất ngắn, nghề nghiệp tưởng chừng đầy triển vọng này đã "lao dốc không phanh" và gần như biến mất khỏi danh sách các vị trí tuyển dụng công nghệ nóng nhất.
Vì sao "nghề hot" sớm tàn?
Có hai lý do chính giải thích cho sự suy giảm nhanh chóng của nhu cầu tuyển dụng Kỹ sư Prompt chuyên biệt. Thứ nhất, chính các mô hình AI đã trở nên thông minh hơn rất nhiều. Những gì từng được coi là "nghệ thuật" trong việc viết câu lệnh để AI hiểu đúng ý giờ đây phần lớn đã được tự động hóa bên trong mô hình. Các LLM hiện đại như GPT-4o, Gemini... không chỉ hiểu ngữ cảnh và yêu cầu phức tạp tốt hơn mà còn có khả năng chủ động đặt câu hỏi ngược lại để làm rõ ý người dùng hoặc tự gợi ý cách cải thiện câu lệnh. Điều này làm giảm đáng kể sự cần thiết phải có một chuyên gia chỉ để "mớm lời" cho AI. Jared Spataro, lãnh đạo marketing AI tại Microsoft, thẳng thắn: "Hai năm trước, ai cũng nghĩ prompt engineer sẽ là nghề hot. Nhưng thực tế không phải vậy."
Lý do thứ hai đến từ chiến lược của các doanh nghiệp. Thay vì bỏ ra chi phí lớn để tuyển dụng một vị trí chuyên biệt chỉ làm nhiệm vụ viết prompt, nhiều công ty nhận thấy việc đào tạo và nâng cao kỹ năng sử dụng AI cho toàn bộ nhân viên hiện có mang lại hiệu quả và lợi ích lâu dài hơn. Các chương trình đào tạo AI nội bộ đang được triển khai rộng rãi, giúp nhân viên ở mọi bộ phận – từ tài chính, nhân sự, pháp lý đến marketing, bán hàng – đều có thể tự mình giao tiếp và khai thác hiệu quả các công cụ AI phục vụ công việc chuyên môn. Kỹ năng viết prompt hiệu quả giờ đây được xem là một phần năng lực cần thiết của nhiều vị trí, chứ không còn là một chức danh độc lập. Ông Jim Fowler, CTO của công ty bảo hiểm Nationwide (Mỹ), cho biết prompt engineering là một trong những khóa học AI nội bộ phổ biến nhất tại công ty, nhưng nó được xem là kỹ năng nền tảng, không phải nghề chuyên biệt.
Dữ liệu từ các nền tảng tuyển dụng cũng xác nhận xu hướng này. Bà Hannah Calhoon, Phó Chủ tịch phụ trách AI của Indeed, cho biết số lượt tìm kiếm vị trí "prompt engineer" từng tăng vọt vào giữa năm 2023 nhưng hiện đã giảm xuống mức rất thấp và ổn định. Quan trọng hơn, số lượng tin tuyển dụng thực tế cho vị trí này là "cực kỳ ít ỏi". "Người ta từng nói rất nhiều về giá trị của prompt engineer," bà Calhoon nói, "nhưng thực tế là các công ty không thực sự tuyển dụng cho vị trí đó." Báo cáo của Microsoft cũng xếp prompt engineering gần cuối danh sách các vị trí AI mà doanh nghiệp quan tâm tuyển dụng trong 1-1,5 năm tới.
Kỹ năng AI – yêu cầu phổ quát mới
Sự "thoái trào" của nghề Kỹ sư Prompt chuyên biệt cho thấy một sự thay đổi căn bản: kỹ năng tương tác và sử dụng AI hiệu quả đang trở thành một năng lực phổ quát, cần thiết cho hầu hết mọi người lao động trí thức trong kỷ nguyên mới, tương tự như kỹ năng sử dụng máy tính hay internet trước đây. Các công ty đang xây dựng AI như một phần cốt lõi của quy trình làm việc, đòi hỏi mọi nhân sự đều phải biết cách khai thác công cụ này.
Câu chuyện về Kỹ sư Prompt là một bài học đắt giá về tốc độ thay đổi chóng mặt của thị trường lao động dưới tác động của AI. Những kỹ năng tưởng chừng "hot" nhất hôm nay có thể nhanh chóng trở nên lỗi thời hoặc được tích hợp vào các vai trò khác vào ngày mai. Khả năng học hỏi liên tục và thích ứng nhanh chóng mới là yếu tố then chốt để người lao động duy trì giá trị và sự cạnh tranh trong tương lai.
Vì sao "nghề hot" sớm tàn?
Có hai lý do chính giải thích cho sự suy giảm nhanh chóng của nhu cầu tuyển dụng Kỹ sư Prompt chuyên biệt. Thứ nhất, chính các mô hình AI đã trở nên thông minh hơn rất nhiều. Những gì từng được coi là "nghệ thuật" trong việc viết câu lệnh để AI hiểu đúng ý giờ đây phần lớn đã được tự động hóa bên trong mô hình. Các LLM hiện đại như GPT-4o, Gemini... không chỉ hiểu ngữ cảnh và yêu cầu phức tạp tốt hơn mà còn có khả năng chủ động đặt câu hỏi ngược lại để làm rõ ý người dùng hoặc tự gợi ý cách cải thiện câu lệnh. Điều này làm giảm đáng kể sự cần thiết phải có một chuyên gia chỉ để "mớm lời" cho AI. Jared Spataro, lãnh đạo marketing AI tại Microsoft, thẳng thắn: "Hai năm trước, ai cũng nghĩ prompt engineer sẽ là nghề hot. Nhưng thực tế không phải vậy."
Lý do thứ hai đến từ chiến lược của các doanh nghiệp. Thay vì bỏ ra chi phí lớn để tuyển dụng một vị trí chuyên biệt chỉ làm nhiệm vụ viết prompt, nhiều công ty nhận thấy việc đào tạo và nâng cao kỹ năng sử dụng AI cho toàn bộ nhân viên hiện có mang lại hiệu quả và lợi ích lâu dài hơn. Các chương trình đào tạo AI nội bộ đang được triển khai rộng rãi, giúp nhân viên ở mọi bộ phận – từ tài chính, nhân sự, pháp lý đến marketing, bán hàng – đều có thể tự mình giao tiếp và khai thác hiệu quả các công cụ AI phục vụ công việc chuyên môn. Kỹ năng viết prompt hiệu quả giờ đây được xem là một phần năng lực cần thiết của nhiều vị trí, chứ không còn là một chức danh độc lập. Ông Jim Fowler, CTO của công ty bảo hiểm Nationwide (Mỹ), cho biết prompt engineering là một trong những khóa học AI nội bộ phổ biến nhất tại công ty, nhưng nó được xem là kỹ năng nền tảng, không phải nghề chuyên biệt.
Dữ liệu từ các nền tảng tuyển dụng cũng xác nhận xu hướng này. Bà Hannah Calhoon, Phó Chủ tịch phụ trách AI của Indeed, cho biết số lượt tìm kiếm vị trí "prompt engineer" từng tăng vọt vào giữa năm 2023 nhưng hiện đã giảm xuống mức rất thấp và ổn định. Quan trọng hơn, số lượng tin tuyển dụng thực tế cho vị trí này là "cực kỳ ít ỏi". "Người ta từng nói rất nhiều về giá trị của prompt engineer," bà Calhoon nói, "nhưng thực tế là các công ty không thực sự tuyển dụng cho vị trí đó." Báo cáo của Microsoft cũng xếp prompt engineering gần cuối danh sách các vị trí AI mà doanh nghiệp quan tâm tuyển dụng trong 1-1,5 năm tới.
Kỹ năng AI – yêu cầu phổ quát mới
Sự "thoái trào" của nghề Kỹ sư Prompt chuyên biệt cho thấy một sự thay đổi căn bản: kỹ năng tương tác và sử dụng AI hiệu quả đang trở thành một năng lực phổ quát, cần thiết cho hầu hết mọi người lao động trí thức trong kỷ nguyên mới, tương tự như kỹ năng sử dụng máy tính hay internet trước đây. Các công ty đang xây dựng AI như một phần cốt lõi của quy trình làm việc, đòi hỏi mọi nhân sự đều phải biết cách khai thác công cụ này.
Câu chuyện về Kỹ sư Prompt là một bài học đắt giá về tốc độ thay đổi chóng mặt của thị trường lao động dưới tác động của AI. Những kỹ năng tưởng chừng "hot" nhất hôm nay có thể nhanh chóng trở nên lỗi thời hoặc được tích hợp vào các vai trò khác vào ngày mai. Khả năng học hỏi liên tục và thích ứng nhanh chóng mới là yếu tố then chốt để người lao động duy trì giá trị và sự cạnh tranh trong tương lai.
